Ngày 7-11, tại Hà Nội, Báo Nông nghiệp và Môi trường phối hợp với Cục Môi trường (Bộ NN&MT) và các đơn vị liên quan tổ chức Diễn đàn “Năng lượng xanh - Thành phố sạch”.
Hà Nội triển khai một loạt giải pháp với mong muốn giảm ô nhiễm
Ông Trương Mạnh Tuấn, Phó trưởng Phòng Quản lý chất lượng môi trường, Cục Môi trường, cho biết hiện ở Việt Nam, tình trạng ô nhiễm đang tập trung chủ yếu ở hai đô thị lớn là Hà Nội và TP.HCM.
Theo các số liệu quan trắc trong những năm gần đây, Hà Nội là địa bàn có diễn biến chất lượng không khí xấu đi rõ rệt và có xu hướng ngày càng xấu hơn, chỉ tiêu bụi mịn PM2.5 ở Hà Nội thường xuyên cao hơn quy chuẩn cho phép.
Còn tại TP.HCM, tình hình ô nhiễm đỡ nặng nề hơn. Số liệu quan trắc từ 2023 đến nay cho thấy mức độ ô nhiễm bụi mịn tại TP.HCM thấp hơn so với Hà Nội.
Bà Lê Thanh Thủy, Phó trưởng phòng Quản lý Môi trường (Sở NN&MT Hà Nội), cho biết Hà Nội đang triển khai nhiều giải pháp nhằm giảm thiểu các nguồn gây ô nhiễm không khí chính, đặc biệt là về giao thông.
Theo bà Thuỷ, Hà Nội có hơn 8 triệu phương tiện giao thông cơ giới, trong đó xe máy hơn 7 triệu xe. “Đây là một nguồn phát thải gây áp lực rất lớn đối với môi trường đô thị. Để khắc phục tình trạng này, Hà Nội đang triển khai nhiều giải pháp đồng bộ”, bà nói.
Trước hết, thành phố phát triển hệ thống giao thông công cộng thân thiện với môi trường. Tính đến tháng 7-2025, Hà Nội đã đưa vào vận hành 16 tuyến xe buýt điện với 246 phương tiện, chiếm khoảng 13% tổng số tuyến xe buýt đang hoạt động trên địa bàn.
Thành phố cũng đang mở rộng mạng lưới tăng khả năng tiếp cận của người dân đối với phương tiện xanh, như xe đạp công cộng và tàu điện trên cao. Cùng đó, là triển khai lộ trình kiểm soát khí thải, xây dựng cơ chế, chính sách hỗ trợ chuyển đổi xanh.
Bà Thuỷ cho biết, với lộ trình như vậy, Hà Nội đặt mục tiêu từ ngày 1-7-2026 không còn xe mô tô, xe máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch hoạt động trong vành đai 1. Từ ngày 1-1-2028 mở rộng phạm vi hạn chế ra vành đai 2. Đến năm 2030 tiếp tục mở rộng hạn chế đến vành đai 3.
“Đây là một lộ trình rất tham vọng. Nếu chúng ta không có quyết tâm cao, cùng với các bước triển khai và cơ chế chính sách phù hợp, thì chắc chắn việc thực hiện sẽ gặp nhiều thách thức lớn, không chỉ với Hà Nội mà còn với các đô thị lớn khác trên cả nước”, bà nhấn mạnh.
Chủ tịch Hiệp hội Xăng dầu đề xuất chỉ bán nhiên liệu đạt chuẩn Euro 5
Phát biểu sau đó, ông Bùi Ngọc Bảo, Chủ tịch Hiệp hội Xăng dầu Việt Nam, cho biết từ năm 2011-2012, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành là Quyết định 49 và Quyết định 53 về khí thải và lộ trình áp dụng xăng sinh học ở Việt Nam.
Tuy nhiên, đến nay chúng ta vẫn chưa thực hiện đúng theo lộ trình này. Do vậy, ông cho rằng vấn đề nằm ở chỗ các chính sách đôi khi chưa cân đối với các giải pháp cụ thể, đặc biệt về vấn đề tài chính.
Dẫn lại chia sẻ của đại diện Sở NN&MT Hà Nội trước đó về mục tiêu của Hà Nội dự kiến đến giữa năm 2026 sẽ không còn xe máy chạy xăng trong vành đai 1, sau đó mở rộng ra các khu vực khác, ông Bảo cho rằng: “Rất khó thực hiện”.
“Hiện tại, khoảng 95% xe máy vẫn chạy xăng dầu, và chỉ còn một tháng nữa là bước sang năm 2026. Và các kế hoạch đến năm 2030, tôi cho rằng những mục tiêu này sẽ rất khó đạt được”, ông nói.
Theo Chủ tịch Hiệp hội Xăng dầu Việt Nam, vấn đề lớn nhất hiện nay không nằm ở mục tiêu hay định hướng, mà là ở sự thiếu đồng bộ giữa chính sách và giải pháp thực thi, đặc biệt là về cơ chế tài chính.
Ông dẫn chứng, Hà Nội đã từng triển khai rất hiệu quả việc chuyển toàn bộ xe buýt sang sử dụng nhiên liệu đạt chuẩn Euro 5 trong giai đoạn 2016–2017, giúp giảm phát thải rõ rệt. Tuy nhiên, đến năm 2020–2021, khi mức giá của Euro 5 so với Euro 2 bắt đầu chênh lệch nhiều. Vì không có nguồn kinh phí bù đắp, thành phố buộc phải chuyển xuống sử dụng Euro 3. Điều này cho thấy, nếu chính sách không ổn định và đồng bộ, quá trình triển khai sẽ rất dễ bị đứt gãy.
Ông nhấn mạnh: “Không có gì là miễn phí, môi trường cũng phải trả giá”. Việc chuyển sang nhiên liệu chất lượng cao hơn như Euro 5 sẽ làm chi phí tăng, nên cần có giải pháp hỗ trợ và truyền thông phù hợp, tránh tình trạng người dân và doanh nghiệp quay trở lại sử dụng nhiên liệu rẻ hơn, phát thải cao hơn.
Do đó, ông Bảo đề xuất các nhà hoạch định chính sách cần đưa ra quy định rõ ràng, tập trung vào tiêu chuẩn cao nhất, thay vì duy trì nhiều mức cùng lúc như hiện nay.
“Chúng ta có thể giảm đáng kể bụi mịn chỉ bằng một quyết định rất đơn giản: chỉ bán Euro 5 ở Hà Nội và TP. HCM. Khi đó, nhiên liệu Euro 5 sẽ giúp giảm phát thải một cách rõ rệt, không cần phải lập lộ trình dài” — ông khẳng định.
