“Đã đến lúc chất lượng vốn đầu tư nước ngoài phải được đặt lên hàng đầu khi thu hút nguồn vốn ngoại”. Đó là ý kiến được Giáo sư-Tiến sĩ khoa học Nguyễn Mại đặt ra tại hội thảo “Đầu tư nước ngoài tại Việt Nam thời kỳ hậu khủng hoảng kinh tế” được tổ chức tại Hà Nội sáng qua (21-5).
Nên chủ động lựa chọn dự án
Làm thế nào để nâng cao chất lượng dự án có vốn đầu tư nước ngoài? Theo Giáo sư Nguyễn Mại, địa phương, chính quyền cấp tỉnh phải chủ động lựa chọn dự án chứ không phải theo ý của nhà đầu tư và yêu cầu chất lượng dự án phải đặt lên hàng đầu. Mặc dù xuất phát từ lợi ích của nhà đầu tư, họ có quyền lựa chọn địa điểm để thực hiện dự án.
Ông Mại chỉ ra thực tế dù Luật Đầu tư nước ngoài áp dụng 20 năm nay nhưng nước ta đang đối mặt với thực trạng đáng buồn là chưa chủ động trong việc lựa chọn dự án vốn đầu tư nước ngoài (FDI). Thực tế, hai năm qua có quá nhiều dự án xi măng được cấp phép mà dự báo rằng sẽ không lâu nữa, sản lượng xi măng sẽ vượt quá nhu cầu trong nước 20%-30%. Hay năm 2008, có biết bao nhiêu dự án xây dựng các khu du lịch ven biển từ Bắc vào Nam mà trong đó có không ít dự án chỉ giữ đất chờ lên giá, hoặc bán lại kiếm lời. Ngược lại, chủ trương ưu tiên dự án công nghiệp phụ trợ, công nghệ cao chỉ thu được những kết quả khá khiêm tốn. Đơn cử, kể từ khi làm lễ động thổ đã hơn 10 năm, Khu công nghệ cao Láng Hòa vẫn chưa có sản phẩm nào xứng tầm.
Tới đây, các địa phương nên lựa chọn những dự án FDI dài hạn, chất lượng cao. Trong ảnh: Sản xuất linh kiện chính xác tại Khu chế xuất Tân Thuận, TP.HCM. Ảnh: HTV
Theo ông Mại đề xuất, chất lượng FDI được đo lường bằng mức độ phù hợp của từng dự án với cơ cấu kinh tế của cả nước và từng địa phương. Trong khi doanh nghiệp trong nước đã phát triển đến một mức độ nhất định, mỗi năm có thêm 50.000 doanh nghiệp ra đời thì cần chuyển hướng FDI chủ yếu từ các ngành, lĩnh vực thu hút nhiều lao động sang các dự án công nghệ cao như tin học, điện tử, hóa dầu, công nghiệp phụ trợ… Đã đến lúc cần có những chỉ dẫn của Chính phủ về lĩnh vực ngành nghề, dự án cần được ưu tiên.
Ông Quách Đức Pháp, chuyên gia kinh tế, cho rằng không ưu đãi tràn lan, theo vùng, địa bàn mà chỉ tập trung lĩnh vực ưu đãi đầu tư. Thực tế những dự án khai khoáng thường nằm trong vùng thu hút đầu tư mà được hưởng chính sách ưu đãi như thuế sử dụng đất, thuế thu nhập doanh nghiệp… là bất hợp lý.
Tập trung thu hút dự án dài hạn
Ông Matthias Duhn, Giám đốc điều hành Phòng Thương mại châu Âu tại Việt Nam (Eurocham), cho biết Chính phủ Việt Nam nên có những chính sách để tập trung thu hút những dự án FDI dài hạn, chất lượng cao. Thực tế, chỉ cần cải thiện những chính sách, thủ tục hiện tại chắc chắn tạo cho môi trường kinh doanh của Việt Nam hấp dẫn hơn rất nhiều.
Ông Matthias nêu điều mà các nhà đầu tư băn khoăn là chi phí thời gian và tiền bạc để khai sinh ra một doanh nghiệp ở Việt Nam quá tốn kém. Đối với Singapore thì thời gian đăng ký thành lập doanh nghiệp bằng trực tuyến chỉ 6 phút và chi phí 14 USD, còn ở Việt Nam là mất sáu tháng và 10.000 USD. Hay thủ tục hải quan đã có những cải thiện, tuy nhiên những quy định còn cứng nhắc. Những mặt hàng có giá trị thấp cũng được kiểm tra như giá trị cao, dù 5 USD cũng như 5 triệu USD. Nếu đơn giản hóa thủ tục này với những lô hàng giá trị thấp thì chắc chắn sẽ tạo thuận lợi rất nhiều cho các nhà đầu tư.
Bên cạnh đó, theo ông Mại, hoạt động xúc tiến đầu tư nước ngoài là khâu quan trọng nhất của quản lý nhà nước về FDI. Tuy nhiên, hiệu quả của hoạt động này chưa đáp ứng được yêu cầu của nhà đầu tư. Do vậy thời gian tới, hoạt động xúc tiến đầu tư không nên quá chú trọng giới thiệu pháp luật, các ưu đãi chung, tiềm năng của địa phương mà phải đáp ứng đòi hỏi của các nhà đầu tư về thông tin về từng dự án như đường giao thông, cung ứng điện nước, khoảng cách với bến cảng, sân bay…
LÊ THANH
