Chiến sự Raqqa

Ngày 5-11-2016, với sự yểm trợ của liên minh quốc tế chống IS do Mỹ đứng đầu, các đơn vị thuộc Lực lượng Dân chủ Syria (SDF) đã mở chiến dịch “Cơn thịnh nộ sông Euphrates” để giải phóng Raqqa, căn cứ địa IS ở miền Bắc Syria. Sau cuộc hành quân đánh chiếm Tabqa (kéo dài từ ngày 21-3 đến 10-5), ngày 6-6 quân SDF đã mở chiến dịch tổng tấn công vào Raqqa.

Chiến lược quân sự của IS

Theo liên minh quốc tế chống IS, IS bố trí 2.000-4.000 quân bên trong TP Raqqa cùng vài ngàn tên ở ngoại vi. So với Mosul ở Iraq, Raqqa có diện tích nhỏ hơn và ít dân cư hơn. Mosul tọa lạc ở hai bên bờ sông Tigris, ngược lại Raqqa chỉ nằm ở một bên sông Euphrates.

Với địa hình như thế, thông thường chiến sự ở Raqqa sẽ không kéo dài như ở Mosul. Dù vậy tại Raqqa, IS đang tập trung quân số khá lớn trong các khu phố trung tâm. Trên đường từ ngoại ô đánh vào, có vẻ SDF tiến quân khá nhanh nhưng chiến sự có thể sẽ kéo dài hơn khi họ vào đến trung tâm.

Tại Raqqa, chiến lược quân sự của IS là kìm chân quân SDF ở các khu phố ngoại vi càng lâu càng tốt. Về phòng thủ, chúng sử dụng chiến thuật cổ điển trong chiến tranh đô thị như xây dựng mạng lưới địa đạo để di chuyển qua các khu phố và tránh máy bay ném bom cũng như đạn pháo kích.

Về tấn công, chúng sử dụng nhiều loại chất nổ tự tạo như ở Mosul, thậm chí còn nhiều hơn. Chúng gài chất nổ ngụy trang cạnh cửa sổ, cửa cái, lối đi, đồng thời sử dụng máy bay không người lái có gài chất nổ.

Theo nhà sử học người Pháp Stéphane Mantoux, đáng lưu ý là IS tại Raqqa đã rút kinh nghiệm từ chiến trường Mosul. Chúng biết rõ quân SDF lệ thuộc vào nguồn yểm trợ không quân và pháo binh của liên minh quốc tế nên chúng để cho SDF tiến công dễ dàng ở ngoại vi và dưỡng sức cho trận đánh ở trung tâm Raqqa.

Tại Mosul, máy bay không người lái của IS đã bị bắn hạ dần vì quân đội Iraq sử dụng thiết bị gây nhiễu hoặc vũ khí chống máy bay không người lái. Còn ở Raqqa thì không. Do đó, IS ở Raqqa đã sử dụng máy bay không người lái để tấn công các đơn vị phụ trách chỉ điểm mục tiêu cho không quân.

Bản đồ chiến sự Syria tháng 6-2017. Ảnh: RUSSIA NEWS NOW

Địa đạo của IS ở ngoại ô Raqqa. Ảnh: JOEY L

Thật ra trên thực tế, IS xem mục tiêu Raqqa không quan trọng bằng Mosul ở Iraq. Mosul có đến hơn một triệu dân trong khi trước chiến tranh Raqqa chỉ có gần 0,3 triệu dân. Mosul cũng giữ vai trò quan trọng trong lịch sử thành lập IS.

Trong khi đó, Raqqa là thủ phủ đầu tiên của tỉnh bị quân nổi dậy Syria đánh chiếm từ quân đội chính phủ Syria năm 2013. Chưa đầy một năm sau IS đánh bật quân nổi dậy và chiếm đóng Raqqa. Khi IS tuyên bố thành lập nhà nước Hồi giáo vào mùa hè năm 2014, chúng đã xây dựng cứ địa tại Raqqa.

IS đã lường trước các TP lớn do chúng kiểm soát sẽ dần dần thất thủ. Do đó chúng đã di dời mọi cơ sở hạ tầng, cơ quan hành chính và bộ máy chỉ huy ở Raqqa về Deir ez-Zor gần biên giới. Từ đó Raqqa không còn mang ý nghĩa quan trọng đối với chúng nữa. Chúng cố bảo vệ Raqqa chỉ bởi Raqqa có ý nghĩa biểu tượng. Nếu Raqqa thất thủ, IS tại Syria sẽ chỉ còn vài toán nhỏ hoạt động trong sa mạc.

