Sáng 18-3, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc chủ trì Hội nghị trực tuyến toàn quốc tổng kết 10 năm thực hiện Kết luận 53 của Bộ Chính trị về Đề án “An ninh lương thực quốc gia đến năm 2020”.
Lương thực: Không còn độc ca “bài ca cây lúa”
Nguyên Bộ trưởng NN&PTNT Lê Huy Ngọ cho rằng cái được lớn nhất trong vấn đề an ninh lương thực là an dân, dân không còn phải chạy ăn từng bữa. Ông Ngọ cho rằng từ an ninh lương thực đã mở toang cánh cửa phát triển nông nghiệp hàng hóa, từ đó mở được, mở rộng hơn cánh cửa xuất khẩu. Theo ông Lê Huy Ngọ, “ngày xưa, cái khổ của người phụ nữ là mỗi buổi chiều lo nấu cái gì cho con cái. Bây giờ chúng ta giải quyết được vấn đề đó”.
Ông Lê Huy Ngọ góp ý, bài học lớn nhất là gắn an ninh lương thực với chuyển đổi cơ cấu nông nghiệp, phát huy thế mạnh từng vùng, không chỉ lúa gạo mà cả các sản phẩm lương thực, thực phẩm khác. “An ninh lương thực mà cứ loanh quanh bàn nhau làm lúa bao nhiêu, diện tích bao nhiêu, năng suất bao nhiêu là cần nhưng chưa đủ. An ninh lương thực phải gắn với sản xuất nền nông nghiệp hàng hóa, quy mô tập trung, gắn với xuất khẩu, phát huy thuận lợi về đất đai, khí hậu như mở ra cho người dân làm cây ăn quả, dược liệu, chăn nuôi…” - ông Ngọ nói.
Ủy viên Bộ Chính trị, Trưởng ban Kinh tế Trung ương Nguyễn Văn Bình nêu vấn đề, trong thời gian tới, tình hình có nhiều thay đổi, cần có cách nhìn mới hơn, thay đổi về chất đối với vấn đề an ninh lương thực. Điển hình, cơ cấu tiêu dùng lương thực, thực phẩm đã và sẽ tiếp tục khác xưa, “trước đây ăn 5-6 bát cơm một bữa mà không thấy no là bởi không có thực phẩm, không có đủ dinh dưỡng nhưng nay với 10 kg gạo có nhà ăn cả tháng không hết”.
Cạnh đó, theo ông Bình, nông thôn hiện nay có nhiều thay đổi. Chỉ 30% thu nhập của người nông dân đến từ sản xuất nông nghiệp, 70% đến từ loại hình hoạt động khác. Từ đó, theo ông Bình, phải có cách nhìn, quan điểm mới về an ninh lương thực. “Bên cạnh việc phải gắn với ứng phó biến đổi khí hậu, phát huy lợi thế so sánh quốc gia thì mỗi vùng, mỗi tỉnh phải có quy hoạch sản xuất, chỗ nào trồng lúa và trồng bao nhiêu là vừa để bảo đảm an ninh lương thực, còn chỗ nào thì chuyển sang cây trồng, vật nuôi khác có giá trị gia tăng cao hơn để đáp ứng yêu cầu người dân, bao nhiêu đất còn lại để phát triển công nghiệp, dịch vụ, đô thị hóa…” - ông Bình nói.
Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc phát biểu tại hội nghị.
Năm 2030: Người Việt thoát thấp, bé, nhẹ cân
Nêu định hướng thời gian tới, Thủ tướng cho rằng an ninh lương thực càng trở nên bức thiết hơn khi dân số trong nước và thế giới ngày càng tăng. Cạnh đó, gần 900 triệu người trên toàn cầu đang thiếu đói, thiên tai, biến đổi khí hậu diễn ra mạnh mẽ, tốc độ đô thị hóa cao, dịch bệnh bất thường…
“Những thử thách đó là rất lớn. Nếu không xác định được sự bức thiết về an ninh lương thực trong giai đoạn tới với những thách thức mới thì sẽ mắc ngay sai lầm trong chỉ đạo”. Thủ tướng nêu rõ và định hướng trong thời gian tới phải bảo đảm an ninh lương thực một cách vững chắc trước mọi tình huống.
