Hôm 22-7, hãng tin Reuters dẫn thông cáo của Bộ Ngoại giao Trung Quốc (TQ) cho biết một ngày trước đó đã bất ngờ nhận được yêu cầu phải đóng cửa lãnh sự quán nước này ở TP Houston (bang Texas) trong thời hạn 72 giờ từ phía Mỹ.
Quyền Chủ tịch Ủy ban Tình báo Thượng viện Mỹ Marco Rubio sau đó lên tiếng khẳng định sở dĩ Washington phải ra quyết định trên là vì lãnh sự quán TQ ở Houston chỉ là bình phong cho một cơ sở tình báo quy mô lớn của Bắc Kinh.
“Lãnh sự quán ở Houston không phải là một cơ quan ngoại giao mà là điểm trung tâm của một mạng lưới quy mô lớn cho các gián điệp TQ hoạt động chống lại nước Mỹ. Tòa nhà đó phải đóng cửa ngay lập tức và các gián điệp có 72 giờ để rời đi hoặc bị truy bắt” - ông Rubio cảnh báo.
Đáp trả, Bắc Kinh tuyên bố sẽ “phản ứng mạnh mẽ” cùng “hành động cụ thể” đối với các phái đoàn và nhân viên ngoại giao Mỹ làm việc tại TQ. Công dân và du học sinh Mỹ cũng bị cảnh báo nguy cơ bị bắt giữ và thẩm vấn.
Dù vậy, với kỳ bầu cử Mỹ đang cận kề, tờ Asia Times nhận định rất có thể TQ sẽ đợi đến lúc kết quả đã ngã ngũ mới tiến hành đề ra đối sách cho những diễn biến trên.
Trung Quốc kiên nhẫn chờ thời cơ
Cụ thể, Asia Times cho rằng giới lãnh đạo Bắc Kinh nhiều khả năng đang kỳ vọng ứng viên tổng thống đảng Dân chủ Joe Biden sẽ chiến thắng đương kim Tổng thống Donald Trump, đặc biệt là khi điều kiện chính trị đều nghiêng về khả năng hiện nay ông Biden sẽ là chủ nhân tiếp theo của Nhà Trắng. Trong hầu hết cuộc thăm dò dư luận, tỉ lệ ủng hộ ông Trump luôn thua ông Biden ít nhất 10%. Ông Trump cũng đang gặp rất nhiều khó khăn trong việc cân bằng giải quyết các vấn đề đối ngoại (như TQ) và các vấn đề nội bộ (như đại dịch COVID-19 và tình trạng bất ổn sau làn sóng biểu tình chống bạo lực cảnh sát tháng trước).
“Việc chờ đến phút cuối cùng vào lúc này, đối với TQ, là một bước đi có tính toán và nhiều khả năng sẽ đem lại nhiều lợi thế hơn cho Bắc Kinh” - Asia Times cho biết.
Ảnh chụp khuôn viên bên ngoài lãnh sự quán Trung Quốc ở TP Houston, bang Texas ngày 23-7. Ảnh: AFP
Mặt khác, truyền thông TQ bình luận về vụ đóng cửa lãnh sự quán Houston cũng tỏ rõ lập trường này. Đơn cử, trang tin guancha.cn ngày 22-7 dẫn bình luận của GS Jin Canrong thuộc ĐH Nhân dân TQ khẳng định quyết định của Mỹ chỉ là bước mới nhất nhằm củng cố vị thế của ông Trump trước thực trạng một lượng lớn người Mỹ đang cảm thấy bất bình với nhà lãnh đạo này.
“Tổng thống Donald Trump lẫn đối thủ của ông là ứng viên Joe Biden đều thể hiện quan điểm chống TQ rõ ràng, họ nghĩ rằng chỉ cần biến TQ thành kẻ xấu thì có thể sẽ dễ thắng cử hơn. Tuy nhiên, tôi cho rằng việc ông Trump phải ra lệnh đóng cửa lãnh sự quán Houston là dấu hiệu cho thấy ông đã hết các quân bài rồi và ông ấy đang lo lắng. Hong Kong, Tân Cương, Đài Loan - tất cả đã tung ra hết” - ông Jin nhấn mạnh. Do đó, chuyên gia này khẳng định Bắc Kinh thời gian tới sẽ không đáp trả quá quyết liệt, leo thang quá nhanh vụ việc theo ý định ông Trump.
“Chính phủ TQ trước mắt có thể sẽ chỉ phản ứng gọn gàng, giống những lần trước đó. Washington trừng phạt quan chức Bắc Kinh thì chúng ta trừng phạt lại quan chức của họ, Mỹ siết kiểm soát đơn vị truyền thông TQ thì chúng ta trục xuất phóng viên của họ. Dĩ nhiên, chúng ta sẽ không bỏ qua chuyện này và sẽ có biện pháp thích đáng nhưng không phải bây giờ” - GS Jin Canrong nói thêm.
| Chúng ta đang ở trong một vòng xoáy nguy hiểm trong quan hệ Mỹ - Trung và mâu thuẫn đang lan rộng với tốc độ quá nhanh mà ngay cả những nhà ngoại giao dày dặn nhất cũng đau đầu khi giải quyết. Mức độ nghiêm trọng của cuộc đối đầu đã chuyển từ những bất đồng cụ thể và có thể đàm phán được thành một cuộc xung đột toàn diện về hệ thống và các hệ giá trị. ORVILLE SCHELL, Giám đốc tổ chức nghiên cứu chính trị |
Trung Quốc có lựa chọn nào?
Mỹ đang duy trì năm lãnh sự quán ở TQ đại lục tại TP Quảng Châu, Thượng Hải, Thẩm Dương, Thành Đô, Vũ Hán cùng hai lãnh sự quán cho hai đặc khu Hong Kong và Macau.
Trong số này, một nguồn tin nội bộ tiết lộ với tờ South China Morning Post rằng Bắc Kinh có thể sẽ đóng cửa cơ sở ở Thành Đô để trả đũa. Được thành lập vào năm 1985, lãnh sự quán Mỹ tại Thành Đông có vị trí chiến lược khi có thể bao quát khu vực phía tây nam của TQ, gồm các tỉnh Tứ Xuyên, Vân Nam, Quý Châu, khu tự trị Tây Tạng và Trùng Khánh. South China Morning Post cho rằng nhiều khả năng đây là lý do cơ sở này bị Bắc Kinh nhắm đến.
Trước đó, đã có thông tin tuyên bố lãnh sự quán Mỹ tại Vũ Hán cũng đang bị Bắc Kinh đưa vào danh sách buộc đóng cửa.
Tuy nhiên, Tổng biên tập tờ Hoàn Cầu Thời Báo Hồ Tích Tiến cho biết TQ lên tiếng bác bỏ, cho rằng việc đóng cửa cơ sở ở Vũ Hán sẽ không đủ mạnh vì Mỹ đã sơ tán hết nhân viên từ khi COVID-19 bùng phát ở đây. “Cứ chờ đấy, TQ sẽ có cách đáp trả bất ngờ. TQ sẽ nhắm tới mục tiêu mà Mỹ không ngờ tới để các người phải nếm mùi đau đớn thật sự” - ông Hồ khẳng định. Tổng biên tập Hồ Tích Tiến lâu nay nổi tiếng là một nhân vật đại diện cho truyền thông TQ với quan điểm bài Mỹ kịch liệt cùng nhiều quan hệ mật thiết với giới lãnh đạo Bắc Kinh.
| Ông Trump lên tiếng vụ đóng cửa lãnh sự quán Houston Phát biểu trong cuộc họp báo ngày 23-7, Tổng thống Donald Trump nêu rõ đã được báo cáo về quyết định yêu cầu đóng cửa lãnh sự quán TQ ở TP Houston cũng như thông tin nhân viên ngoại giao TQ đang đốt hủy tài liệu bên trong, theo đài CNBC. “Có một đám cháy xảy ra ở lãnh sự quán Houston. Họ đã đốt nhiều giấy tờ, tài liệu. Tôi tự hỏi thứ bị đốt là những tài liệu gì. Dù sao đi nữa, nhiều lãnh sự quán khác của TQ có thể cũng sẽ bị cho đóng cửa trong tương lai” - ông Trump tuyên bố. Vài giờ sau, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao TQ Hoa Xuân Oánh viết trên trang Twitter cá nhân kêu gọi Tổng thống Donald Trump hãy nhanh chóng đảo ngược quyết định. Bà Hoa cũng cho hay đại sứ quán TQ tại thủ đô Washington DC đã bị “đe dọa đánh bom và giết chóc” sau các động thái “kích động tâm lý” của chính quyền Mỹ. |
