Việc công an TP.HCM bắt giữ nhóm đối tượng Được 'đất bắc', không chỉ là lời tuyên chiến trấn áp tội phạm, mà là khả năng vận dụng chặt chẽ pháp luật để bảo vệ các khách thể mà Luật Hình sự tuyên bố bảo vệ: Sức khoẻ, tính mạng, tài sản và nhân phẩm công dân, bị những kẻ đòi nợ xâm hại.
Vụ việc Hồ Thành Được và nhóm “Đất Bắc 620” bị Công an TP.HCM điều tra về hành vi cưỡng đoạt tài sản khiến nhiều người đặt câu hỏi: Vì sao một nhóm đi đòi nợ ồn ào, quay clip, gây áp lực công khai lại có thể tồn tại suốt thời gian dài mà vẫn tự tin cho rằng mình “làm đúng pháp luật”?
Câu trả lời nằm ở cái gọi là “bùa hộ mệnh” bằng giấy tờ. Doanh nghiệp có thật. Giấy phép có thật. Ngành nghề mua bán nợ được ghi trong đăng ký kinh doanh cũng có thật. Nhưng pháp luật không xét đúng – sai bằng việc nhìn bìa hồ sơ dày hay mỏng, pháp luật xét bằng bản chất hành vi.
Phải nói rõ, pháp luật không cấm kinh doanh mua bán nợ. Luật Doanh nghiệp 2020 và Nghị định 69/2016 cho phép doanh nghiệp mua lại các khoản nợ, trở thành chủ nợ mới, tự bỏ tiền mua nợ, tự gánh rủi ro, lời ăn lỗ chịu.
Vụ việc gửi đi một thông điệp rõ ràng: pháp luật không vận hành theo logo doanh nghiệp, không bị đánh lừa bởi hồ sơ photo, và càng không đứng ngoài cuộc chơi trên mạng xã hội.
Ngược lại, pháp luật đã cấm tuyệt đối dịch vụ đòi nợ thuê từ ngày 1-1-2021 (theo Điều 6 Luật Đầu tư 2020 và Nghị định 104/2020) vì những hệ lụy xã hội nghiêm trọng mà loại hình này gây ra.
Vấn đề của Hồ Thành Được không nằm ở tấm giấy đăng ký doanh nghiệp, mà nằm ở việc dùng tấm giấy đó để che giấu hoạt động bị cấm. Theo kết quả điều tra, hàng trăm hợp đồng “mua bán nợ” mà nhóm này ký kết thực chất chỉ là hợp đồng giả cách. Không có việc thanh toán giá mua nợ đúng nghĩa, không có chuyển giao quyền chủ nợ, không có rủi ro kinh doanh nào được chuyển sang cho bên “mua nợ”. Bản chất chỉ là thỏa thuận đi đòi nợ giúp, hưởng từ 10% đến 70% số tiền thu hồi được, kèm theo các khoản “phí đi làm” thu trước và không hoàn lại.
Về mặt pháp lý, đây là giao dịch dân sự giả tạo theo Điều 124 Bộ luật Dân sự 2015. Viết là “mua bán nợ”, nhưng ruột là “đòi nợ thuê”, thì cái tên không thể cứu nổi nội dung. Khi giao dịch giả tạo đã vô hiệu, mọi giấy tờ phát sinh từ đó cũng không thể trở thành lá chắn pháp lý.
Cái gọi là “hồ sơ pháp lý trình công an” vì vậy không phải bùa hộ mệnh, mà là một thủ đoạn gây nhiễu. Giấy phép kinh doanh không miễn trừ trách nhiệm hình sự. Hợp đồng đóng dấu đỏ không biến hành vi cưỡng ép thành thỏa thuận tự nguyện. Pháp luật hình sự không quan tâm anh mặc đồng phục gì, chạy xe dán logo ra sao, mà quan tâm anh lấy tiền bằng cách nào, tạo áp lực thế nào và hưởng lợi bao nhiêu.
Đáng chú ý hơn, nhóm này còn biến truyền thông thành công cụ cưỡng ép. Việc quay clip, cắt ghép có chọn lọc rồi đăng lên mạng xã hội vừa để bêu xấu con nợ, vừa tạo áp lực tâm lý, vừa phô trương “uy tín” nhằm lôi kéo khách hàng mới. Những đoạn bị yêu cầu giải tán, lập biên bản hay mời về trụ sở làm việc thì tuyệt nhiên không thấy xuất hiện. Truyền thông ở đây không còn là thông tin, mà là đòn tâm lý có tính toán.
Trong bối cảnh đó, việc cơ quan điều tra xác định hành vi của nhóm Hồ Thành Được cấu thành tội cưỡng đoạt tài sản theo Điều 170 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi bổ sung năm 2017, 2025) là hoàn toàn có căn cứ.
Pháp luật hình sự không đòi hỏi phải có bạo lực, chỉ cần uy hiếp tinh thần khiến người khác buộc phải giao tài sản là đủ yếu tố cấu thành tội phạm. "Doanh nghiệp hóa" không làm mất đi bản chất hình sự của hành vi.
Cũng cần ghi nhận một cách công bằng rằng đây là vụ án khó. Tội phạm núp sau pháp nhân, giấy tờ đủ bộ, hình ảnh truyền thông được kiểm soát kỹ. Việc Công an TP.HCM bóc tách được bản chất giao dịch, thu giữ hàng trăm hợp đồng, phân tích dữ liệu điện tử và dòng tiền cho thấy năng lực điều tra đã theo kịp những thủ đoạn “doanh nghiệp hóa tội phạm” ngày càng tinh vi.
Vụ việc gửi đi một thông điệp rõ ràng: pháp luật không vận hành theo logo doanh nghiệp, không bị đánh lừa bởi hồ sơ photo, và càng không đứng ngoài cuộc chơi trên mạng xã hội. “Bùa hộ mệnh” bằng giấy tờ chỉ có tác dụng trấn an người thiếu hiểu biết. Khi bản chất hành vi bị soi chiếu, mọi lớp vỏ đều rơi.
Khởi tố, bắt tạm giam 20 người vụ Được "đất bắc"
Như PLO đã đưa tin, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an TP.HCM vừa khởi tố vụ án, khởi tố bị can, bắt tạm giam 20 người về tội cưỡng đoạt tài sản theo Điều 170 Bộ luật Hình sự.
Kết quả ban đầu xác định được Hồ Thành Được (thường gọi là Được "đất bắc") chỉ đạo đàn em thành lập ba pháp nhân gồm:Công ty TNHH mua bán nợ Bắc Nam, Công ty TNHH dịch vụ Bảo vệ – Vệ sĩ – Mua bán nợ 620 và Công ty TNHH mua bán nợ Đất Bắc.
Được thuê người đứng tên đại diện pháp luật nhằm che giấu vai trò cầm đầu. Các công ty đều tổ chức bộ phận “thu hồi nợ”, tuyển nhân viên tham gia hoạt động đòi nợ trái pháp luật.
Thông qua các pháp nhân này, Được chỉ đạo ký các hợp đồng “giả cách” mua bán nợ với những người có khoản nợ khó đòi, thực chất là hợp thức hóa hành vi đòi nợ thuê. Các bên thỏa thuận chia cho băng nhóm từ 10% đến 50% tổng số tiền thu hồi được.
