Nhiều bệnh viện (BV) lớn đang gặp rất nhiều khó khăn để chẩn đoán, điều trị bệnh nhân do thiếu hóa chất xét nghiệm, vật tư y tế. GS-TS Trần Bình Giang, Giám đốc BV Hữu nghị Việt Đức, nói như vậy tại tọa đàm “Ngành y vượt khó” do cổng thông tin điện tử Chính phủ tổ chức hôm qua (23-2).
“Có nhiều BV thông báo đến tất cả khoa, phòng trong vòng một tuần nữa sẽ hết các hóa chất xét nghiệm và chỉ có thể thực hiện theo cấp cứu. BV Việt Đức cũng có nguy cơ rơi vào tình trạng đó. Chỉ còn khoảng 1-2 tuần nữa, nếu không tháo gỡ, các BV hầu như không hoạt động được” - ông Giang cho hay.
Mua hóa chất xét nghiệm “tắc”, vì sao?
Ông Giang cho biết BV Hữu nghị Việt Đức thực hiện khám chữa bệnh, phẫu thuật, điều trị cho hơn 79.000 ca sau dịch. Số lượng bệnh nhân thường xuyên đến và phải chờ đợi được điều trị rất nhiều, trong khi cơ chế, chính sách để mua hóa chất xét nghiệm, trang thiết bị, vật tư y tế đang rất vướng mắc.
Với những máy móc, thiết bị do chúng ta thực hiện cơ chế đầu tư công - tư kết hợp mà có sai phạm thì đó là sai phạm của con người, không phải sai phạm của máy móc. Vì vậy, tôi khuyến cáo Bộ Y tế đề nghị Bộ Công an giải tỏa vấn đề này để có máy móc, thiết bị hiện đại chăm sóc sức khỏe cho nhân dân. Rồi việc nhập các vật tư, thiết bị y tế của chúng ta rất chậm do cơ chế của chúng ta không linh hoạt. Tôi cho rằng rất nhiều cơ chế, chính sách ngành y tế cần được tháo gỡ quyết liệt.
TS BÙI SỸ LỢI
Nhiều BV lớn khác như BV Bạch Mai, BV K, BV Chợ Rẫy đang gặp vấn đề tương tự, vật tư y tế, các hóa chất xét nghiệm phục vụ chẩn đoán, điều trị cho người bệnh gần như đã hết. Tại BV Việt Đức, có những xét nghiệm đơn giản như công thức máu, chỉ còn một tuần nữa là không còn hóa chất để sử dụng.
Ông Giang cho hay từ năm 2015, BV đấu thầu công khai để mua hóa chất xét nghiệm, sau đó các công ty sẽ đặt máy sử dụng hóa chất đó. Đồng thời lo những vấn đề như bảo hành, bảo trì các hệ thống phần mềm đi kèm cho máy hoạt động, kiểm định, kiểm chuẩn để đảm bảo máy hoạt động chính xác.
“Tuy nhiên, đến năm 2022 lại có công văn quy định việc sử dụng máy mượn, máy đặt như vậy không có trong quy định của văn bản quy phạm pháp luật nào và đề nghị dừng, đã gây ra tình trạng hết sức khó khăn. Sau đó, Chính phủ có Nghị quyết 144 để tháo gỡ khó khăn này nhưng chỉ có giá trị cho những hợp đồng đặt mua máy hóa chất và đặt máy trước ngày 5-11-2022. Vì vậy bây giờ không còn hóa chất để làm” - ông Giang nói.
Phía BV đã tính đến ba phương án để gỡ nhưng đều bí. Nếu chấp nhận mua máy, đấu thầu theo quy trình cũng phải mất sáu tháng. BV có thể vay tiền để mua máy và chấp nhận trả thêm tiền bảo hành, bảo trì, trả thêm tiền hệ thống phần mềm. Tuy nhiên, một máy xét nghiệm trị giá nhiều chục tỉ đồng sẽ đi kèm với hóa chất của nó, nếu đấu thầu để mua hóa chất sử dụng cho máy thì rơi vào tình trạng chỉ có một hóa chất, tức là chỉ định thầu và dẫn đến vi phạm pháp luật. Phương án thuê máy cũng tương tự. Còn phương án liên doanh, liên kết để có thể sử dụng hóa chất thì không có quy định pháp luật nào về việc này.
 |
| Các khách mời tại tọa đàm. Ảnh: VGP/QUANG THƯƠNG |
Lãnh đạo BV Việt Đức cho biết thêm hiện các vật tư tiêu hao dành cho mổ xẻ theo thống kê của BV Việt Đức chỉ một tháng nữa sẽ hết. Việc mua các vật tư tiêu hao phải đảm bảo được phép lưu hành trên thị trường và có giấy phép. Hầu hết giấy phép cho các vật tư tiêu hao hiện nay chưa được cấp, chưa được gia hạn nên không thể mua được dù đấu thầu hay mua.
“Rất mừng là vừa rồi chúng ta đã tháo gỡ được vấn đề giấy phép lưu hành cũng như giấy phép về hoạt động các loại thuốc. Nhưng đối với vật tư tiêu hao, đến nay vẫn chưa xử lý được” - ông Giang nhấn mạnh.
Bộ Y tế: Ưu tiên cung ứng thuốc cho các BV
Theo Thứ trưởng Đỗ Xuân Tuyên, Bộ Y tế đang tập trung giải quyết những khó khăn trước mắt, trong đó có tình trạng thiếu thuốc, vật tư y tế. “Trong thời gian qua và trước mắt, chúng tôi đã tập trung ưu tiên để Quốc hội ban hành Nghị quyết 80, đó là nghị quyết hết sức quan trọng, đã giải quyết được căn cơ và trước mắt vấn đề cung ứng thuốc trong các cơ sở điều trị. Nghị quyết 80 cho phép gia hạn đăng ký tuổi thuốc đến hết năm 2024. Bộ Y tế đã yêu cầu Cục Quản lý dược rà soát và ban hành các danh mục thuốc đảm bảo theo đúng quy định của Nghị quyết 80 của Quốc hội. Trước mắt, Cục Quản lý dược đã ban hành đợt 1 gần 10.000 giấy đăng ký lưu hành thuốc” - ông Tuyên nói.
Về trang thiết bị y tế, bộ đã dự thảo Nghị định sửa đổi Nghị định 98 của Chính phủ và đang trình Chính phủ xem xét ban hành. Theo Thứ trưởng, khi nghị định sửa đổi được ban hành cũng sẽ giải quyết được căn cơ việc cung ứng trang thiết bị vật tư y tế cho các BV.
Vấn đề thứ hai Bộ Y tế tập trung giải quyết là củng cố nguồn nhân lực y tế, đề xuất với Chính phủ ban hành các chế độ, chính sách để cán bộ, nhân viên y tế yên tâm công tác. “Vừa rồi Bộ Y tế đã trình Chính phủ ban hành Nghị định sửa đổi Nghị định 56 của Chính phủ thực hiện Kết luận 25 của Bộ Chính trị, đó là đưa phụ cấp nghề đối với y tế cơ sở và y tế dự phòng từ 40%, 70% lên 100%” - Thứ trưởng cho hay.
Thứ ba là tập trung giải quyết theo Nghị quyết 114 của Chính phủ. Cụ thể, Bộ Y tế đã phối hợp với BHXH Việt Nam có hướng dẫn về việc thanh quyết toán chi phí khám chữa bệnh đối với các cơ sở y tế của năm 2021 với tổng kinh phí khoảng 4.500 tỉ đồng. Hiện Bộ Y tế và BHXH đang tiếp tục rà soát để hướng dẫn các cơ sở thanh toán nợ đọng bảo hiểm y tế từ năm 2018 đến 2021. “Tổng kinh phí rà soát bước đầu khoảng 2.500 tỉ đồng. Như vậy, nếu cả giai đoạn các năm 2018, 2019, 2020, 2021 thanh quyết toán được tất cả cho các cơ sở y tế trên toàn quốc thì tổng kinh phí khoảng 7.000 tỉ đồng. Đây là nguồn lực rất lớn để các cơ sở y tế tái cấu trúc trong quá trình cung ứng thuốc, vật tư cũng như đảm bảo công tác chi thường xuyên để duy trì hoạt động của các cơ sở khám chữa bệnh” - ông Tuyên nói.
BV Chợ Rẫy tiếp tục kiến nghị về đấu thầu
BV Chợ Rẫy vừa có văn bản trình Bộ Y tế về những khó khăn trong việc đấu thầu mua sắm trang thiết bị, sửa chữa, bảo trì. Trong đó nêu từ ngày 1-1-2022, khi Nghị định 98/2021 có hiệu lực thi hành đến nay, việc thu thập đầy đủ các báo giá cũng như tham khảo giá kê khai, công khai trên cổng thông tin gặp rất nhiều khó khăn.
Hầu hết trang thiết bị y tế kỹ thuật cao như máy chụp cắt lớp vi tính (CT scanner), máy chụp cộng hưởng từ (MRI), máy siêu âm doppler màu… đều không có đủ ba báo giá theo quy định để thực hiện đấu thầu mua sắm mới trang thiết bị y tế cũng như sửa chữa, bảo trì. Điều này khiến BV thường xuyên trong trạng thái thiếu trang thiết bị y tế, thiết bị hư hỏng không sửa chữa được, phải chuyển bệnh nhân đến cơ sở khác để thực hiện, gây rất nhiều khó khăn, phiền toái cho người bệnh.
BV kiến nghị việc quản lý giá trang thiết bị y tế (bao gồm cả vật tư y tế, hóa chất…), linh kiện thay thế, sửa chữa, bảo trì phải đảm bảo tính công khai, khách quan với giá trị thực của thiết bị, công khai giá. Cạnh đó, khẩn trương cấp mới/cấp lại/gia hạn số lưu hành, giấy phép nhập khẩu được quy định tại Nghị định 98 để nhanh chóng có vật tư y tế, hóa chất phục vụ điều trị cho người bệnh. Về lâu dài cần xây dựng Luật Đấu thầu riêng cho ngành y tế hoặc bổ sung chương đấu thầu cho ngành y tế trong Luật Đấu thầu.
 |
| Không đủ ba báo giá đấu thầu mua sắm, bảo trì thiết bị y tế, BV Chợ Rẫy thường xuyên trong trạng thái thiếu trang thiết bị y tế, thiết bị hư hỏng không sửa chữa được, phải chuyển bệnh nhân đến cơ sở khác. Ảnh: HOÀNG GIANG |
Đầu tư ngân sách mua sắm gấp thiết bị y tế
Thiết bị y tế đang là vấn đề vô cùng khó với các BV. Hầu hết thiết bị của BV 10 năm qua thực hiện liên doanh, liên kết. Khi hết hợp đồng, các thông tư về liên doanh, liên kết cũng đã hết hiệu lực và đang chờ các thông tư mới, quy định mới nên không thể tái ký cũng như không thể ký các hợp đồng mới được. Việc đầu tư, mua sắm các thiết bị mới thì BV không có nguồn ngân sách. Chúng tôi đang đề xuất khẩn cấp với Bộ Y tế và Chính phủ đầu tư ngân sách để sớm có các thiết bị phục vụ khám chữa bệnh.
GS-TS ĐÀO XUÂN CƠ, Giám đốc BV Bạch Mai
