Trung Quốc sẽ chật vật ở Mỹ La tinh

Nhiều nhà phân tích nhận xét các chính sách của Tổng thống đắc cử Donald Trump có thể khiến quan hệ giữa Mỹ với Mỹ La tinh trở nên lạnh nhạt. Từ đó có thể tạo cơ hội cho Trung Quốc (TQ) mở rộng ảnh hưởng tại khu vực được xem là sân sau của Mỹ.

Báo South China Morning Post tiết lộ chính phủ TQ đã soạn thảo một văn kiện với đầu đề “Tài liệu về chính sách của TQ đối với Mỹ La tinh và vùng Caribbean”.

Văn kiện này đã vạch ra lộ trình mới trong quan hệ với khu vực Mỹ La tinh và Caribbean. Các lĩnh vực hợp tác bao gồm từ chính trị, ngoại giao, quân sự, an ninh cho đến thương mại, đầu tư, khí hậu và Internet.

Tuy nhiên, trong bài viết đăng trên báo Washington Post ngày 3-12 (giờ địa phương), nghiên cứu sinh chính trị học Luis L. Schenoni tại ĐH Notre Dame (Mỹ) đã trình bày năm nhận xét phản biện như sau:

TQ đã làm ăn ở Mỹ La tinh từ lâu: Ngoài hàng nhập khẩu do nhu cầu thị trường, từ lâu TQ đã tìm cách chen vào các loại hình kinh tế mà Mỹ ít có ảnh hưởng ở Mỹ La tinh như tín dụng ngân hàng, xuất khẩu hàng chế biến công nghiệp.

Lợi ích chính trị của TQ sẽ hạn chế: Các nước đang phát triển ngày càng phụ thuộc vào thương mại TQ, do đó có thể ủng hộ TQ tại các tổ chức đa phương. Dù vậy, muốn biết tình hình phụ thuộc thương mại có tác động đến quan điểm của một quốc gia hay không thì cần phải xem lại.

11/21 quốc gia Mỹ La tinh đang duy trì quan hệ ngoại giao với Đài Loan. Từ đó suy ra TQ rất khó tác động để các nước này xem TQ như đầu tàu chính trị hay cần phải nhượng bộ chiến lược.

Trung Quốc rất khó tác động khi 11/21 quốc gia Mỹ La tinh duy trì quan hệ ngoại giao với Đài Loan. Biếm họa của PARESH NATH (báo The Khaleej Times)

Kinh tế TQ phát triển chậm: Đây là yếu tố khiến TQ khó tăng cường quan hệ với Mỹ La tinh qua các hiệp định song phương hay đa phương.

Thương mại TQ -Mỹ La tinh đã tăng từ 20 tỉ USD lên 290 tỉ USD giữa năm 2003-2013. Dù vậy, xuất khẩu từ Mỹ La tinh sang TQ đã giảm nhẹ năm 2014 và nhập khẩu từ TQ cũng giảm nhẹ năm 2015. Do đó, TQ khó thúc đẩy tiến bộ ngoại giao nếu chưa sẵn sàng đưa ra các cam kết tài chính đặc biệt.

Khó khăn của Mỹ không phải là cơ hội của TQ: Quan hệ giữa Mỹ với Mỹ La tinh có thể yếu đi nhưng chưa chắc TQ có thể lợi dụng. Các nước Mỹ La tinh quan tâm nhiều đến cơ hội kinh tế chứ không phải quan hệ văn hóa hay chính trị.

Trong thập niên vừa qua, Bắc Kinh lập các viện Khổng Tử trên toàn khu vực. Điều này sẽ không mang tác dụng đáng kể nếu TQ không đủ sức hấp dẫn về kinh tế, thương mại và vốn đầu tư.

Chính sách mang tính địa phương: Mỹ La tinh có thay đổi chính sách đối ngoại hay không lại tùy thuộc vào chính sách đối nội. Các đảng đối lập cánh tả hay cực hữu ở một số nước Mỹ La tinh đều muốn lợi dụng chiến thắng của ông Trump. Do đó, tác động của TQ đối với Mỹ La tinh vẫn chưa chắc chắn.

DẠ THẢO