Trung Quốc: Thế lực ngầm 'bẻ cong' luật cấm quảng cáo thuốc lá
Đề xuất kêu gọi cấm hoàn toàn quảng cáo thuốc lá đã trở thành cuộc đọ sức giữa một bên những người ủng hộ chống thuốc lá và Bộ Y tế, còn phía kia là Công ty Độc quyền Thuốc lá Quốc gia.
Đến nay phe độc quyền thuốc lá đã tỏ ra thắng thế sau khi Quốc hội Trung Quốc quyết định duy trì việc cấm một phần quảng cáo thuốc lá sau phiên thảo luận trong tuần trước.
Với thị phần lên đến 98%, Công ty này có quyền lực rất lớn vì tạo ra nguồn thu khổng lồ cho chính phủ đến 132,87 tỉ USD năm 2013 (tương đương 7-10% nguồn thu nhà nước).
Hãng thông tấn Xinhua đưa tin hôm thứ Bảy rằng các nhà làm luật Trung Quốc đã từng kêu gọi thông qua dự thảo luật cấm hoàn toàn quảng cáo thuốc lá trong đợt thảo luận sửa đổi Luật Quảng cáo gần 20 năm tuổi, bao gồm cả ngành truyền thông và công cộng.
Thuốc lá hàng năm mang lại doanh thu khổng lồ cho Công ty Độc quyền thuốc là của Trung Quốc. (Ảnh minh họa)
Tuy nhiên, 5 nguồn tin của Reuters đã cho hay, trước khi văn bản được đưa ra quốc hội, thế lực độc quyền thuốc lá, thông qua Bộ Công nghiệp và Công nghệ Thông tin, đã dốc sức tháo bỏ việc cấm hoàn toàn và triệt tiêu mọi nỗ lực chống trả của Bộ Y tế. Điều đó là minh chứng cho thấy quyền lực ngầm của nhóm này ở Bắc Kinh.
Với hơn 300 triệu người hút thuốc lá, không quá bất ngờ trước việc Trung Quốc phải đối mặt với nhiều vấn đề sức khỏe có liên quan đến thuốc lá.
Tuy vậy, thuốc lá đã trở thành một nếp quen thuộc trong xã hội Trung Quốc và có đến hơn một nửa những người hút thuốc lá ở đây mua ít nhất một bao thuốc lá (có giá khoảng 80 cent đô la Mỹ) một ngày.
Một nguồn tin khác xác nhận rằng đã có bất đồng xảy ra âm thầm giữa các bộ ngành ở Trung Quốc xoay quanh vấn đề cấm bán thuốc lá.
Cuộc họp hồi tháng Sáu được chủ trì bởi em trai của người đứng đầu nhóm độc quyền thuốc lá từ năm 2003. Nguồn tin này cũng cho hay đạo luật có phần giảm nhẹ này sẽ có hiệu lực vào cuối năm nay sau khi đã được Quốc hội thông qua.
Công ty Độc quyền Thuốc lá và Bộ Y tế đều không bình luận gì về vấn đề này. Công ty này cũng vừa mới tẩy chay những phương án khác như in những cảnh báo lên bao bì thuốc lá.
Nhiều nghiên cứu đã cho thấy việc cấm một phần việc quảng cáo thuốc lá hầu như không có tác dụng gì trong giảm nhẹ tỉ lệ hút thuốc trong xã hội.
Trong khi đồng ý cấm nhiều loại hình quảng cáo thuốc lá hơn so với luật cũ, bản dự luật không hề đề cập đến việc cấm hoàn toàn quảng cáo thuốc lá như lời kêu gọi của Bộ Y tế.
Theo Xinhua, bản dự thảo chỉ gồm một danh sách một vài nơi cấm quảng cáo thuốc lá như trên phương tiện giao thông công cộng, các ấn bản điện tử, thư viện, công viên.
Lệnh cấm mới cũng không còn ngăn cản các chương trình quảng cáo ra mắt sản phẩm thuốc lá mới hay việc không cho công ti thuốc lá tài trợ cho các sự kiện thể thao và trường học, mặc cho đề xuất tăng cường cấm quảng cáo thuốc lá từ Tổ chức Y tế Thế giới (WHO).
Một cố vấn của các nhà làm luật Trung Quốc, Giám đốc Văn phòng Kiểm soát Thuốc lá thuộc Trung tâm Ngăn ngừa và Kiểm soát Bệnh tật, ông Jiang Yuan nói: ”Ý kiến phản đối sửa đổi luật quảng cáo chủ yếu đến từ những người thu lợi từ thuốc lá, đặc biệt là ngành công nghiệp thuốc lá”.
Kể từ năm 2008, nhóm độc quyền thuốc lá đã liên tục bác bỏ đề nghị sửa luật quảng cáo đưa ra bởi các nhà làm luật với luận điểm rằng đạo luật mới nên “phù hợp với hoàn cảnh thực tế ở Trung Quốc”. Và rằng thuốc lá cần “có không gian quảng cáo hợp lí”, chỉ nên “giới hạn” chứ “đừng cấm” vì thuốc lá là mặt hàng hoàn toàn hợp pháp.
Trong năm 2007, một giám đốc tại công ti này cũng phát biểu rằng nhu cầu thuốc lá vốn rất lớn và việc hạn chế thuốc lá ảnh hượng đến sự ổn định của xã hội Trung Quốc.
Theo luật hiện hành, Trung Quốc sẽ cấm quảng cáo thuốc lá trên báo đài, ti vi, phim ảnh và các nơi công cộng như rạp chiếu phim, nhà thi đấu thể thao. Những biển quảng cáo trên đường phố vẫn được phép duy trì. Bất chaos lệnh cấm, thuốc lá vẫn mặc nhiên xuất hiện trên các website, tivi, báo hay trên các panô trong sân bóng đá.
Thậm chí, cánh tiếp thị thuốc lá vẫn ngắm mục tiêu vào khu vực trường học. Một vài trường tiểu học được đặt tên theo những nhà tài trợ trong lĩnh vực thuốc lá, thường thấy nhất là các chi nhánh tại địa phương của công ti thuốc lá độc quyền. Nực cười là dọc theo những bức tường trong khuôn viên trường còn xuất hiện những câu slogan như: “Thuốc lá sẽ giúp bạn trở thành một người hữu ích”.
