Những ngày qua, thông tin về biến thể mới Mu của virus SARS-CoV-2 gây chú ý. Ngày 31-8, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cho biết đã đưa biến thể Mu vào danh sách “các biến thể đáng chú ý” giữa lo ngại biến thể này có thể làm suy yếu mức kháng thể mà cơ thể người đã có từ việc tiêm vaccine hay đã nhiễm COVID-19 trước đây.
Theo WHO, “các biến thể đáng chú ý” được định nghĩa là các biến thể có những thay đổi di truyền được biết là (hoặc được dự đoán) ảnh hưởng đến một số đặc điểm nhất định của virus: Mức nghiêm trọng của bệnh, khả năng thoát miễn dịch, né tránh chẩn đoán hoặc điều trị, khả năng lây truyền, có các tác động dịch tễ học rõ ràng cho thấy một nguy cơ mới đối với sức khỏe cộng đồng toàn cầu.
Chờ được tiêm vaccine COVID-19 ở thủ đô Bogota (Colombia).
Ảnh: ZUMA PRESS WIRE/SHUTTERSTOCK
Đã xuất hiện ở 40 nước
Biến thể Mu - được biết đến với tên gọi B.1.621 được phát hiện đầu tiên ở Colombia hồi tháng 1 và sau đó là ở Ecuador. Từ đó, các ca nhiễm và ổ dịch biến thể Mu xuất hiện nhiều và hiện đã lây ra khoảng 40 nước ở châu Mỹ, châu Âu, châu Á (Anh, Bỉ, Pháp, Mỹ, Canada, Nhật, đặc khu Hong Kong…).
Hiện số ca nhiễm biến thể Mu chiếm khoảng 0,1% số ca nhiễm COVID-19 toàn cầu. Tuy nhiên, biến thể này chiếm tới 39% số ca nhiễm mới ở Colombia và 13% số ca nhiễm mới ở Ecuador, hai nước mà Mu xuất hiện ban đầu. Hiện thế giới ghi nhận hơn 4.600 ca nhiễm biến thể Mu, tuy nhiên gần 2.000 ca trong đó là ở Mỹ. Con số này có thể chưa chính xác vì nhiều nước đang bị dịch nặng do biến thể Delta có thể chưa chú ý đúng mức đến biến thể Mu.
Tại Mỹ, hiện biến thể Mu được Trung tâm Kiểm soát và phòng chống dịch bệnh (CDC) Mỹ đưa vào danh sách “các biến thể đáng chú ý” nhưng chưa liệt vào danh sách “các biến thể đáng lo ngại” vốn được định nghĩa “tác động đáng kể đến mức độ lây truyền, độ nghiêm trọng của bệnh và đến khả năng miễn dịch”. Trao đổi với tờ Health, chuyên gia bệnh truyền nhiễm William Schaffner tại Trường Y ĐH Vanderbilt (Mỹ) nói: “Các nhà nghiên cứu vẫn đang đánh giá khả năng lây lan của nó”.
Bỉ cũng đã xuất hiện nhiều ca nhiễm biến thể Mu và nghiêm trọng là đã có bảy người lớn tuổi chết sau khi nhiễm biến thể này, theo trang tin địa phương rtbf.
Trong 32 ca nhiễm biến thể Mu ở Anh được ghi nhận đến thời điểm này thì chủ yếu ở độ tuổi 20 và trong đó có nhiều người đã được tiêm một hoặc hai liều vaccine, báo Guardian dẫn số liệu từ Cơ quan Y tế công cộng Anh (PHE). Từ tháng 7, PHE đã đưa Mu vào danh sách các biến thể phải điều tra, theo dõi cách thức hoạt động.
| Hơn 300 biến thể của virus SARS-CoV-2 được phát hiện tính đến thời điểm này. Virus SARS-CoV-2 đột biến liên tục do lỗi di truyền khi nó sao chép, nhân chia. Hầu hết đột biến là vô hại, tuy nhiên vẫn có những đột biến nghiêm trọng khiến virus lây lan nhanh hơn hoặc tồn tại lâu hơn trong cơ thể, đe dọa nhiều hơn đến sức khỏe con người. |
Nguy cơ kháng miễn dịch
Thời điểm này thì Mu chưa tới mức báo động như các biến thể Delta hay Alpha nhưng các chuyên gia vẫn rất thận trọng và lo ngại. Hiện các nhà khoa học, các quan chức y tế đặc biệt quan tâm tìm hiểu về độc lực và độ lây lan của biến thể Mu, liệu có nghiêm trọng hơn biến thể Delta đang hoành hành khắp thế giới hay không.
