Ý đồ mới của Trung Quốc ở biển Đông

Reuters đưa tin ngày 16-3, Cục trưởng Cục Hải dương quốc gia Trung Quốc (TQ) Vương Hoành ngang nhiên thông báo với báo chí trung tâm cảnh báo sóng thần do TQ lập ở biển Đông đã bắt đầu hoạt động dù đang trong quá trình xây dựng.

Âm mưu bành trướng mới

Ngay sau đó, tạp chí The Diplomat (Nhật) ngày 16-3 đã đăng bài viết với tiêu đề “Cái gì phía sau trung tâm cảnh báo sóng thần “mới” của TQ ở biển Đông?”. Bài viết nêu lên ba luận điểm:

• Ý tưởng thành lập trung tâm cảnh báo sóng thần không mới. Sau thảm họa sóng thần ở Ấn Độ Dương năm 2004, tổ chức UNESCO thông qua Ủy ban Hải dương học liên chính phủ (IOC) đã lập Hệ thống cảnh báo và giảm nhẹ sóng thần Thái Bình Dương (PTWS).

Nhiều trung tâm cảnh báo đã được thành lập trong PTWS để phát cảnh báo cho các khu vực riêng biệt. Ví dụ: Trung tâm Cảnh báo sóng thần Thái Bình Dương (PTWC) ở Hawaii và Cơ quan Khí tượng Nhật ở Tokyo phụ trách phát cảnh báo cho khu vực biển Đông.

TQ đã công khai dọ ý lập trung tâm cảnh báo sóng thần riêng. Đến tháng 9-2013, đại hội đồng IOC nhất trí với đề nghị của TQ. Như vậy, trung tâm cảnh báo của TQ dứt khoát phải hoạt động trong khuôn khổ của PTWS.

• Nói chung các trung tâm cảnh báo sóng thần không độc quyền đảm trách một vùng biển nào. Do đó, trung tâm cảnh báo của TQ không thể chỉ đảm trách biển Đông.

Ví dụ: Trung tâm Cảnh báo sóng thần Thái Bình Dương ở Hawaii phát cảnh báo đến khu vực Thái Bình Dương, biển Đông và vùng Caribê còn Cơ quan Khí tượng Nhật phát cảnh báo đến tây bắc Thái Bình Dương và biển Đông.

TQ lại nói trung tâm cảnh báo của TQ phát cảnh báo ở biển Đông, quần đảo Sulu và vùng biển Sulawesi. Đây là hành động giống như lừa dối bởi trung tâm cảnh báo của TQ không thể độc quyền cảnh báo ở biển Đông.

• Cần phải đặt sự kiện TQ công bố lập trung tâm cảnh báo sóng thần trong bối cảnh TQ âm mưu bành trướng ở biển Đông. Reuters ghi nhận TQ có thể sử dụng trung tâm cảnh báo này để củng cố yêu sách chủ quyền trong vùng biển tranh chấp ở biển Đông.

Tạp chí The Diplomat nhận xét nếu tính đến hành động ngang ngược của TQ ở biển Đông và quá trình cấp tập bồi đắp xây đảo nhân tạo, không quá khó để nhận ra ý đồ phía sau trung tâm cảnh báo sóng thần của TQ.

Thủ tướng Shinzo Abe (phải) và Tổng thống Đông Timor Taur Matan Ruak ngày 15-3 tại Tokyo. Ảnh: AFP/JIJI

Tư lệnh Úc ủng hộ Mỹ

Hãng Bloomberg ngày 16-3 dẫn lời Tư lệnh không quân hoàng gia Úc Leo Davies tuyên bố với báo giới Úc nên xem sự gia tăng hiện diện quân sự của Mỹ như diễn tiến tự nhiên khi liên minh chiến lược giữa hai nước phải đương đầu với tình trạng căng thẳng gia tăng ở biển Đông.

Tư lệnh không quân Leo Davies cho biết máy bay Mỹ thường xuyên bay đến Úc để diễn tập và thực hiện các sứ mệnh.

Theo ông, Úc cung cấp cho Mỹ cơ hội tiến hành các cuộc diễn tập đường dài vốn không dễ thực hiện ở những nơi khác trên thế giới.

Ông nói Úc đã thảo luận với các nước trong khu vực, bao gồm Việt Nam, Singapore và Philippines nhằm bảo đảm duy trì các cuộc diễn tập duy trì tự do hàng hải ở biển Đông.

Ông nhận định quân sự hóa trong khu vực đã tăng tốc đến mức khó theo kịp. Liên quan đến vấn đề tự do hàng hải và hàng không, Tư lệnh không quân Leo Davies nhận xét: “Với quan điểm của một phi công, tôi sẽ tuân thủ các quy định hàng không. Chúng tôi sẽ bay ở vùng trời mà chúng tôi có quyền bay. Chúng tôi sẽ xin phép ngoại giao ở những nơi cần đi vào và chúng tôi sẽ hoạt động theo cách chúng tôi đã làm trong hơn 30 năm qua ở biển Đông”.

Ông khẳng định các cuộc tuần tra của Úc không hề thay đổi.

Ông giải thích: “Chúng tôi vẫn đang kết hợp các cuộc tuần tra qua Ấn Độ Dương và biển Đông”. Ông nhấn mạnh Úc không muốn hải quân rơi vào tình trạng “do thực thể đó hiện đã khác nên tôi phải đi hướng khác” so với các cuộc diễn tập trước đây.

Úc được xem là một đối tác quan trọng trong chiến lược tái cân bằng kinh tế và chính trị sang châu Á-Thái Bình Dương của Tổng thống Obama. Úc đang tiếp nhận lực lượng lính thủy đánh bộ Mỹ và tổ chức diễn tập quân sự ở các vùng phía bắc xa xôi.

Tháng trước, Thủ tướng Úc Malcolm Turnbull cũng đã phụ họa lời kêu gọi của Mỹ rằng TQ cần kiềm chế trong vấn đề quân sự hóa các thực thể mà Bắc Kinh bồi đắp phi pháp ở biển Đông.