Quân SDF và liên minh quốc tế

SDF được Mỹ gầy dựng, ra đời hồi tháng 10-2015, bao gồm các đơn vị người Kurd, người Ả Rập và dân tộc thiểu số người Turkmen. Quân số SDF 40.000-50.000 quân, trong đó lực lượng chủ công chiếm hơn phân nửa là các đơn vị người Kurd thuộc tổ chức Các đơn vị bảo vệ nhân dân (YPG), cánh vũ trang của đảng Liên minh dân chủ (PYD) của người Kurd.

Mỹ tin cậy SDF hơn quân nổi dậy Syria vì YPG đoàn kết hơn và có kỷ luật hơn. Mỹ đã yêu cầu các đơn vị người Kurd phải phối hợp với các đơn vị dân quân Ả Rập địa phương trong quá trình tái chiếm các khu vực không phải của người Kurd.

Trong thời gian qua, quân số SDF cũng đã bị hao hụt nhiều vì bị thiệt hại nặng nề trong trận tái chiếm Manbij bắt đầu từ tháng 6-2016. Ngoài phần lớn quân triển khai đánh IS ở Raqqa, SDF cũng triển khai trên nhiều mặt trận khác đánh quân đội Syria và đương đầu với quân đội Thổ Nhĩ Kỳ.

Tại Raqqa, quân SDF tiến công từ nhiều mặt trận (cánh Tây Bắc và cánh Đông Nam) rồi vận động qua các con đường lớn nhằm bao vây khu vực trung tâm. Chưa rõ chiến thuật này hiệu quả đến đâu vì IS đã nhiều lần bẻ gãy các mũi tiến công của SDF.

Tại Mosul, quân đội Iraq áp dụng chiến thuật tấn công trực diện, chiến đấu cùng pháo binh, nhiều sư đoàn bộ binh và một đơn vị đặc nhiệm chống khủng bố. Còn tại Raqqa, quân SDF áp dụng chiến thuật thận trọng hơn vì không đủ phương tiện như quân đội Iraq và suy cho cùng SDF cũng chỉ là dân quân.

Về trang bị, SDF chủ yếu là lực lượng bộ binh hạng nhẹ, sử dụng các loại vũ khí như súng cá nhân, súng máy, súng chống tăng. Họ chỉ có vài xe bọc thép là chiến lợi phẩm. Mỹ cung cấp cho SDF vũ khí hạng nhẹ chứ không có pháo hạng nặng hay xe tăng.

Lúc chiến dịch quân sự khởi đầu ở Mosul, liên minh quốc tế rất hạn chế ném bom vì sợ gây thương vong cho thường dân và chỉ sử dụng đạn chứa hóa chất gây cháy vài tháng đầu để đánh trốc các tay súng sử dụng tên lửa chống tăng hay bọn bắn tỉa của IS. Còn tại Raqqa, trong giai đoạn mở đầu chiến dịch, liên minh quốc tế đã sử dụng đạn gây cháy còn nhiều hơn ở Mosul. Quân SDF ở Raqqa rất cần không quân vì nếu không sẽ không thể chiến đấu trong đô thị.

Quân đội chính phủ Syria

Ngoài quân SDF, quân đội chính phủ Syria được Nga và Iran ủng hộ đã cùng các lực lượng nước ngoài (Lebanon, Iraq, Iran…) cũng mở chiến dịch tái chiếm Raqqa.

Chiến dịch phản công của quân đội Syria diễn ra song song trên ba trục chính: Mũi thứ nhất tiến theo hướng Nam về biên giới Jordan, mũi thứ hai tiến về hướng Đông, tập trung vào mục tiêu Deir ez-Zor và mũi cuối cùng ở phía Đông Aleppo.

Hiện thời không có phối hợp chiến đấu giữa SDF và quân đội Syria. Trong quá trình tiến quân về Raqqa, quân đội Syria và quân SDF đều chạy đua tốc độ nên mới xảy ra chuyện máy bay F-18 của Mỹ bắn rơi máy bay của quân đội Syria hôm 18-6.

Một yếu tố then chốt trong khu vực lại vắng mặt trong chiến dịch tấn công Raqqa là Thổ Nhĩ Kỳ.

Vừa qua Thổ Nhĩ Kỳ tiếp cận Nga với hy vọng trở thành tác nhân quan trọng trong khủng hoảng Syria nhằm ngăn chặn mối đe dọa từ người Kurd. Bởi thế Thổ Nhĩ Kỳ phản đối Mỹ hỗ trợ quân SDF vì lo ngại sau khi chiếm được Raqqa, người Kurd sẽ dùng vũ khí do Mỹ cung cấp để đánh lại Thổ Nhĩ Kỳ.

Chính vì thế, quân đội Thổ Nhĩ Kỳ đóng quân chờ thời trong vùng đệm do Thổ Nhĩ Kỳ thiết lập ở miền Bắc Syria chứ không tham chiến. Trong tương lai, nếu không có thay đổi lớn, chắc chắn Mỹ cũng sẽ không cung cấp vũ khí hạng nặng cho quân SDF.