Bộ Y tế đang nghiên cứu, xây dựng chính sách bảo hiểm y tế (BHYT) bổ sung theo hình thức tự nguyện, nhằm mở rộng lựa chọn trong chăm sóc sức khỏe cho người dân, tăng khả năng tiếp cận các dịch vụ y tế chất lượng cao, đồng thời góp phần giảm gánh nặng chi phí tự trả của người bệnh.
Theo dự thảo, BHYT bổ sung được đề xuất với bốn nhóm quyền lợi chính, gồm: gói hỗ trợ phần đồng chi trả của BHYT bắt buộc; gói thanh toán các dịch vụ y tế ngoài phạm vi chi trả hoặc các dịch vụ theo yêu cầu; gói dành cho người mắc bệnh hiểm nghèo, bệnh có chi phí điều trị lớn; và gói thỏa thuận riêng giữa người tham gia với đơn vị cung cấp dịch vụ.
BHYT bổ sung: Giảm gánh nặng chi phí tự trả của người bệnh
Việc Bộ Y tế xây dựng định hướng cho BHYT bổ sung là một chủ trương đúng đắn, mang tính tất yếu, phù hợp với bối cảnh phát triển hiện nay của hệ thống y tế Việt Nam.
Việt Nam đã đạt tỉ lệ bao phủ BHYT trên 90% dân số, một thành tựu quan trọng, thể hiện cam kết mạnh mẽ của Nhà nước trong bảo đảm an sinh xã hội. Tuy nhiên, bao phủ rộng về dân số chưa đồng nghĩa với bao phủ đầy đủ về dịch vụ và mức độ bảo vệ tài chính. Trên thực tế, gói quyền lợi của BHYT bắt buộc hiện nay vẫn chưa thể đáp ứng hết nhu cầu khám chữa bệnh ngày càng đa dạng của người dân, đặc biệt là các dịch vụ chất lượng cao, dịch vụ theo yêu cầu hoặc chi phí điều trị lớn.
Nguy cơ nghèo hóa do bệnh tật vẫn hiện hữu
Tại Hội thảo “Định hướng xây dựng chính sách BHYT” ngày 18-12, Thứ trưởng Thường trực Bộ Y tế Vũ Mạnh Hà cho biết chi tiêu y tế trực tiếp từ tiền túi của người dân hiện ước tính chiếm trên 40% tổng chi phí khám, chữa bệnh - mức cao so với khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới.
Thực trạng này cho thấy nguy cơ nghèo hóa do bệnh tật vẫn hiện hữu, đặc biệt đối với người nghèo, nhóm yếu thế, người mắc bệnh mạn tính hoặc phải điều trị dài ngày.
Mức đóng BHYT hiện nay của Việt Nam còn thấp, thuộc nhóm thấp nhất trong khu vực, trong khi chi phí y tế liên tục gia tăng do già hóa dân số, gia tăng bệnh không lây nhiễm và sự phát triển của công nghệ y học hiện đại. Cùng với đó, tỉ lệ chi trả từ tiền túi của người dân vẫn còn cao, gây áp lực tài chính đáng kể cho nhiều hộ gia đình khi không may mắc bệnh nặng hoặc bệnh hiểm nghèo.
Bên cạnh yếu tố chi phí, nhu cầu tiếp cận dịch vụ y tế chất lượng cao, linh hoạt và mang tính cá thể hóa của người dân ngày càng rõ nét, đặc biệt tại khu vực đô thị và nhóm dân cư có khả năng chi trả. Trong bối cảnh đó, BHYT bổ sung mang tính tự nguyện được xem là công cụ hữu hiệu để bù đắp những khoảng trống mà BHYT xã hội chưa thể bao phủ hết.
Phù hợp với xu hướng xã hội hóa y tế
Theo định hướng của Bộ Y tế, BHYT bổ sung được thiết kế nhằm hỗ trợ các phần chi phí và dịch vụ ngoài phạm vi BHYT bắt buộc. Trước hết là gói BHYT bổ sung chi trả phần đồng chi trả. Hiện nay, BHYT ở Việt Nam chi trả một phần lớn chi phí khám chữa bệnh, nhưng mức hỗ trợ cụ thể phụ thuộc vào đối tượng người tham gia và nơi khám chữa bệnh.
Mức này là phần BHYT thanh toán, còn người bệnh vẫn có thể phải đóng thêm phần đồng chi trả theo quy định trong từng trường hợp, thường ở mức 5%-20%. Do đó, khi Bộ Y tế đề xuất gói BHYT bổ sung chi trả phần đồng chi trả có ý nghĩa thiết thực đối với người mắc bệnh mạn tính hoặc phải điều trị dài ngày, giúp giảm đáng kể chi phí tự trả của người bệnh.
Bên cạnh đó là gói BHYT bổ sung chi trả cho dịch vụ y tế ngoài phạm vi BHYT xã hội, đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng đối với các dịch vụ theo yêu cầu như lựa chọn bác sĩ, phòng bệnh dịch vụ, kỹ thuật cao hoặc thuốc ngoài danh mục chi trả của BHYT bắt buộc. Ngoài ra, các gói BHYT bổ sung cho bệnh hiểm nghèo, bệnh có chi phí điều trị lớn với hạn mức chi trả cao sẽ hỗ trợ người bệnh trong điều trị ung thư, ghép tạng, bệnh hiếm hoặc các bệnh lý cần điều trị kéo dài.
Không chỉ dừng lại ở đó, BHYT bổ sung còn có thể được thiết kế linh hoạt theo thỏa thuận giữa người tham gia và tổ chức cung cấp, như các gói dành cho người cao tuổi, trẻ em, doanh nghiệp mua cho người lao động hoặc các gói chăm sóc sức khỏe dự phòng, khám định kỳ nâng cao.
Ở góc độ hệ thống, BHYT bổ sung sẽ tăng thêm nguồn lực tài chính cho lĩnh vực chăm sóc sức khỏe thông qua cơ chế tài chính trả trước, từ đó giảm phụ thuộc vào chi tiền túi của người dân. Đồng thời, mô hình này tạo điều kiện để khu vực tư nhân và các tổ chức xã hội tham gia chia sẻ trách nhiệm chăm sóc sức khỏe nhân dân, phù hợp với xu hướng xã hội hóa y tế.
BHYT bổ sung không thay thế BHYT bắt buộc
Nhiều người lo ngại BHYT bổ sung có thể làm gia tăng bất bình đẳng trong tiếp cận dịch vụ y tế, đây là vấn đề cần được nhìn nhận nghiêm túc. Trước hết, cần nhấn mạnh rằng BHYT bổ sung mang tính hỗ trợ, không thay thế BHYT bắt buộc. Do đó, Nhà nước vẫn phải tiếp tục củng cố gói BHYT cơ bản, bảo đảm công bằng trong tiếp cận các dịch vụ y tế thiết yếu, đồng thời quản lý chặt chẽ BHYT bổ sung để tránh phân tầng dịch vụ quá mức.
Các gói BHYT bổ sung nhằm lấp đầy những khoảng trống về quyền lợi và tài chính của BHYT xã hội, giúp người dân có thêm lựa chọn phù hợp với nhu cầu và khả năng chi trả, đồng thời góp phần giảm chi tiền túi và nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe toàn dân.
