Theo hãng tin Reuters, hàng nghìn chiến binh nước ngoài - bao gồm công dân của Canada, Ấn Độ, Nhật, Anh, Mỹ - đang tình nguyện tham gia cuộc chiến giữa Ukraine và Nga, song một số người có thể phải đối mặt các hậu quả pháp lý.
Dưới đây là tóm tắt một số luật quy định của một số quốc gia về việc liệu công dân của họ có được tham chiến ở nước ngoài hay không.
Mỹ
Thông tin đăng tải trên trang web của Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết công dân nước này không bị cấm phục vụ trong quân đội của một quốc gia khác. Tham gia quân đội nước ngoài hoặc chiến đấu chống lại một quốc gia hòa bình với Mỹ có thể là căn cứ để từ bỏ quyền công dân một cách tự nguyện. Tuy nhiên, theo tiền lệ của Tòa án Tối cao Mỹ, phục vụ quân đội nước ngoài không thể được coi là căn cứ tước quyền công dân của người Mỹ.
Các chiến binh Anh tình nguyện tham chiến tại Ukraine. Ảnh: REUTERS
Theo Đạo luật Trung lập năm 1974, Mỹ cấm công dân tham chiến chống lại các chính phủ có quan hệ hòa bình với Washington. Công dân vi phạm sẽ chịu án tù lên đến ba năm.
Theo ông David Malet - GS tại Đại học Mỹ, xét về lý thuyết, luật này có thể áp dụng đối với các hoạt động quân sự tình nguyện chống lại Nga. Nó đã được sử dụng để truy tố những người Mỹ tham gia vào một cuộc chính biến ở Gambia vào năm 2014, ngoài ra hiếm khi được thi hành trong lịch sử hiện đại.
Úc, Anh, Ấn Độ
Theo khuyến cáo đi lại mới nhất của Bộ Ngoại giao Anh, công dân nước này tham chiến ở Ukraine có thể bị truy tố khi trở về. Khi được hỏi về những cáo buộc mà những người này có thể đối mặt, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Anh từ chối bình luận.
Đạo luật Nhập ngũ Nước ngoài của Anh, được cập nhật lần cuối vào năm 1870, ngăn cấm công dân tham gia quân đội nước ngoài chiến đấu với các nước hòa bình với Anh, song không được áp dụng cho các cuộc xung đột hiện đại. Ngoại trưởng Anh ban đầu lên tiếng ủng hộ các công dân tình nguyện chiến đấu ở Ukraine, nhưng sau đó cảnh báo công dân nước mình không đến Kiev.
Thủ tướng Úc Scott Morrison đã kêu gọi công dân nước mình không tham gia cuộc chiến quân sự ở Ukraine, nói rằng có "điểm không chắc chắn" về sự hợp pháp của các chiến binh dân sự nước ngoài.
Bộ Nội vụ Ấn Độ đã không trả lời yêu cầu bình luận về tính hợp pháp của việc công dân Ấn Độ tham chiến ở Ukraine. Về việc một số cư dân Ấn Độ tham chiến ở Iraq hồi năm 2015, Bộ này cho biết rằng việc cho phép người Ấn Độ tham gia cuộc xung đột của nước khác "sẽ dẫn đến cáo buộc rằng chính phủ Ấn Độ đang thúc đẩy khủng bố ở các nước khác".
Nước nào chấp thuận?
Đức cho biết họ sẽ không truy tố những người tình nguyện tham gia chiến sự ở Kiev. Các nhà lãnh đạo Đan Mạch và Latvia cho biết họ sẽ cho phép nếu công dân của họ tình nguyện. Bộ trưởng Quốc phòng Canada Anita Anand nói rằng việc công dân Canada có tình nguyện tham chiến ở nước ngoài hay không hoàn toàn là "việc cá nhân".
Điều gì xảy ra nếu chiến binh nước ngoài bị bắt?
Theo bà Daphné Richemond-Barak - GS tại Trường Hành chính, Ngoại giao và Chiến lược Israel, luật pháp quốc tế yêu cầu các lực lượng Nga coi các chiến binh nước ngoài là tù binh chiến tranh bất kể quốc tịch của họ là gì. Điều đó có nghĩa là binh lính Nga phải cung cấp cho những tình nguyện viên này thức ăn, nước uống và điều trị y tế.
Tuy nhiên, phát ngôn viên Bộ Quốc phòng Nga tuần trước tuyên bố "lính đánh thuê" phương Tây chiến đấu cho Ukraine sẽ không được hưởng quy chế tù binh và sẽ phải đối mặt truy tố hình sự hoặc tệ hơn, hãng thông tấn TASS của Nga đưa tin.
Các tình nguyện viên có bị truy tố không?
Các chuyên gia cho biết vì các chiến binh tình nguyện nước ngoài này chiến đấu với tư cách là thành viên của quân đội Ukraine, nên họ sẽ không phải đối mặt cáo buộc ở quê nhà về các hành động trong cuộc chiến, ngoại trừ khả năng bị truy tố về tội ác chiến tranh hay các hành vi tương tự.