100 tỉ USD là tổng kim ngạch xuất khẩu sản phẩm nông nghiệp phấn đấu đạt vào năm 2030, trong đó tốc độ tăng trưởng xuất khẩu đạt 9%-10%/năm. |
“Theo tôi, phải chốt cứng diện tích trồng lúa và sản lượng lương thực hằng năm và tăng cường khả năng dự trữ” - Thủ tướng nhấn mạnh không chạy theo thị trường và nêu cao tinh thần tự cường, chủ động đối với an ninh lương thực. Chuyển nhận thức phát triển nông nghiệp từ vai trò an sinh, đủ ăn, điểm tựa cho sự phát triển của đất nước sang nền nông nghiệp cạnh tranh cao và hội nhập quốc tế…
Thủ tướng nhấn mạnh một số mục tiêu quan trọng để phấn đấu đạt được trong an ninh lương thực là đáp ứng, thỏa mãn nhu cầu dinh dưỡng, cơ cấu thực phẩm hợp lý, khoa học cho người dân trong từng giai đoạn. Theo đó, đến năm 2030, nguồn lương thực đạt cả lượng và chất phải đáp ứng cho nhu cầu của ít nhất 104 triệu người dân và từ đó chống được tình trạng thấp, bé, còi của người Việt Nam.
Về thực phẩm, theo Thủ tướng, cần tăng nhanh sản lượng sữa từ 1 triệu tấn lên 3 triệu tấn đến năm 2030 vì đây là loại thực phẩm góp phần cải thiện sức khỏe, tầm vóc giống nòi. Việt Nam cần tăng nhanh sản lượng trứng, thịt đỏ, thịt gà, thủy sản, rau quả có lợi cho sức khỏe và phù hợp với cơ cấu dinh dưỡng. “Chúng ta cần đưa ra lời khuyên giảm thịt lợn trong khẩu phần và cơ cấu sản xuất” - Thủ tướng nói.
Lương thực muốn an toàn, cần “quả đấm then chốt” Bà Bùi Thị Thanh Tâm, Tổng giám đốc VinaFood 1, cho biết hiện nay trong ngành lương thực có hai tổng công ty lương thực, các công ty tư nhân và công ty nước ngoài tham gia thị trường. Các công ty tư nhân tham gia thị trường với mục tiêu lợi nhuận, lúc nào có lợi thì họ mua, không có lợi thì họ dừng. “Khi có biến động như tình hình dịch COVID-19 vừa qua thì các công ty có thể găm hàng chờ giá lên cao. Trong khi đó, công ty lương thực của Nhà nước được Chính phủ giao lưu thông, bình ổn giá lương thực thì phải thực hiện nhiệm vụ này, có khi không lợi nhuận” - bà Bùi Thị Thanh Tâm nói. Bà Thanh Tâm kể câu chuyện, trước nhu cầu gạo tăng cao sau khi xuất hiện ca nhiễm COVID số 17, tổng công ty trong một ngày đã bán ra lượng gạo gấp 20-30 lần, có hộ đến mua 1-2 tạ để tích trữ mặc dù bình thường chỉ mua có 10 kg. Từ đó bà Tâm kiến nghị Chính phủ xem xét, nắm giữ một tỉ lệ cổ phần hợp lý khi cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước để bảo đảm vai trò điều tiết, bình ổn khi cần thiết. Về vấn đề này, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cho rằng quan điểm cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước là đúng để huy động các nguồn lực, nâng cao hiệu quả hoạt động nhưng với các doanh nghiệp, ngành quan trọng thì Nhà nước vẫn phải nắm vai trò chi phối để điều hành nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. “Trong lúc huy động mọi nguồn lực xã hội thì những “quả đấm then chốt” vẫn phải do Nhà nước nắm giữ để nâng cao năng lực ứng phó khi có biến động!” - Thủ tướng nói và nêu dẫn chứng “qua một số ngày lộn xộn vừa rồi, có thể thấy có tiền chưa chắc mua được gạo nhưng với việc huy động các doanh nghiệp lương thực Nhà nước vào các điểm nóng thì tình hình từ lắng dịu đến bình ổn ngay”. Thủ tướng cũng chốt lại sẽ trình Chính phủ, Bộ Chính trị việc giữ trên 3,5 triệu ha đất trồng lúa để có 35-38 triệu tấn lúa, tương ứng 22 triệu tấn gạo trong cân đối. |