Từ việc căng thẳng với Mỹ ngày càng tăng cũng như các diễn biến nóng gần đây về Biển Đông, báo South China Morning Post (SCMP) dẫn nhiều ý kiến cho rằng Trung Quốc cần đánh giá lại chiến lược của mình ở vùng biển này để tránh xung đột với Mỹ.
Trong khi các cố vấn chính sách Trung Quốc đang xem xét nhiều viễn cảnh khác nhau liên quan bất đồng với Mỹ trong khu vực thì ông Chen Xiangmiao tại Viện Nghiên cứu Quốc gia (Trung Quốc) về Biển Đông cho rằng Bắc Kinh nên chú trọng quản lý căng thẳng với các nước láng giềng Đông Nam Á.
Lôi kéo các nước không để về phe Mỹ
Theo ông này, nếu Bắc Kinh xung đột hàng hải với các nước tranh chấp Biển Đông khác - như Việt Nam, Malaysia hay Philippines - thì Mỹ sẽ ra tay can thiệp và xung đột quân sự trực tiếp giữa Trung Quốc với Mỹ có thể xảy ra.
Do đó, theo ông Chen, Trung Quốc phải làm sao để các nước Đông Nam Á không đứng về phía Mỹ thì mới kiểm soát được rủi ro xung đột. Trung Quốc có thể cần phải đẩy mạnh hơn chuyện thương lượng song phương với các nước láng giềng “để đảm bảo không có sự hiểu lầm nào làm leo thang căng thẳng, đặc biệt trong bối cảnh sự đối đầu giữa Trung Quốc với Mỹ đang quá cao”.
Ông Chen đưa ra ý kiến trong bối cảnh Mỹ liên tục có các tuyên bố và các động thái cứng rắn về vấn đề Biển Đông. Diễn biến này gia tăng lo ngại có thể xảy ra xung đột quân sự giữa Trung Quốc và Mỹ - vốn đã rất căng thẳng về nhiều vấn đề như nguồn gốc COVID-19, Hong Kong, thương mại.
Hai đội tàu sân bay tấn công của Hải quân Mỹ đến tập trận ở Biển Đông từ ngày 4-7. Ảnh: AP
Mới nhất, ngày 15-7, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo tuyên bố Washington sẽ ủng hộ các nước bị Trung Quốc xâm phạm chủ quyền tại Biển Đông. Ngày 14-7 Thứ trưởng Ngoại giao Mỹ David Stillwell phụ trách khu vực Đông Á và Thái Bình Dương khẳng định Mỹ sẽ không để Trung Quốc tuyên bố vùng biển này là của mình. Ngày 13-7 Ngoại trưởng Pompeo thách thức các yêu sách chủ quyền của Trung Quốc ở Biển Đông.
“Chúng ta vẫn hay nói vấn đề Biển Đông có thể ảnh hưởng đến quan hệ Trung-Mỹ nói chung. Giờ vấn đề Biển Đông đã trở thành một phần chiến lược toàn diện của Mỹ nhằm kiềm chế Trung Quốc” – ông Chen nói về độ nghiêm trọng của các động thái từ Mỹ, đồng thời cảnh báo nếu quan hệ hai bên cứ tiếp tục xấu hơn thì Biển Đông có thể một điểm nóng dẫn đến xung đột quân sự.
Mỹ có thể đưa tàu hải cảnh đến Biển Đông?
Ông Chen mách nước là Trung Quốc cần có phương án đối phó với khả năng Mỹ có cách tiếp cận quyết liệt hơn nữa. Mỹ có thể tăng cường hiện diện quân sự ở Biển Đông và thúc giục các đồng minh, đối tác khu vực cứng rắn với Trung Quốc. Một viễn cảnh mà ông Chen nghĩ đến là Mỹ có thể đưa tàu hải cảnh của mình đến Biển Đông để đối phó lực lượng tàu hải cảnh và tàu cá bán quân sự của Trung Quốc.
Tàu cá Trung Quốc. Ảnh: REUTERS
Hành động đáp trả của Trung Quốc trong tình huống này theo ông Chen có thể là tuyên bố một vùng nhận dạng phòng không ở Biển Đông cũng như đẩy mạnh hơn chuyện xây dựng hạ tầng ở các đảo đá (Trung Quốc chiếm đóng trái phép).
Đồng quan điểm với ông Chen, ông Zhang Mingliang – chuyên gia về Đông Nam Á tại trường đại học Tế Nam ở Hàng Châu cũng cho rằng Bắc Kinh cần cải thiện quan hệ với các láng giềng.
Ông Zhang mách nước, một trong những cách giúp cải thiện quan hệ là chi tiền xây dựng, thành lập các cơ sở phục vụ lợi ích công trong khu vực. Theo ông này, việc này sẽ giúp giảm sự nghi ngờ của các nước láng giềng, đặc biệt khi “chứng cứ về lý thuyết” của Trung Quốc cho các yêu sách chủ quyền ở Biển Đông không thật sự thuyết phục được ai.
