Ngày 27-12, Lễ ra mắt bộ sách “Văn học Chăm - Tiếp cận qua văn bản (4 tập)” của PGS.TS Trương Văn Món đã diễn ra tại Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia TP.HCM (phường Sài Gòn, TP.HCM).
Bộ sách Văn học Chăm - Tiếp cận qua văn bản gồm bốn tập, là công trình nghiên cứu công phu, hệ thống hóa toàn diện các vấn đề lý luận và thực tiễn của văn học Chăm từ truyền thống đến hiện đại.
Chia sẻ tại buổi ra mắt, PGS.TS Lưu Văn Quyết, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia TP.HCM, cho biết bộ sách là kết tinh của nhiều năm lao động khoa học nghiêm túc, bền bỉ và công phu của tác giả cùng các cộng sự.
Theo ông, điểm nổi bật của bộ sách là cách tiếp cận trực tiếp từ hệ thống văn bản gốc, qua đó đặt văn học trong chỉnh thể lịch sử, văn hóa và xã hội của cộng đồng người Chăm qua nhiều thời kỳ.
Cũng tại buổi ra mắt, PGS.TS Trương Văn Món cho biết ông bắt đầu gắn bó với văn bản Chăm từ những năm đầu công tác sau khi tốt nghiệp năm 1991.
Khi làm việc tại Trung tâm Văn hóa Chăm, ông nhận thấy nhiều sách, tài liệu chữ Chăm từng bị thất lạc, hư hại, thậm chí bị đốt trong giai đoạn khó khăn do người dân thiếu củi đun nấu.
Khoảng ba năm sau, khi tiếp cận các văn bản lễ hội, đặc biệt là những bài thánh ca và truyện thơ dài không thể ghi nhận đầy đủ bằng phỏng vấn hay ghi âm, ông bắt đầu trực tiếp đọc và xử lý văn bản gốc.
Qua quá trình nghiên cứu, ông nhận ra người Chăm có chữ viết từ rất sớm và hầu hết các sự kiện lịch sử, xã hội, tín ngưỡng đều được ghi chép bằng văn bản trên đá, lá và giấy.
Từ đó, ông kiên trì sưu tầm, phân loại, xử lý khối lượng lớn tư liệu, từ truyện kể, truyền thuyết, sử thi đến truyện thơ và văn bản tôn giáo kéo dài hàng chục năm. Tư liệu được sưu tầm theo nguyên tắc bảo tồn di sản, không mua bán, chỉ sao chép, phiên âm, chuyển ngữ và hoàn trả cộng đồng.
PGS.TS Trương Văn Món cho rằng bộ sách nhằm đặt nền móng khoa học, phác họa bức tranh tổng thể về văn học Chăm, phục vụ nghiên cứu lâu dài và hoàn trả tri thức cho cộng đồng.
Tập I Văn học Chăm - Tiếp cận qua văn bản: Những vấn đề Lý luận & Thực tiễn làm rõ các vấn đề lý luận, phương pháp, nguồn tư liệu và cách tiếp cận văn bản, đồng thời phản ánh thực trạng nghiên cứu, bảo tồn, phát huy văn học Chăm từ đầu thế kỷ XIX đến nay qua nhiều thể loại tiêu biểu.
Tập II Văn học Chăm - Tiếp cận qua văn bản: Truyện dân gian giới thiệu 52 truyện cổ tích, truyện cười và truyện ngụ ngôn Chăm, phản ánh đời sống, quan hệ xã hội và giá trị nhân văn, qua đó đề xuất hướng bảo tồn, phát huy di sản truyện dân gian Chăm.
Tập III Văn học Chăm - Tiếp cận qua văn bản: Huyền thoại và truyền thuyết phân tích các huyền thoại, truyền thuyết Chăm qua nhiều hình thức văn bản, từ văn xuôi đến thơ nghi lễ, làm nổi bật tín ngưỡng, tôn giáo và bản sắc riêng của văn học Chăm.
Tập IV Văn học Chăm - Tiếp cận qua văn bản: Truyện thơ Ariya khảo cứu hệ thống truyện thơ Ariya qua các giai đoạn lịch sử, phản ánh đa dạng chủ đề xã hội, văn hóa, tình yêu và được xem như những “pho lịch sử viết bằng thơ” của dân tộc Chăm.
