Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) 2024 hiệu lực từ ngày 1-7-2025 có một số thay đổi về chính sách lương hưu. Trong đó, luật cho phép người lao động và người sử dụng lao động được phép tham gia bảo hiểm hưu trí bổ sung để hưởng lương hưu ở mức cao.
Lý do hầu hết loại hình BHXH đều quy định mức trần đóng
Luật BHXH 2024 đang quy định 5 loại hình bảo hiểm gồm: Trợ cấp hưu trí xã hội, BHXH bắt buộc, BHXH tự nguyện, bảo hiểm thất nghiệp và bảo hiểm hưu trí bổ sung.
Cả 5 loại hình bảo hiểm đều đưa ra mức sàn và trần đóng, chẳng hạn người tham gia BHXH bắt buộc mức đóng tối đa 46,8 triệu đồng mỗi tháng; BHXH tự nguyện mức đóng tối đa 36 triệu đồng mỗi tháng…
Quy định trên của pháp luật được cơ quan BHXH Việt Nam giải thích nhằm đảm bảo sự bình đẳng giữa những người tham gia BHXH. Bởi lẽ, không có trần đóng BHXH khiến mức đóng chênh lệch nhiều lần, tạo khoảng cách lớn về lương hưu giữa lãnh đạo doanh nghiệp với người lao động, khu vực Nhà nước với khối tư nhân.
Thực tế, trước đây các đơn vị ngoài quốc doanh, đơn vị FDI (tổ chức kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài) tham gia BHXH trên nền lương 200 đến 300 triệu đồng mỗi tháng, dẫn tới lương hưu rất cao.
“Việc khống chế trần đóng nhằm điều chỉnh chênh lệch lương hưu cao - thấp, phù hợp với thu nhập và mức sống trung bình của toàn xã hội, không phải vì lo ngại ảnh hưởng tới quỹ hưu trí. Trên thực tế, đóng cao hưởng cao, có đóng có hưởng… theo đúng nguyên tắc đóng - hưởng”- đại diện BHXH Việt Nam cho hay.
Thêm vào đó, chính sách BHXH có vai trò trụ cột trong hệ thống an sinh và được Nhà nước bảo hộ, nên lương hưu thường xuyên đường điều chỉnh để người về hưu đảm bảo cuộc sống. Tuy nhiên, khi Nhà nước điều chỉnh lương hưu có sự chênh lệch rất lớn.
Ví dụ, Nhà nước điều chỉnh 10% lương hưu trên mặt bằng lương hưu bình quân 4 triệu đồng, tiền tăng thêm là 400 nghìn đồng/tháng/người. Nhưng với người lương hưu 100 triệu đồng, số tiền tăng thêm là 10 triệu đồng.
Điển hình như trường hợp ông T, tổng giám đốc một công ty. Giai đoạn trước năm 2007, mức đóng của ông rất cao, có thời điểm bình quân hơn 200 triệu đồng/tháng. Tháng 4-2015, ông T về hưu với mức lương hơn 87 triệu đồng/tháng. Sau 5 lần điều chỉnh lương hưu của Nhà nước, ông T hiện nhận chế độ hưu trí 124 triệu đồng/tháng.
Cách để người dân hưởng lương hưu cao
Đối với những người muốn hưởng lương hưu cao, Luật BHXH cho phép họ tham gia chế độ hưu trí bổ sung. Theo đó, mức đóng bảo hiểm hưu trí bổ sung sẽ do người sử dụng lao động và người lao động tự nguyện thỏa thuận, không giới hạn mức đóng.
Luật cũng quy định, khoản đóng góp vào quỹ bảo hiểm hưu trí bổ sung được quản lý theo từng tài khoản hưu trí cá nhân.
Hoạt động quản lý quỹ bảo hiểm hưu trí bổ sung thực hiện theo nguyên tắc công khai, minh bạch và phải bảo đảm đầu tư theo đúng quy định của pháp luật.
Mức chi trả bảo hiểm hưu trí bổ sung được xác định trên cơ sở số dư tài khoản hưu trí cá nhân tại thời điểm chi trả, được tích lũy thông qua hoạt động đầu tư quỹ bảo hiểm hưu trí bổ sung theo nguyên tắc thị trường.
Thêm vào đó, quỹ bảo hiểm hưu trí bổ sung là quỹ tài chính độc lập với ngân sách Nhà nước; được hạch toán, kế toán, lập báo cáo tài chính, kiểm toán theo quy định của pháp luật về kế toán và pháp luật về kiểm toán.
Nguồn hình thành quỹ bảo hiểm hưu trí bổ sung bao gồm đóng góp của người sử dụng lao động, người lao động và tiền sinh lời của hoạt động đầu tư của quỹ. Quỹ bảo hiểm hưu trí bổ sung được sử dụng để chi trả chế độ hưu trí bổ sung cho người lao động, chi phí tổ chức và hoạt động quản lý.
Đối với quỹ này, Nhà nước khuyến khích phát triển thông qua các chính sách ưu đãi theo quy định của pháp luật về thuế. Qua đó, tạo điều kiện cho người sử dụng lao động và người lao động có thêm sự lựa chọn tham gia đóng góp để được hưởng mức lương hưu cao hơn.
Tuy nhiên, để quy định chi tiết về việc tham gia bảo hiểm hưu trí bổ sung, Bộ Tài chính đang phối hợp với Bộ LĐ-TB&XH ban hành thông tư hướng dẫn văn bản thoả thuận tham gia gia bảo hiểm hưu trí bổ sung giữa người sử dụng lao động và người lao động.
Ngoài ra, 2 bộ sẽ phối hợp đưa ra quy định xử lý vi phạm và giải quyết khiếu nại, tố cáo về bảo hiểm hưu trí bổ sung trong thời gian tới.
Từ năm 2016 đến nay, Bộ Tài chính đã cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh dịch vụ quản lý Quỹ bảo hiểm hưu trí bổ sung tự nguyện cho bốn doanh nghiệp: Công ty quản lý Quỹ đầu tư Dragon Capital Việt Nam (DCFM), Công ty cổ phần Quản lý Quỹ đầu tư SSI (SSI), Công ty cổ phần Quản lý Quỹ đầu tư MB (MB Capital) và Công ty Liên doanh quản lý Quỹ đầu tư chứng khoán Vietcombank (VCBF).
Tính đến cuối năm 2023, tổng tài sản của các quỹ này là 857,97 tỉ đồng.
