Ngày 19-11, Thượng viện Mỹ đã thông qua dự luật Nhân quyền và Dân chủ Hong Kong vốn có thể mở đường cho Mỹ có hành động ngoại giao và trừng phạt đối với chính quyền Hong Kong, theo tin từ báo South China Morning Post (SCMP).
Không gặp bất kỳ sự phản đối nào
Tiến trình thông qua dự luật Nhân quyền và Dân chủ Hong Kong do nghị sĩ đảng Cộng hòa Marco Rubio đệ trình diễn ra nhanh chóng, không gặp bất kỳ sự phản đối nào.
Ngoài dự luật Nhân quyền và Dân chủ Hong Kong, Thượng viện Mỹ ngày 19-11 còn thông qua dự luật Bảo vệ Hong Kong do nghị sĩ đảng Dân chủ Jeff Merkley đệ trình. Dự luật Bảo vệ Hong Kong có nội dung cấm các công ty Mỹ xuất khẩu thiết bị kiểm soát đám đông và phòng vệ không mang tính sát thương sang Hong Kong.
Số nghị sĩ ủng hộ dự luật Nhân quyền và Dân chủ Hong Kong tăng đột biến trong ngày 18-11, so với từ lúc dự luật được giới thiệu hồi tháng 6. Theo SCMP, điều này có liên quan đến diễn biến biểu tình phức tạp ở Hong Kong những ngày qua, đặc biệt việc cảnh sát bao vây cả ngàn sinh viên tham gia biểu tình cố thủ trong Trường ĐH Bách khoa ngày 17-11.
Cảnh sát bắt giữ sinh viên tham gia biểu tình tại Trường ĐH Bách khoa ở Hong Kong ngày 18-11. Ảnh: AP
Trước phiên họp của Thượng viện về dự luật này, nhiều nghị sĩ Mỹ đổ lỗi chính phủ Trung Quốc và chính quyền Hong Kong cho vòng lẩn quẩn bạo lực biểu tình tại đặc khu này từ nhiều tháng qua.
Phát biểu sau khi dự luật Nhân quyền và Dân chủ Hong Kong được Thượng viện Mỹ thông qua, nghị sĩ Rubio nói bằng việc này Thượng viện Mỹ gửi một thông điệp rõ ràng đến những người dân Hong Kong rằng Mỹ lắng nghe, tiếp tục sát cánh và sẽ không ngồi yên chứng kiến sự tự trị của Hong Kong bị tổn hại.
Theo ông Rubio, việc thông qua dự luật này là một bước quan trọng để buộc các quan chức Trung Quốc và Hong Kong làm tổn hại sự tự trị của Hong Kong và vi phạm nhân quyền phải chịu trách nhiệm.
Khả năng được ban hành rất cao
Hạ viện Mỹ tháng trước cũng đã thông qua văn bản dự luật Nhân quyền và Dân chủ Hong Kong. Như vậy, với sự thông qua của Thượng viện, giờ hai văn bản dự luật – một của Thượng viện mới được thông qua và một được Hạ viện thông qua hồi tháng trước – sẽ trình lên một ủy ban gồm một số thành viên từ cả hai viện để bàn bạc điều chỉnh thành một văn bản dự luật thống nhất.
Sau đó văn bản dự luật đã được lưỡng viện thống nhất này sẽ được cả Hạ viện và Thượng viện bỏ phiếu thông qua lần nữa trước khi trình lên Tổng thống Donald Trump ký ban hành thành luật. Ông Trump sẽ có thời gian 10 ngày để quyết định ký ban hành luật hoặc phủ quyết dự luật.
Lãnh đạo đa số đảng Cộng hòa tại Thượng viện Mitch McConnell (giữa) và các thượng nghị sĩ ủng hộ dự luật Nhân quyền và Dân chủ Hong Kong. Ảnh: AP
Khả năng lưỡng viện thống nhất được một dự luật chung rất cao. Theo thông tin từ SCMP, 2 văn bản dự luật của Thượng viện và Hạ viện hiện tại có nhiều quy định tương đồng, trong đó có yêu cầu chính phủ Mỹ hàng năm phải ra báo cáo liệu Hong Kong có đủ quyền tự trị để chính phủ Mỹ tiếp tục duy trì địa vị thương mại đặc biệt của Hong Kong hay không.
Với địa vị thương mại đặc biệt này, Hong Kong hưởng nhiều ưu đãi hơn trong thương mại với Mỹ so với Trung Quốc đại lục. Chẳng hạn, Hong Kong được loại khỏi các chính sách thuế quan mà Mỹ áp lên hàng Trung Quốc nhập khẩu từ năm ngoái đến nay. Báo cáo này phải có chữ ký của Ngoại trưởng Mỹ.
Hai văn bản dự luật của hai viện cũng kêu gọi trừng phạt mọi cá nhân và thực thể vi phạm sự tự do được bảo đảm trong Luật Cơ bản của Hong Kong, đề nghị Bộ Ngoại giao Mỹ không từ chối cấp thị thực cho những người bị bắt “vì động cơ chính trị” ở Hong Kong.
Văn bản dự luật của Thượng viện đề nghị chính phủ Mỹ ủng hộ thiết lập một phương án dân chủ thật sự để có thể có sự đề cử và bầu cử tự do, công bằng Đặc khu trưởng Hong Kong và toàn bộ thành viên Hội đồng Lập pháp Hong Kong vào năm 2020. Văn bản dự luật của Hạ viện không đưa ra thời gian cụ thể.
Văn bản dự luật của Thượng viện cũng kêu gọi chính phủ Mỹ hợp tác với các đồng minh như Anh, Úc, Nhật, Hàn Quốc “để thúc đẩy dân chủ và nhân quyền ở Hong Kong”.
