Dù là nước xuất khẩu gạo đứng thứ hai thế giới nhưng thương hiệu gạo Việt Nam hầu như không được nhiều nước biết đến.
Theo ông Bửu, dù xuất khẩu nhiều nhưng gạo Việt Nam không có thương hiệu trên thế giới là do thiếu công nghệ chế biến nên chỉ xuất thô. Doanh nghiệp xuất khẩu gạo hiện nay chỉ làm nhiệm vụ thu gom, xay xát, đánh bóng… chứ chưa chịu đầu tư công nghệ chế biến để làm tăng giá trị hạt gạo xuất khẩu. GS Bửu cho biết đối với mặt hàng nông sản, giá trị thu được từ sản phẩm sau khi chế biến thường gấp 10 lần so với sản phẩm xuất thô. Đơn cử như cá tra, basa, nếu làm phi lê, chế biến sạch, đóng gói rồi xuất khẩu thì được giá 10 USD/kg thay cho xuất thô chỉ được 1 USD/kg.
Ông Đỗ Hà Nam, Chủ tịch Hiệp hội Hồ tiêu Việt Nam, cho biết năm 2009, doanh nghiệp Việt Nam xuất khẩu khoảng 134.000 tấn hồ tiêu, chiếm 50% lượng tiêu của thế giới. Chất lượng tiêu chế biến của Việt Nam được coi là khá tốt nhưng hiện nay 70% lượng tiêu xuất khẩu dưới dạng thô. Chính vì thế giá tiêu của Việt Nam luôn khá thấp so với thị trường chung của thế giới. Các nước như Indonesia, Malaysia, Ấn Độ, Trung Quốc… vẫn nhập tiêu Việt Nam về chế biến để rồi xuất khẩu với giá cao chót vót.
Theo thống kê của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, năm 2009 xuất khẩu nông sản của Việt Nam đạt 15,6 tỉ USD. Việt Nam là nước dẫn đầu xuất khẩu thế giới về thủy sản, gạo, điều, hồ tiêu… Tuy nhiên, đa phần các mặt hàng này đều xuất thô, giá trị thu được kém xa xuất qua chế biến và đây chính là sự lãng phí rất lớn mà doanh nghiệp cần phải khắc phục.
Ông Đỗ Hà Nam cho biết sự thực thì doanh nghiệp nhận thức được sự yếu kém và thua thiệt trên nhưng với riêng xuất khẩu tiêu, doanh nghiệp vẫn chuộng xuất thô hơn. Việc doanh nghiệp thích xuất thô được GS-TS Bùi Chí Bửu lý giải: Giá xuất các mặt hàng nông sản hiện khá cao nên dù xuất thô nhưng doanh nghiệp vẫn thu được lãi. Đây cũng chính là lý do khiến doanh nghiệp ít mặn mà với việc đầu tư công nghệ chế biến đòi hỏi phải bỏ khá nhiều vốn. Ngoài ra, doanh nghiệp trong nước còn thiếu chính sách, hệ thống phân phối mặt hàng nông sản tại thị trường nước ngoài.
TRUNG HIẾU