Một phần lo ngại về Mu đến từ những đột biến đặc biệt mà biến thể này mang theo. Đột biến P681H - được tìm thấy trong biến thể Alpha có liên quan đến khả năng lây truyền nhanh. Một số đột biến khác, trong đó có E484K và K417N, có thể giúp virus né tránh miễn dịch và điều này có thể sẽ là điểm đáng ngại của biến thể Mu so với biến thể Delta.
Dữ liệu sơ bộ của WHO cũng cho rằng Mu được cho sở hữu một nhóm đột biến có thể làm cho nó ít nhạy cảm hơn với mức miễn dịch mà nhiều người đã có được (thông qua tiêm vaccine hay đã nhiễm trước đó). Cả WHO và Cơ quan Y tế công cộng Anh đều cho rằng Mu có thể né tránh hệ thống phòng thủ miễn dịch theo cách tương tự biến thể Beta (xuất phát từ Nam Phi).
Nhà bệnh dịch học Maria van Kerkhove tại WHO cảnh báo cần phải quan sát nghiêm ngặt biến thể Mu, vì “việc giám sát và đánh giá các biến thể phải được thực hiện liên tục và cực kỳ quan trọng để hiểu được sự tiến hóa của loại virus này, trong cuộc chiến chống dịch bệnh COVID-19 và điều chỉnh chiến lược khi cần thiết”.
Các chuyên gia lo ngại Mu hoàn toàn có khả năng sẽ gây nên một đợt bùng phát ca nhiễm toàn cầu nữa. Hơn nữa, WHO từng cảnh báo virus đột biến có thể sẽ rất nghiêm trọng với những ai chưa được tiêm vaccine và đặc biệt lo ngại cho người sống ở các khu vực mà các biện pháp kiềm chế lây lan không được siết chặt. WHO cho biết đang theo dõi chặt sự chuyển biến từ yếu tố dịch tễ học của biến thể Mu cũng như hậu quả từ sự lưu hành song song của nó cùng với biến thể Delta.•
| Biến thể Delta vẫn đáng lo nhất Tất cả loại virus, bao gồm cả virus SARS-CoV-2, đều thường xuyên biến đổi. Phần lớn các đột biến ít ảnh hưởng đến các đặc tính của virus. Tuy nhiên, một số đột biến có thể có ảnh hưởng và thay đổi tốc độ lây lan của virus, mức độ truyền nhiễm, mức độ nghiêm trọng của bệnh, cũng như tác động và hiệu quả của vaccine cùng phương pháp điều trị. Từ cuối năm 2020, WHO đã xác định các biến thể của virus SARS-CoV-2 theo ký tự trong bảng chữ cái Hy Lạp và xếp chúng vào danh sách “các biến thể đáng chú ý” và “các biến thể đáng lo ngại” tùy vào mức độ đe dọa của chúng. Hiện tại, trong danh sách “các biến thể đáng lo ngại” của WHO về virus SARS-CoV-2 có: Biến thể Alpha (có mặt ở 193 nước), biến thể Beta (có mặt ở 141 nước), biến thể Gamma (có mặt ở 91 nước) và biến thể Delta (có mặt ở 170 nước). Ngoài ra còn có năm biến thể “đáng chú ý”: Eta, Iota, Kappa, Lambda và mới nhất là Mu. Ngoài biến thể Mu, theo báo Hindustan Times, hiện WHO cũng phát hiện và đang theo dõi một biến thể khác được biết đến với tên C.1.2. Biến thể C.1.2 chưa được WHO liệt vào các danh sách “các biến thể đáng chú ý” hay “các biến thể đáng lo ngại”. Thời điểm hiện tại, các biến thể mới này vẫn được đánh giá thấp hơn biến thể Delta về độ nghiêm trọng. Tuy nhiên, sự xuất hiện của các biến thể mới có tầm quan trọng lớn đối với khoa học vì chúng là hậu quả phản ứng của virus với vaccine. Do đó, rất có thể các biến thể mới vô hiệu hóa hiệu quả của vaccine. |
