Chiều 18-12, Bộ Y tế tổ chức hội thảo định hướng xây dựng chính sách về BHYT bổ sung.
BHYT chưa đáp ứng nhu cầu của người dân
Phát biểu tại hội thảo, Thứ trưởng Thường trực Bộ Y tế Vũ Mạnh Hà cho biết BHYT là một trong hai chính sách an sinh xã hội trụ cột, là cơ chế tài chính có vai trò quan trọng trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe, hướng tới mục tiêu công bằng, hiệu quả và phát triển trong bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân.
Những năm qua, tỉ lệ tham gia BHYT liên tục tăng, năm 2024 đạt 94,29%, dự kiến năm 2025 đạt 95,16% dân số.
“Phạm vi quyền lợi của người tham gia BHYT ngày càng được mở rộng, chất lượng dịch vụ y tế từng bước được nâng cao, giúp người dân tiếp cận các dịch vụ và kỹ thuật y tế hiện đại, hiệu quả cao”, Thứ trưởng Bộ Y tế nói.
Dù vậy, tỉ lệ chi trả từ tiền túi của người dân cho chăm sóc y tế còn ở mức cao, ước tính khoảng hơn 40% chi phí khám chữa bệnh, cao hơn so với khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới.
Cạnh đó, nguy cơ nghèo hóa do bệnh tật vẫn hiện hữu, đặc biệt đối với người nghèo, cận nghèo, người mắc bệnh mạn tính hoặc phải điều trị dài ngày. Mặc dù quyền lợi của người tham gia BHYT đã được cải thiện và được đánh giá là toàn diện so với mức đóng, song vẫn chưa đáp ứng nhu cầu ngày càng cao và đa dạng của người dân, đặc biệt là nhóm có thu nhập cao.
Không những thế, dưới tác động của già hóa dân số, áp lực tài chính do rủi ro về sức khoẻ của người dân ngày càng tăng nếu không có giải pháp điều chỉnh mạnh mẽ và phù hợp trong chính sách tài chính y tế.
“Việc đa dạng hóa các gói dịch vụ BHYT, nhằm góp phần chăm sóc sức khoẻ của người dân, giảm chi phí mà người dân phải tự chi trả trực tiếp, được xác định là một trong những giải pháp chủ yếu trong phát triển chính sách xã hội”, ông Hà nhấn mạnh.
BHYT bổ sung và vai trò trong hệ thống BHYT
Theo TS Nguyễn Khánh Phương, Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách Y tế (Bộ Y tế), BHYT bổ sung là hình thức bảo hiểm do khu vực tư nhân cung cấp nhằm bổ sung phạm vi quyền lợi của chương trình BHYT bắt buộc, bằng cách chi trả toàn bộ hoặc một phần các chi phí không được BHYT bắt buộc thanh toán, bao gồm phần đồng chi trả, thuốc và dịch vụ ngoài gói quyền lợi.
BHYT bổ sung góp phần mở rộng bao phủ chăm sóc sức khỏe toàn dân theo ba chiều: Bao phủ dân số, bao phủ dịch vụ và bảo vệ tài chính. Trong số 40 quốc gia OECD (Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế), 15 nước đã triển khai hình thức BHYT bổ sung.
Từ góc độ quản lý nhà nước, bà Phương cho rằng BHYT bổ sung giúp tăng thêm nguồn tài chính cho hệ thống y tế, bổ sung cơ chế chi trả trước, phát huy thế mạnh về tài chính và quản trị của các công ty bảo hiểm thương mại, đồng thời tạo điều kiện đa dạng hóa các gói bảo hiểm đáp ứng nhu cầu khác nhau của người dân.
Đối với người tham gia, BHYT bổ sung mang lại thêm lựa chọn, cho phép tiếp cận các dịch vụ và thuốc không thuộc phạm vi chi trả của BHYT xã hội, sử dụng dịch vụ tại các cơ sở y tế tư nhân không ký hợp đồng BHYT, cùng với chất lượng chăm sóc khách hàng tốt hơn.
Bà Phương phân tích sâu về mô hình BHYT bổ sung tại Trung Quốc. Tháng 2-2020, Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc và Hội đồng Nhà nước ban hành văn bản về tăng cường cải cách hệ thống an ninh y tế, đặt mục tiêu đến năm 2030 xây dựng hệ thống an ninh y tế đa tầng. Trong đó, BHYT cơ bản là nền tảng, kết hợp với hỗ trợ của Chính phủ, BHYT bổ sung, bảo hiểm sức khỏe thương mại và các quỹ hỗ trợ khác.
BHYT bổ sung tại Trung Quốc được xác định là tầng trung gian giữa BHYT cơ bản và bảo hiểm sức khỏe thương mại, do Chính phủ quản lý nhưng được vận hành bởi các công ty bảo hiểm thương mại. Loại hình này tập trung chi trả cho các bệnh lý nghiêm trọng như ung thư, bệnh hiếm và các quyền lợi mà BHYT cơ bản chưa chi trả, bao gồm thuốc phát minh và kỹ thuật y tế cao.
Mức phí trung bình của BHYT bổ sung khoảng 10-30 USD/năm, thấp hơn hàng chục lần so với bảo hiểm sức khỏe thương mại.
Tính đến năm 2022, BHYT bổ sung đã được triển khai tại 29 tỉnh tại Trung Quốc, khu tự trị và đặc khu hành chính, với 480 gói quyền lợi khác nhau.
Định hướng xây dựng gói BHYT bổ sung tại Việt Nam
Từ kinh nghiệm quốc tế, TS Phương nhấn mạnh nguyên tắc lấy người dân làm trung tâm trong liên kết giữa BHYT xã hội và BHYT thương mại, nhằm bảo đảm khả năng tiếp cận dịch vụ y tế theo nhu cầu và tăng cường bảo vệ tài chính. Vai trò quản lý nhà nước được xác định là then chốt, bao gồm việc thiết lập hành lang pháp lý, thanh tra, giám sát, cung cấp thông tin và bảo vệ quyền lợi người tham gia BHYT.
Trên cơ sở đó, bà Phương đề xuất Việt Nam nghiên cứu xây dựng gói BHYT bổ sung do các công ty bảo hiểm thương mại cung cấp, dành cho những người đã tham gia BHYT xã hội và có khả năng chi trả.
Gói này tập trung chi trả phần đồng chi trả của người bệnh và các dịch vụ, thuốc nằm ngoài phạm vi thanh toán của BHYT xã hội, với mức hưởng như nhau cho tất cả người tham gia và không điều chỉnh theo tuổi hay rủi ro sức khỏe.
“Việc xây dựng và triển khai BHYT bổ sung cần đi kèm với cơ chế kết nối dữ liệu, sử dụng chung kết quả giám định BHYT xã hội, đồng thời tăng cường giám sát nhằm tránh trùng lặp quyền lợi, mất công bằng và gia tăng chi phí không cần thiết”, bà Phương nói.
Còn theo bà Vũ Nữ Anh, Phó Vụ trưởng Vụ BHYT (Bộ Y tế), chính sách BHYT bổ sung tại Việt Nam dự kiến áp dụng cho những người đã tham gia BHYT bắt buộc theo quy định của Nhà nước và tự nguyện tham gia BHYT bổ sung do các doanh nghiệp cung cấp.
Phó Vụ trưởng Vụ BHYT khẳng định nguyên tắc thực hiện là phạm vi được hưởng của người tham gia BHYT bổ sung bảo đảm không trùng lặp với phạm vi được hưởng và mức hưởng của BHYT bắt buộc.
Nhà nước khuyến khích doanh nghiệp mua hoặc hỗ trợ mua BHYT bổ sung cho người lao động, chi phí được hạch toán vào chi phí của doanh nghiệp. Bộ Y tế phối hợp với các bộ, ngành xây dựng cơ chế liên kết dữ liệu giữa cơ sở dữ liệu y tế, bảo hiểm và BHYT bổ sung, đồng thời phối hợp với Bộ Tài chính trong việc chia sẻ, cung cấp thông tin chi phí y tế.
Theo định hướng, gói BHYT bổ sung sẽ chi trả cho phần cùng chi trả chi phí khám chữa bệnh của người tham gia BHYT; chi trả cho chi phí các dịch vụ y tế, dịch vụ y tế tự chọn ngoài phạm vi chi trả của quỹ BHYT xã hội; hướng đến một số trường hợp bệnh hiểm nghèo, bệnh có chi phí điều trị lớn.
Việc thanh toán chi phí BHYT bổ sung được thực hiện căn cứ vào hợp đồng giữa người tham gia với tổ chức bảo hiểm và hợp đồng giữa cơ sở y tế với doanh nghiệp bảo hiểm. Nguồn thu từ BHYT bổ sung được sử dụng để chi trả các chi phí y tế ngoài phạm vi quỹ BHYT bắt buộc và các chi phí theo hợp đồng, phù hợp với quy định của pháp luật.
Thời gian tới, Bộ Y tế tiếp tục nghiên cứu, tổng quan các mô hình BHYT bổ sung trên thế giới và trong khu vực; xây dựng dự thảo Nghị quyết của Chính phủ về thí điểm thực hiện BHYT bổ sung; lấy ý kiến các bộ, ngành, đơn vị liên quan và hoàn thiện dự thảo Nghị định.
“Hiện vẫn chưa có lộ trình chính thức về thời điểm triển khai thực hiện gói BHYT bổ sung. Nội dung này cần được thảo luận, nghiên cứu kỹ các quy định liên quan để có thể áp dụng, thực hiện hiệu quả tại Việt Nam”, bà Nữ Anh nhấn mạnh.
