Thủ tướng đã chỉ đạo tạo điều kiện tốt nhất cho trẻ con lai

Trên hai số báo qua, Pháp Luật TP.HCM đã phản ánh những khó khăn, vướng mắc của các tỉnh miền Tây Nam bộ trong việc làm giấy tờ tùy thân cho những đứa trẻ con lai. Theo đó, hầu hết các trẻ sinh ở nước ngoài theo mẹ về Việt Nam (VN) sinh sống dù không có giấy tờ cũng được cấp giấy khai sinh để đi học. Tuy nhiên, phần quốc tịch trong giấy khai sinh thì phải để trống, các địa phương từng đề xuất, kiến nghị nhưng chưa được Bộ Tư pháp hướng dẫn cụ thể.

Khi nào được ghi quốc tịch Việt Nam?

Trao đổi với Pháp Luật TP.HCM, TS Nguyễn Công Khanh (Cục trưởng Cục Hộ tịch, quốc tịch, chứng thực, Bộ Tư pháp) cho biết vướng mắc trên đã bộc lộ từ mấy năm trước, tập trung ở một số tỉnh miền Tây Nam bộ. Vì thế, năm 2016 Bộ Tư pháp đã yêu cầu các tỉnh rà soát để nắm tình hình.

Đây chủ yếu là con của các trường hợp phụ nữ VN lấy chồng nước ngoài và vùng lãnh thổ khác, nhất là Hàn Quốc, Đài Loan, Trung Quốc. Sau khi kết hôn và theo về nhà chồng, vì có khúc mắc với gia đình chồng nên những người mẹ đã mang con về nước.

Rà soát của các địa phương cho thấy khi về khai báo, các bà mẹ và gia đình bên ngoại thường nói là cháu bé mất giấy tờ, thậm chí là chưa có quốc tịch theo cha. Cán bộ hộ tịch một số nơi trên cơ sở đó cấp giấy khai sinh cho các cháu này, ghi quốc tịch VN. Tuy nhiên, khi công an địa phương kiểm tra, xác minh thì thực tế các cháu ấy có quốc tịch nước ngoài, hộ chiếu nước ngoài. Bởi các trường hợp nhập cảnh, nhất là bằng đường hàng không thì không thể không có giấy tờ, hộ chiếu cá nhân.

Luật Quốc tịch VN quy định rõ phải thôi quốc tịch nước ngoài thì mới được nhập quốc tịch VN, trừ trường hợp đặc biệt do Chủ tịch nước quyết định… Đây là lý do khiến những người mẹ và gia đình nhà ngoại không xuất trình, khai báo quốc tịch gốc của con cháu mình vì muốn các cháu giữ được quốc tịch của cha, tiện cho việc xuất ngoại sau này, đồng thời có thêm quốc tịch của mẹ.

Bà Nguyễn Thị Khâu buồn rầu khi nhắc đến việc làm giấy tờ cho đứa cháu ngoại. Ảnh: HẢI DƯƠNG

Tạo điều kiện tốt nhất cho con lai

“Qua nắm bắt thực tế, chúng tôi thấy vấn đề trở nên ồn ào khi một số địa phương không cho các cháu con lai hưởng chế độ giáo dục, bảo hiểm y tế miễn phí như trẻ em mang quốc tịch VN” - TS Khanh nói.

Theo ông Khanh, để giải quyết vấn đề trên, Bộ Tư pháp đã làm việc với các bộ, ngành liên quan và báo cáo Thủ tướng. Thủ tướng đã có chỉ đạo tháo gỡ là tạo điều kiện cho các cháu hưởng các chính sách an sinh xã hội ngang bằng như trẻ em VN. Cơ chế này cũng được áp dụng với các trường hợp người Campuchia gốc Việt di cư tự do vào VN.

Với trường hợp được làm giấy khai sinh thì các cháu vẫn được tạo điều kiện theo luật định, cho dù chưa rõ quốc tịch… Những lợi ích sát sườn các cháu như thế, một số địa phương làm rất tốt như TP.HCM, Long An.

Báo cáo cập nhật của các tỉnh cho biết sau một thời gian rà soát thì cả nước chỉ còn hơn 200 cháu chưa được khai sinh và chưa xác định được quốc tịch. Năm nay, Cục Hộ tịch, quốc tịch, chứng thực sẽ tiếp tục rà soát các trường hợp này cũng như phát sinh mới để hướng dẫn khai sinh cho các cháu.

Cũng theo ông Khanh, khi giải quyết ổn thỏa vấn đề lợi ích trước mắt của các cháu thì mọi việc sẽ ổn. Còn với những trường hợp con lai đã ở tuổi trưởng thành thì vấn đề lựa chọn quốc tịch sẽ tùy thuộc ý chí của họ theo quy định tại Luật Quốc tịch.

Ông Khanh nhấn mạnh: “Tôi muốn lưu ý thêm vấn đề quốc tịch rất hệ trọng, nó không chỉ là quyền của con người cụ thể mà còn là trách nhiệm, là quyền bảo hộ công dân của quốc gia mà người đó có quốc tịch. Cho nên không thể chủ quan, thích ghi vào giấy tờ tùy thân quốc tịch nào thì ghi…”.