Các đại sứ quán Mỹ và Canada ở thủ đô Havana (Cuba) hai năm nay cáo buộc chính phủ Cuba dùng tới “vũ khí âm thanh” tấn công các nhân viên sứ quán của mình. Vụ việc gây ra bê bối ngoại giao và khiến các đại sứ quán này rút giảm hàng loạt nhân viên về nước.
Cụ thể, năm 2017, Bộ Ngoại giao Mỹ thông báo ít nhất 21 nhà ngoại giao Mỹ tại Đại sứ quán Mỹ ở Cuba báo cáo có các triệu chứng sang chấn như chóng mặt, mệt mỏi, đau đầu, nôn mửa. Chính phủ Mỹ cáo buộc chính phủ Cuba cố tình tấn công Đại sứ quán Mỹ ở Cuba và đe dọa đóng cửa cơ quan ngoại giao Mỹ tại Cuba.
Không lâu sau đó, Canada cũng thông báo nhiều nhà ngoại giao của mình ở Havana cũng có các triệu chứng lạ như chảy máu mũi, nghe tiếng ồn trong tai, suy giảm tâm thần. Đại sứ quán Canada đã chuyển người thân các nhân viên sứ quán về nước và giảm quy mô hoạt động sứ quán.
Các đại sứ quán còn nói nhiều nhân viên còn bị ảnh hưởng thính lực hay tổn thương não vĩnh viễn.
“Hội chứng Havana” mà các nhà ngoại giao Mỹ và Canada trước đó nghĩ nguyên nhân do bị an ninh Cuba “tấn công bằng âm thanh” thực ra khả năng lớn xuất phát từ sự sợ hãi và hoang tưởng, thể theo kết luận một nghiên cứu toàn diện của hai nhà nghiên cứu Mỹ và New Zealand.
Đại sứ quán Mỹ tại thủ đô Havana (Cuba) năm 2017. Ảnh: AP
Nghiên cứu là công trình của TS Robert E Bartholomew, một nhà xã hội học y khoa tại Trường Botany ở Auckland (New Zealand) và TS Robert W Baloh - một nhà nghiên cứu tại Trường y David Geffen tại Viện ĐH California (Los Angeles, Mỹ).
Trong kết quả nghiên cứu được công bố trên tạp chí Journal of the Royal Society of Medicine, hai nhà nghiên cứu Mỹ và New Zealand giải thích các triệu chứng mà các nhà ngoại giao Mỹ và Canada trải qua ở Havana có vẻ xuất phát từ việc bị căng thẳng thần kinh.
Theo TS Bartholomew, các triệu chứng khả năng lớn là do xuất phát từ sự căng thẳng và hoang tưởng khi phải sống “trong một đất nước thù địch” như Cuba.
TS Bartholomew khẳng định căng thẳng chứ không phải một “vũ khí âm thanh” bí ẩn và chưa được xác định nào có thể là nguyên nhân của các triệu chứng mà các nhà ngoại giao đã trải qua, và các đồn đoán về sự tồn tại của loại “vũ khí âm thanh” này càng làm các triệu chứng trầm trọng thêm.
Nghiên cứu đề nghị các bên ngưng viện tới “các giải thích kỳ cục” mà chú tâm vào sự thực. Nghiên cứu cũng nói không có dữ liệu cho thấy nhiều nhân viên bị ảnh hưởng thính lực hay tổn thương não vĩnh viễn.
Theo hai tác giả nghiên cứu, “không xác định được chứng cứ cả về chính trị và khoa học của việc thực hiện một cuộc tấn công nhắm vào nhân viên Đại sứ quán Mỹ ở Cuba”.
Đồn đoán quanh nguyên nhân thật sự dẫn tới “Hội chứng Havana” dẫn tới vụ bê bối ngoại giao này vẫn kéo dài từ thời gian đó đến nay. Nhiều người cho rằng Cuba đã dùng tới một “vũ khí âm thanh” bí mật.
Nhiều người khác cho rằng nguyên nhân xuất phát từ chính việc các đại sứ quán Mỹ và Canada dùng thuốc trừ sâu quá nhiều khi tẩy uế, như một công cụ phản gián.
Nhiều người lại cho rằng các triệu chứng trên xuất phát từ việc các nhân viên sứ quán phải nghe tiếng kêu của những con dế đang vào mùa giao phối. Phía Cuba bác bỏ mọi giả thuyết này, cho là chuyện hư cấu.
