Phát biểu tại hội thảo chuyên sâu của ngành gỗ với chủ đề “Cơ hội từ chiến tranh thương mại Mỹ-Trung giữa hai hiệp định EVFTA/CPTPP và sự hình thành trung tâm nội thất thế giới tại Việt Nam”, Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Quốc Khánh cho hay nhiều chuyên gia cho rằng trong cuộc chiến tranh thương mại Mỹ-Trung về những mức thuế mà Mỹ đưa ra cho các mặt hàng Trung Quốc thì ngành chế biến gỗ của Việt Nam sẽ có cơ hội.
Ví dụ như việc các đơn hàng sẽ có xu hướng dịch chuyển từ Trung Quốc sang Việt Nam, thậm chí là dịch chuyển cả xu hướng đầu tư vào ngành chế biến gỗ.
Tuy nhiên, ông Khánh cho hay xu hướng dịch chuyển này có diễn ra, hay bền vững và to lớn hay không vào hai yếu tố: Một là mức thuế mà Mỹ đánh vào sản phẩm của Trung Quốc và hai là nguồn thu của các chuỗi cung ứng để thời gian kéo dài cuộc chiến.
“Nếu Trung Quốc bị đánh mức thuế 10% thì theo ý kiến của cá nhân tôi khả năng dịch chuyển đơn hàng và các nguồn đầu tư sẽ là nhiều khả năng diễn ra ở các mặt hàng có biên lợi nhuận thấp như dăm bào, ván dán, ván dăm… Còn nếu mức thuế là 25% thì sẽ có dịch chuyển lớn hơn về đơn hàng bao gồm các mặt hàng có biên lợi nhuận cao hơn như đồ gỗ nội thất.
Bên cạnh đó nếu chuỗi cung ứng có lý do để tin rằng cuộc chiến sẽ kéo dài thì kể cả mức thuế có 10% họ sẽ có suy nghĩ nghiêm túc về việc dịch chuyển đơn hàng và đầu tư ra khỏi Trung Quốc. Trong trường hợp đó thì Việt Nam sẽ được hưởng lợi vì dù sao chúng ta cũng là nước xuất khẩu gỗ đứng thứ năm của thế giới” - ông Khánh phân tích.
Nhưng ông Khánh cho rằng có một yếu tố rất cần lưu ý là nếu sự dịch chuyển đơn hàng và sự dịch chuyển đầu tư chỉ diễn ra với ý đồ lợi dụng Việt Nam để lẩn tránh mức thuế nhập khẩu của Mỹ thì sớm hay muộn Việt Nam cũng bị vạ lây.
Bởi Mỹ sẽ không ngần ngại áp một mức thuế chống lẩn tránh cho ngành đồ gỗ Việt Nam. Và trên thực tế Cục Hải quan Mỹ cũng đã khởi xướng các cuộc điều tra chống lẩn tránh như vậy đối với sản phẩm ván dán của Việt Nam. Phía Bộ Công Thương cũng như hải quan và cơ quan chức năng cũng phối hợp kiểm tra để xem có sự giả mạo xuất xứ Việt Nam ở đây hay không.
Ông cũng đưa ra quan điểm không loại trừ trường hợp Mỹ-Trung đạt được một thỏa thuận nào đó trong cuộc chiến thương mại này thì có lẽ còn quá sớm để coi cuộc xung đột thương mại Mỹ-Trung là một cơ hội lớn của ngành xuất khẩu gỗ ở Việt Nam.
“Nói tóm lại trong cuộc chiến tranh thương mại Mỹ-Trung cơ hội cho Việt Nam là có nhưng không lớn như ta tưởng, đồng thời cơ hội đó có thể đi kèm với các rủi ro như hành vi lẩn tránh, giả mạo xuất xứ gỗ Việt Nam.
Qua đó để tránh tình trạng thay vì đây là một cơ hội cho ngành lâm nghiệp mỹ nghệ ở Việt Nam thì lại là nạn nhân bất đắc dĩ của cuộc xung đột thương mại Mỹ-Trung” - ông phát biểu.
Thứ trưởng Trần Quốc Khánh bày tỏ quan điểm về cơ hội của ngành gỗ Việt Nam trong cuộc chiến tranh thương mại Mỹ-Trung. Ảnh: THU HÀ
Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Quốc Khánh cũng khẳng định xung đột thương mại Mỹ-Trung tuy sẽ gây ảnh hưởng không nhỏ nhưng đó mới chỉ là một phần trong những biến chuyển của kinh tế thương mại trong thời gian tới.
Bởi nếu cả hai hiệp định EVFTA và CPTPP đồng thời được đưa vào thực thi trong năm 2019, sẽ có tác động tương đối lớn tới sự phát triển của ngành gỗ xuất khẩu Việt Nam.
Cụ thể, sản phẩm gỗ "Made in Việt Nam" sẽ được tiếp cận thị trường EU, một trong những thị trường chủ chốt và các thị trường mới như Canada, Mexico với mức thuế ưu đãi hơn các đối thủ cạnh tranh. Với chất lượng đã được khẳng định, mức thuế ưu đãi này sẽ giúp ngành gỗ Việt Nam có được nhiều đơn hàng hợn.
Đặc biệt, "nếu ngành gỗ quyết tâm nói không với gỗ bất hợp pháp, thực hiện nghiêm túc Hiệp định FLEGT vừa ký với EU, đồng hành cùng người tiêu dùng trong chiến dịch bảo vệ môi trường và hướng tới phát triển bền vững, cơ hội thị trường sẽ còn lớn hơn nữa" - Thứ trưởng chia sẻ.
Bên cạnh thu hút đầu tư, EVFTA/CPTPP cũng sẽ giúp các doanh nghiệp (DN) sản xuất thay đổi định hướng cơ cấu thị trường xuất khẩu trong thời gian tới. Bởi EVFTA/CPTPP sẽ mở đường cho sản phẩm Việt Nam hiện diện sâu vào những thị trường tham gia hiệp định như Canada, Úc, New Zealand, Nhật, Singapore, Mexico, Chile…
Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Hà Công Tuấn lại đưa ra quan điểm, nội lực công nghiệp đồ gỗ và nội thất Việt Nam hoàn toàn đáp ứng được nhu cầu của thị trường thế giới. Với làn sóng đầu tư công nghệ, thiết bị tự động hóa, trang bị quy trình quản lý bằng công nghệ thông tin kết hợp đầu tư cho công tác thiết kế, thương hiệu, đào tạo quản trị... thời gian qua, lợi thế cạnh tranh của DN chế biến gỗ đã được cải thiện rõ rệt.
Ông cho hay Việt Nam sẽ cần nỗ lực trong 7-8 năm nữa trở thành quốc gia đứng thứ hai thế giới về xuất khẩu đồ nội thất, chỉ sau Trung Quốc. Ông nhấn mạnh ngành gỗ Trung Quốc vốn không còn được chính phủ chủ trương ưu ái phát triển, lại vướng những rào cản thương mai từ thị trường Mỹ leo thang, quốc gia đứng đầu xuất khẩu sản phẩm gỗ thế giới đang chuyển dần lợi thế sang Việt Nam.
Trong cuộc chuyển đổi này, theo Thứ trưởng, đáng chú ý nhất là việc dịch chuyển sản xuất của các DN chế biến gỗ Trung Quốc sang Việt Nam mua lại nhà máy, công xưởng… để có thể tận dụng lợi thế "Made in Việt Nam". Thứ trưởng cũng cảnh báo vấn đề “rửa” xuất xứ hàng hóa để các DN nước ngoài gây ảnh hưởng không tốt cho hình ảnh Việt Nam.
Đánh giá về cơ hội của Việt Nam trong cuộc chiến tranh thương mại Mỹ-Trung, ông Tim Liston, Phó Tổng lãnh sự quán Mỹ tại Việt Nam, cho biết với tình hình leo thang của thương mại Mỹ-Trung, cơ hội cho hàng hóa từ Việt Nam sang Mỹ cũng như chiều giao thương ngược lại đều rất tốt.
"Chỉ cần nắm được các nguyên tắc khi làm ăn tại thị trường Mỹ, DN Việt Nam nói chung và DN chế biến gỗ nói riêng chắc chắn sẽ có nhiều lợi thế. Mỹ đang mở rộng cửa cho DN Việt Nam vào thị trường" - ông Tim Liston nói.
Việt Nam nên sớm hình thành một trung tâm đồ nội thất thế giới
Tham dự chương trình, hầu hết các DN trong ngành đều thể hiện họ rất quan tâm đến những tác động ảnh hưởng trực tiếp đến tình hình kinh doanh hiện tại cũng như tương lai sắp đến. Cụ thể là bối cảnh thương mại Mỹ-Trung cũng như EVFTA/CPTPP.
Ông Nguyễn Quốc Khanh, Chủ tịch HAWA, cho biết với ngành gỗ, sẽ là câu chuyện thay đổi mạnh mẽ, bắt đầu từ sự dịch chuyển sản xuất từ các nước đến Việt Nam.
“Nhiều cơ hội về thị trường đầu tư tài chính, thương mại, thiết kế, nguyên liệu, thiết bị, marketing,... được đồng hành, hội tụ về Việt Nam. Những lực đẩy từ nhu cầu thế giới sẽ sớm đòi hỏi ngành chế biến gỗ Việt Nam phải phát triển hơn nữa để đáp ứng nhu cầu mới của thế giới” - ông Khanh nói.
Thực tế, các DN ngành gỗ ở Việt Nam có thế mạnh về sản xuất lớn nhưng chưa đầu tư mạnh vào thương mại. Chuyên gia kinh tế Phạm Phú Ngọc Trai cho biết nếu như tổng giá trị trong chuỗi sản xuất đồ gỗ trên thế giới là khoảng 140 tỉ USD thì giá trị hàng hóa tiêu dùng của người sử dụng hơn 450 tỉ USD, bao gồm giá trị của thương mai, thiết kế, phân phối, thương hiệu.
Chuyên gia Phạm Phú Ngọc Trai cho rằng Việt Nam nên tận dụng các lợi thế hội tụ hiện nay để sớm hình thành một trung tâm đồ nội thất thế giới tại đây. Ảnh: THU HÀ
Ông tư vấn: "Nếu chúng ta định hướng lại câu chuyện của ngành chế biến gỗ theo con số 450 tỉ USD, tham gia cả khâu thiết kế, thương hiệu, thương mại, phân phối… thì rõ ràng giá trị mà Việt Nam nhận được so với hiện tại sẽ rất lớn".
Hướng đến mốc phát triển mới này, ông Phạm Phú Ngọc Trai cho rằng Việt Nam nên tận dụng các lợi thế hội tụ hiện nay để sớm hình thành một trung tâm đồ nội thất thế giới tại đây. Và định hướng này sẽ là tầm nhìn mang tính quốc gia cho ngành gỗ.
Sự hình thành trung tâm này sẽ mang lại nhiều cơ hội lớn cho các DN trong ngành, giúp các DN khai thác giá trị gia tăng tốt hơn, bền vững hơn và vị thế kinh tế của Việt Nam cũng được khẳng định trên thương trường thế giới. Ngoài ra, ngành gỗ cũng là một mô hình tiên phong cùng sánh bước các ngành khác bước ra thị trường thế giới.
