Ngày 21-11, TAND TP Hà Nội mở phiên tòa xét xử vụ án liên quan đến sai phạm trong việc mua thuốc Tamiflu để phòng chống dịch cúm A/H5N1. Đây là vụ án xảy ra cách đây đã 16 năm, có trách nhiệm liên đới đến hàng loạt cựu lãnh đạo, cán bộ thuộc Bộ Y tế.
“Biển thủ” hơn 3,8 triệu USD của ngân sách
Theo cáo trạng, năm 2005, dịch cúm A/H5N1 diễn biến phức tạp, Bộ Y tế đặt hàng Công ty CP Dược phẩm Cửu Long sản xuất thuốc Oseltamivir.
Từ tháng 2 đến tháng 4-2006, Dược Cửu Long nhập 520 kg nguyên liệu Oseltamivir với giá 9,1 triệu USD của Công ty Mambo (Singapore). Dược Cửu Long đã thanh toán cho Mambo 5,25 triệu USD, còn lại 3,848 triệu USD được trả chậm sáu tháng kể từ ngày nhận hàng.
 |
Các bị cáo tại tòa. Ảnh: UYÊN TRANG |
Về sau, giá nguyên liệu giảm, bị cáo Lương Văn Hóa - cựu tổng giám đốc Dược Cửu Long chỉ đạo thuộc cấp đề nghị Công ty Mambo cho giảm giá số tiền 3,848 triệu USD.
Trong nhiều lần làm việc với Bộ Y tế, ông Hóa không báo cáo và báo cáo sai sự thật về việc được giảm giá mua nguyên liệu. Hành vi này dẫn tới ngân sách bị thiệt hại 3,848 triệu USD (tương đương hơn 61 tỉ đồng).
Khai trước tòa, bị cáo Hóa thừa nhận trong hợp đồng ký kết giữa Dược Cửu Long và Bộ Y tế có điều khoản quy định công ty tiếp tục đàm phán với nhà sản xuất để được giảm giá nguyên liệu, trường hợp được giảm giá thì phải báo cáo Bộ Y tế.
Sau khi mua nguyên liệu thì dịch bệnh giảm, khả năng dùng thuốc ít đi so với dự kiến ban đầu. Bị cáo chỉ đạo cấp dưới đàm phán với Công ty Mambo xem xét giảm giá. Mãi tới cuối năm 2015 đầu 2016, thời điểm ông Hóa chuẩn bị nghỉ hưu, phía Mambo vẫn chưa trả lời chính thức có giảm giá hay không.
Giải thích việc không phải trả 3,848 triệu USD nhưng không báo cáo với Bộ Y tế, cựu tổng giám đốc Dược Cửu Long cho rằng vì phía Mambo chưa có trả lời chính thức về việc đồng ý giảm giá nên công ty cũng chưa báo cáo bằng văn bản với Bộ Y tế.
Ông Hóa nhiều lần nhắc lại thời điểm năm 2005, Dược Cửu Long gặp nhiều khó khăn trong kinh doanh. Do vậy, công ty đã dùng số tiền trên để tự “cứu mình”, để trả lãi ngân hàng, bổ sung vốn… Việc hạch toán này không được báo cáo Bộ Y tế.
Đến nay, khi đã phải đứng trước tòa, bị cáo “không có ý kiến gì về bản cáo trạng”, biết bản thân có lỗi, còn lỗi đến đâu thì tùy thuộc cơ quan tố tụng đánh giá.
Các bị cáo khác tại Dược Cửu Long cũng thừa nhận hành vi vi phạm, nói thực hiện theo chỉ đạo của lãnh đạo công ty.
Trong nhiều lần làm việc với Bộ Y tế, ông Hóa không báo cáo và báo cáo sai sự thật về việc được giảm giá mua nguyên liệu dẫn tới ngân sách bị thiệt hại 3,848 triệu USD.
