Sáng 5-11, Quốc hội thảo luận ở hội trường về tình hình thực hiện ngân sách nhà nước năm 2024, dự toán ngân sách nhà nước, phương án phân bổ ngân sách trung ương năm 2025.
Phát biểu thảo luận, Đại biểu Quốc hội (ĐBQH) Hoàng Văn Cường (Đoàn Hà Nội) đánh giá việc phân bổ vốn đầu tư công ở nước ta thời gian qua đã có những có thay đổi căn bản cả về lượng và chất. Tổng lượng vốn đầu tư công tăng và được phân bổ đầu tư tập trung trọng tâm, trọng điểm.
Tuy nhiên, ĐB Cường băn khoăn về nguồn nhân lực chất lượng cao – yếu tố con người - luôn được đánh giá là khâu đột phá có vai trò quyết định lại chưa được quan tâm đầu tư ở mức cần thiết. Điển hình là đầu tư cho giáo dục để phát triển trí lực và đầu tư cho y tế để nâng cao sinh lực, dường như còn mờ nhạt.
Dẫn số liệu, ĐB Cường cho hay năm 2024, trong tổng số khoảng 120 ngàn tỉ thì Bộ Y tế được phân bổ khoảng 1,2 ngàn tỉ, chiếm khoảng 1%; Bộ GD&ĐT được phân bổ 1,5 ngàn tỉ, chiếm 1,2%.
Năm 2025, tổng số khoảng 148 ngàn tỉ, thì Bộ Y tế được phân bổ 5,7 ngàn tỉ, chiếm 3,7%; Bộ GD&ĐT được phân bổ 2,9 ngàn tỉ, chiếm 1,9%.
Trong phương án phân bổ vốn dự phòng giai đoạn 2021-2025 và vốn tăng thu ngân sách năm 2022, tổng cộng khoảng trên 50 ngàn tỉ, thì cả hai lĩnh vực giáo dục và y tế đều không có tên.
“Với mức phân bổ vốn đầu tư phát triển cho y tế và giáo dục thấp như thế thì đương nhiên các bệnh viện trực thuộc Bộ Y tế và các trường đại học trực thuộc Bộ GD&ĐT làm sao có vốn đầu tư phát triển” - ĐBQH Hoàng Văn Cường nói.
Ông Cường cho biết vừa đến thăm Bệnh viện Đa khoa và Bệnh viện Sản Nhi tỉnh Phú Thọ, đây là hai bệnh viện đã thực hiện cơ chế tự chủ và rất ngạc nhiên vì bệnh viện nhìn đẹp như khách sạn 5 sao.
Tuy nhiên, ĐB này cho hay, điều trăn trở của lãnh đạo bệnh viện không phải là kỹ thuật y khoa, cũng không phải là vướng mắc trong mua sắm thuốc hay thiết bị y tế mà là làm thế nào để trả lãi 11% vốn vay xây dựng cơ sở vật chất hiện đại đó.
Nếu chỉ tính khấu hao để tái đầu tư và bù đắp chi thường xuyên theo đúng tinh thần tự chủ chi đầu tư và chi thường xuyên thì bệnh viện rất yên tâm thực hiện tự chủ, thì giá dịch vụ y tế sẽ ở mức vừa phải người bệnh có thể chi trả được.
Nhưng nếu phải cộng thêm vào đó chi phí lãi suất vốn vay 11% nữa thì giá dịch vụ y tế sẽ đội lên rất cao. Điều vô lý là người bệnh đáng ra chỉ phải trả cho chi phí dịch vụ khám chữa bệnh, thì bây giờ lại phải đi trả thêm một khoản nữa là lãi vay ngân hàng.
“Đây là lý do vì sao các bệnh viện lớn ở Trung ương như Bạch Mai, Việt Đức, không dám nhận thực hiện tự chủ. Thà rằng cứ để cho người bệnh chen chúc, nằm giường ghép, nằm cả trên cáng dưới nền nhà, còn hơn là phải đi vay vốn đầu tư xây dựng, để rồi trong chi phí người bệnh phải trả, không chỉ bao gồm các chi phí cho dịch vụ khám chữa bệnh mà phải cộng thêm lãi ngân hàng” - ông Cường nói.
Điều tương tự như thế cũng xảy ra đối với các trường đại học tự chủ. ĐB cho hay nếu cứ để cho các bệnh viện và các trường đại học tự chủ, không chỉ tính khấu hao để tái đầu tư và bù đắp chi thường xuyên, mà phải tự lo, tự xoay bằng tự đi vay vốn, tự lo trả lãi và trả vốn thì hậu quả người bệnh và người học phải gánh chịu với chi phí dịch vụ cao.
“Như vậy đó là thị trường chứ còn đâu là định hướng xã hội chủ nghĩa” - lời ĐBQH Hoàng Văn Cường.
Từ thực tế đó, ĐB Cường đề nghị cần cân nhắc lại việc phân bổ vốn đầu tư phát triển từ ngân sách nhà nước đầu tư cho các cơ sở y tế và giáo dục, ít nhất phải đủ đầu tư xây dựng và trang bị cơ sở vật chất ban đầu, sau đó giao cho các trường, các bệnh viện tự chủ, tự lo khấu hao để tái đầu tư và bù đắp chi phí thường xuyên.
Có như thế, thì các cơ sở y tế, giáo dục mới thực hiện tự chủ đúng nghĩa, người bệnh và người học không phải gánh chịu những chi phí cao, dịch vụ giáo dục và y tế như thế mới đúng bản chất xã hội chủ nghĩa.
