Chiều 3-10, tại họp báo định kỳ về tình hình kinh tế - xã hội TP.HCM, đại diện Sở KH&ĐT TP.HCM đã phân tích một số nguyên nhân khiến tỉ lệ giải ngân đầu tư công của TP.HCM chín tháng chỉ đạt khoảng 20% kế hoạch vốn được giao.
Bổ sung vốn chậm, chưa đến thời điểm giải ngân
Sở KH&ĐT cho biết trong năm 2024, việc giải ngân đầu tư công là mối quan tâm rất lớn của lãnh đạo TP.HCM và đã chỉ đạo nhiều giải pháp để thúc đẩy việc này.
Trong đó, đã làm rõ khó khăn, vướng mắc đến từng dự án và chuyển khó khăn, vướng mắc đó đến từng sở, ngành, đơn vị; đồng thời lập các tổ chuyên trách để trực tiếp theo dõi, rà soát từng dự án, báo cáo hàng ngày với UBND TP.HCM. Đặc biệt là đề xuất khen thưởng đơn vị giải ngân tốt hoặc phê bình đơn vị chưa giải ngân kịp thời, thủ tục chậm trễ.
Theo đại diện Sở KH&ĐT, tính đến hết tháng 9, TP.HCM chỉ mới giải ngân được hơn 20%. Lý giải về việc này, Sở KH&ĐT cho biết trong tổng số 249.000 tỉ đồng mà TP phải giải ngân trong kỳ trung hạn 2021-2025, có 49% số vốn được giao giữa kỳ trung hạn.
Theo lãnh đạo Sở KH&ĐT, thông thường, đối với các địa phương khác, toàn bộ số vốn trong kỳ trong hạn được giao trong đầu kỳ nhưng đối với TP.HCM sau khi có Nghị quyết 98 thì được cấp bổ sung thêm số vốn là 107.000 tỉ đồng và số vốn này được giao vào cuối năm 2023.
Hiện tiến độ giải ngân đối với các dự án được giao vốn từ đầu kỳ đều đang đạt tiến độ thời gian. Còn những dự án dùng vốn 107.000 tỉ đồng được bổ sung vào cuối năm 2023 thì phần lớn đang trong quá trình triển khai thủ tục, chưa đến thời điểm giải ngân số tiền lớn.
Ảnh hưởng từ Luật Đất đai
Ngoài ra, trong năm 2024, Luật Đất đai được ban hành làm ảnh hưởng rất lớn đến các dự án của TP. Bởi trong 79.000 tỉ đồng cần giải ngân trong năm 2024 thì có 33.000 tỉ đồng là tiền bồi thường giải phóng mặt bằng, chiếm 38%.
Từ đầu năm 2024, TP đã lập kế hoạch, thực hiện thủ tục để giải ngân phần vốn này vào quý III nhưng khi Luật Đất đai điều chỉnh thời gian có hiệu lực sớm từ ngày 1-8-2024 đã ảnh hưởng trực tiếp đến việc giải ngân số vốn nêu trên, dẫn đến phần tiền dự kiến giải ngân cho giải phóng mặt bằng đạt rất ít.
Đối với các dự án thực hiện đến thời điểm phải bồi thường giải phóng mặt bằng, TP phải dừng lại để điều chỉnh tổng mức đầu tư do tăng chi phí giải phóng mặt bằng khi tính theo quy định mới.
Đơn cử như tổng vốn dự án rạch Xuyên Tâm và bờ Bắc kênh Đôi tăng thêm khoảng 10.000 tỉ đồng, nâng tổng vốn lên khoảng 18.000 tỉ đồng, chiếm 23% vốn đầu tư công.
Một số dự án còn đang vướng mắc về mặt thủ tục, phải phối hợp với bộ, ngành Trung ương để giải quyết với tổng số vốn đang bị ảnh hưởng là khoảng 10.000 tỉ đồng, chiếm 12,6% tổng số vốn.
Cũng theo đại diện Sở KH&ĐT, thời gian qua, một số dự án phải dừng để điều chỉnh quy hoạch trong thời điểm TP đang điều chỉnh quy hoạch chung. Điều này cũng làm ảnh hưởng đến tiến độ giải ngân với khoảng 4.600 tỉ đồng, chiếm khoảng 6% tổng số vốn.
Ngoài ra, ngoài Luật Đất đai có một số quy định mới về đấu thầu cũng làm thay đổi quy trình thủ tục, điều kiện hồ sơ trong quá trình lựa chọn nhà thầu. Do đó, nhiều đơn vị phải cập nhật lại để tổ chức đấu thầu theo quy định mới.
“Những dự án bị ảnh hưởng bởi quy định này có vốn khoảng 9.400 tỉ đồng, chiếm khoảng 12% tổng số vốn phải giải ngân của TP” - đại diện Sở KH&ĐT nói.
Đáng chú ý, Sở KH&ĐT thông tin một số dự án có liên quan đến thanh tra, kiểm tra, điều tra, truy tố, xét xử cũng làm ảnh hưởng đến tâm lý của chủ đầu tư cũng như quy trình thủ tục thực hiện, tác động đến tiến độ giải ngân.
Ngay cả trường hợp thiếu vật liệu xây dựng như Vành đai 3 (thiếu cát san lấp) cũng ảnh hưởng đến tiến độ giải ngân đầu tư công.
Có sở, ngành chậm trễ
Về chủ quan, Sở KH&ĐT nhìn nhận một số sở, ngành TP có khó khăn, chậm trễ nhất định trong phối hợp với nhau khi giải quyết thủ tục các dự án.
Thời gian tới, Sở KH&ĐT sẽ tham mưu cho UBND TP.HCM thực hiện hàng loạt giải pháp để triển khai, thúc đẩy giải ngân đầu tư công. Chẳng hạn như xác định chi tiết cụ thể khó khăn vướng mắc về nhiệm vụ đối với từng dự án ở từng sở, ngành; xác định tiến độ xử lý với từng việc, từng đơn vị.
Vị này khẳng định lãnh đạo UBND TP.HCM cũng quán triệt lãnh đạo các đơn vị thực hiện nghiêm tiến độ xử lý thủ tục từng dự án; thực hiện quyết liệt các giải pháp mà Thủ tướng chỉ đạo; tích cực phối hợp với bộ, ngành Trung ương tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho các dự án lớn.
Đặc biệt, thực hiện nghiêm việc rút ngắn 30% thời gian giải quyết thủ tục hành chính; bám sát từng gói thầu, dự án, xử lý kịp thời vấn đề phát sinh từng dự án…
“TP.HCM sẽ tiếp tục rà soát, kịp thời tuyên dương đơn vị giải ngân tốt, phê bình, nhắc nhở đơn vị có kết quả chưa tốt và yêu cầu các đơn vị bám sát, cập nhật kế hoạch giải ngân” - đại diện Sở KH&ĐT nói và cho biết đến giờ này, lãnh đạo TP.HCM vẫn kiên định với mục tiêu giải ngân 95%.
'Đa số anh em rất nỗ lực...'
Trao đổi tại buổi họp báo, Chánh Văn phòng UBND TP.HCM Đặng Quốc Toàn nhìn nhận tốc độ giải ngân đầu tư công của TP.HCM có chậm. Điều này có liên quan đến trách nhiệm của các đơn vị.
Theo ông Toàn, đối với lĩnh vực đầu tư công hoặc các lĩnh vực khác mà khi tình hình không được tốt thì đều phải xem xét lại nguyên nhân, trách nhiệm của từng đơn vị, cá nhân, tập thể… trong quá trình thực hiện nhiệm vụ.
Tuy nhiên, có những khó khăn do nguyên nhân khách quan, vấn đề pháp lý. “Đại đa số anh em rất nỗ lực để thực hiện nhiệm vụ này, nhiều dự án trong tháng 10 này sẽ đưa vào sử dụng…” – ông Toàn nói.
Chánh Văn phòng UBND TP.HCM nhìn nhận trong quá trình thực hiện, có một số đơn vị còn chậm, tùy theo mức độ để xử lý và thực tế đã có xử lý; đồng thời bố trí nhân lực để thực hiện tốt việc giải ngân đầu tư công trong thời gian tới.
