Ngày 15-10, Bộ KH&ĐT đã có thông báo kết luận phiên họp Hội đồng Thẩm định nhà nước thẩm định báo cáo nghiên cứu tiền khả thi dự án đường sắt cao tốc Bắc - Nam.
Đây là một thủ tục quan trọng liên quan đến việc chuẩn bị về chủ trương các dự án lớn, quan trọng, phức tạp.
Theo thông báo, Hội đồng Thẩm định nhà nước đề nghị Bộ GTVT tiếp tục bám sát các kết luận của Bộ Chính trị, BCH Trung ương, Thường trực Chính phủ, tiếp thu, rà soát kỹ và bổ sung đầy đủ hồ sơ dự án, bảo đảm chất lượng và hiệu quả. Đồng thời lưu ý một số nội dung cụ thể.
Theo đó, về dự báo nhu cầu vận tải, cần rà soát kỹ về số liệu dự báo nhu cầu vận tải (hành khác, hàng hoá) trên hành lang Bắc - Nam bảo đảm sự tin cậy và phù hợp, tương đồng với các dự án trên thế giới.
Về giải pháp kỹ thuật chính, cần giải trình rõ các yếu tố về kỹ thuật hướng tuyến, nhấn mạnh phải thẳng nhất có thể để giảm chi phí. Bảo đảm tốc độ khai thác cho các đoàn tàu, tạo không gian phát triển mới, tránh các khu dân cư, đô thị lớn nhưng phải có phương án kết nối phù hợp, thuận tiện để kết nối ngắn nhất đến sân bay, cảng biển lớn.
Tiếp tục phối hợp với các địa phương có tuyến đường sắt cao tốc đi qua rà soát, điều chỉnh hướng tuyến, vị trí nhà ga của Dự án, nhất là các vị trí có lợi thế kết nối với các đầu mối giao thông lớn, các khu kinh tế. Làm rõ hơn về mục tiêu liên kết hành lang Đông - Tây và kết nối với các tuyến đường sắt Trung Quốc, Lào, Campuchia.
Tránh tô hồng
Tại phiên họp thẩm định báo cáo tiền khả thi dự án đường sắt cao tốc, Bộ trưởng Bộ KH&ĐT Nguyễn Chí Dũng, đồng thời là Chủ tịch Hội đồng thẩm định Nhà nước, nhấn mạnh phải tính toán chính xác chi phí xây dựng, không tô hồng bức tranh tài chính, đặc biệt trong giai đoạn vận hành khai thác để đảm bảo dự án đạt hiệu quả kinh tế - xã hội và an ninh quốc phòng cao.
Ông cũng cảnh báo rằng tiến độ 10 năm để thực hiện dự án là rất gấp, nhất là trong bối cảnh đây là dự án quy mô lớn và phức tạp, chưa từng có tiền lệ tại Việt Nam.
Bộ GTVT cùng các bên liên quan phải xác định rõ các yếu tố rủi ro và xây dựng các giải pháp xử lý nhằm đảm bảo tính khả thi về tiến độ, phù hợp với yêu cầu của Bộ Chính trị và BCH Trung ương.
Về tốc độ khai thác, Hội đồng Thẩm định nhà nước đề nghị Bộ GTVT thuyết minh kỹ các yêu cầu kỹ thuật của tuyến đường với tốc độ thiết kế 350 km/h trong việc khai thác tàu hàng container.
Về quy mô các nhà ga trên tuyến đường sắt cao tốc, cần làm rõ hơn quy mô nhà ga đáp ứng các nhu cầu hoạt động phụ trợ như bãi đỗ xe, kết nối với các phương tiện giao thông khác... diện tích tối thiểu theo thông lệ quốc tế.
Đồng thời, các ga phải tính toán, xác định diện tích đủ lớn phù hợp, bảo đảm tầm nhìn chiến lược lâu dài để phát triển đầy đủ dịch vụ, hiện đại, khai thác hiệu quả tối đa nguồn lực đất đai và không gian phát triển mới. Ngoài ra, cân nhắc thêm về vấn đề giới hạn quy mô tối của nhà ga theo ý kiến của một số địa phương.
Về tổng mức đầu tư, cần rà soát trên cơ sở nguyên tắc tính đúng, tính đủ và phù hợp với quy định của pháp luật tại bước lập báo cáo nghiên cứu tiền khả thi.
Về phương án đầu tư dự án đường sắt cao tốc Bắc - Nam, làm rõ hơn các thông số về quy mô đầu tư các hạng mục dự án trên cơ sở phân tích, đánh giá sự tuân thủ khung tiêu chuẩn áp dụng thực tiễn các dự án tương đồng trên thế giới và phù hợp với hoàn cảnh, các điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của nước ta hiện nay.
Về hiệu quả của dự án, cần rà soát lại nội dung đánh giá hiệu quả kinh tế - xã hội và hiệu quả tài chính của dự án cho phù hợp, đặc biệt là số liệu tính toán hiệu quả tài chính.
Về nguồn vốn, khả năng cân đối vốn, cần thuyết minh làm rõ hơn phương án huy động và khả năng cân đối vốn cho dự án bảo đảm khả thi và đúng quy định pháp luật.
Về cơ chế chính sách đặc biệt cho dự án đường sắt cao tốc, Hội đồng Thẩm định nhà nước đề nghị Bộ GTVT rà soát tổng thể các nhóm cơ chế chính sách đặc biệt nêu trong hồ sơ, tài liệu dự án. Rà soát kỹ lưỡng, làm rõ các cơ chế, chính sách thật sự cần thiết đối với dự án để báo cáo Quốc hội xem xét, quyết định, bảo đảm hiệu lực pháp lý và tính khả thi thực hiện.
Làm rõ các đề xuất cơ chế chính sách về hỗ trợ doanh nghiệp chuyển giao công nghệ; tìm kiếm vốn vay ODA, vay ưu đãi nước ngoài có chi phí thấp. Nghiên cứu, xem xét các đề xuất của thành viên Hội đồng Thẩm định nhà nước, trong đó có đề xuất cơ chế, chính sách đặc biệt cho phép trong bước tiếp theo điều chỉnh quy hoạch đô thị, quy hoạch sử dụng đất và các quy hoạch khác có liên quan.
Bộ GTVT - cơ quan chủ trì tham mưu đại dự án đường sắt cao tốc 67 tỷ USD cũng cần làm rõ về các giải pháp tăng cường khả năng nội địa hóa, làm chủ công nghệ. Ngoài ra, tiếp tục nghiên cứu, đánh giá lợi thế của hình thức đầu tư công so với các hình thức khác, nhất là đối với các đoạn không có ưu thế phát triển đường sắt. Làm rõ tính khả thi của việc thực hiện dự án theo đúng tiến độ, thời gian thực hiện dự án.
Dự án đường sắt cao tốc Bắc - Nam được Bộ GTVT đề xuất có tổng mức đầu tư sơ bộ 67,34 tỉ USD, tuyến đường đôi, khổ 1.435 mm, điện khí hóa, tốc độ thiết kế 350 km/giờ, tốc độ khai thác 320 km/giờ, thời gian đi lại giữa Hà Nội - TP.HCM khoảng 5,5 giờ.
Tại Hội nghị Trung ương 10, BCH Trung ương đã thống nhất chủ trương đầu tư đại dự án này, với thủ tục pháp lý là Chính phủ trình Quốc hội quyết định về chủ trương tại kỳ họp thứ 8, khai mạc trong tháng 10 này.