Cựu lãnh đạo Bộ Y tế nhận trách nhiệm
Vẫn theo cáo trạng, các bị cáo tại Bộ Y tế được giao nhiệm vụ ký kết hợp đồng, theo dõi thực hiện, thanh quyết toán hợp đồng và định kỳ kiểm tra, đánh giá việc mua bán nguyên liệu sản xuất thuốc giữa Dược Cửu Long và nhà cung cấp.
Tuy vậy, các bị cáo đã thiếu trách nhiệm, thực hiện không đúng, không đầy đủ chức trách, nhiệm vụ được giao, không xem xét, đánh giá việc thực hiện điều khiển đàm phán giá mua nguyên liệu, không kiểm tra báo cáo tài chính, chứng từ thanh toán… Hậu quả dẫn đến không phát hiện Dược Cửu Long được giảm giá và giữ lại số tiền 3,848 triệu USD.
Khai trước tòa, cựu thứ trưởng Bộ Y tế Cao Minh Quang thừa nhận một phần trách nhiệm vì tin tưởng cấp dưới, không kiểm tra, giám sát. “Bị cáo không thể kiểm tra toàn bộ các nội dung, nếu cấp dưới không báo cáo cụ thể và lưu ý cho bị cáo thì bị cáo cũng không chú ý” - ông Quang nói.
Ông Quang cho rằng sai phạm của mình không phải là nguyên nhân trực tiếp dẫn đến việc Dược Cửu Long làm thất thoát hơn 3,8 triệu USD. Theo lời bị cáo, nguyên nhân chính dẫn đến sai phạm là do phía Dược Cửu Long “cố tình che giấu và lập lờ hồ sơ”. Điều này thể hiện qua việc Thanh tra Chính phủ và Bộ Tài chính từng làm việc nhiều lần nhưng vẫn không phát hiện ra.
Bị cáo còn cho rằng Ban quản lý phòng chống dịch cúm A có con dấu riêng, hoạt động dưới sự chỉ đạo trực tiếp của bộ trưởng Bộ Y tế nên hiểu trách nhiệm liên quan đến mua sắm, sản xuất, hợp đồng tài chính… không thuộc về mình.
HĐXX truy vấn vì sao khi Bộ Tài chính có kiến nghị về việc kiểm tra lại các hợp đồng với Dược Cửu Long nhưng bị cáo không thực hiện. Ông Quang nói do nhận thức lúc đó hạn chế, nghĩ rằng lĩnh vực tài chính có bộ phận khác, thứ trưởng khác phụ trách.
Trong khi đó, bị cáo Dương Huy Liệu (cựu vụ trưởng Vụ Kế hoạch Tài chính) và Nguyễn Nam Liên (cựu vụ phó Vụ Kế hoạch Tài chính, Bộ Y tế) cùng thừa nhận trong hợp đồng ký kết giữa Dược Cửu Long và Bộ Y tế có điều khoản nếu công ty được giảm giá nguyên liệu thì phải báo cáo với Bộ Y tế.
Tuy nhiên, khi ký thanh lý hợp đồng, các bị cáo đã không xem xét, kiểm tra việc này nên không phát hiện việc Dược Cửu Long được giảm 3,848 triệu USD.
Đình chỉ xét xử đối với cựu phó tổng giám đốc
Theo thông báo của HĐXX, trước khi phiên tòa mở, bị cáo Nguyễn Thanh Tòng (cựu phó tổng giám đốc Dược Cửu Long) được xác định đã chết do bệnh lý. Do vậy, tòa án đã ra quyết định đình chỉ xét xử đối với bị cáo này.
VKS cáo buộc ông Tòng được phân công theo dõi thực hiện hợp đồng với Bộ Y tế và Công ty Mambo, được ủy quyền ký biên bản thanh lý hợp đồng với Bộ Y tế. Ông biết rõ Dược Cửu Long được giảm giá mua nguyên liệu phải báo cáo Bộ Y tế nhưng theo chỉ đạo của Lương Văn Hóa đã hạch toán kế toán trái quy định, không báo cáo việc được giảm giá, ký chứng từ chuyển tiền để hợp thức hồ sơ thanh toán cho Công ty Mambo nhằm che giấu việc được giảm giá mua nguyên liệu số tiền 3,848 triệu USD.
