Đời mẹ sau chữ anh hùng

Mỗi mẹ mỗi cảnh nhưng các mẹ đều có chung nỗi đau kể từ khi những đứa con vĩnh viễn ra đi.

Hãng phim TFS đang thực hiện 100 tập phim tài liệu về chân dung mẹ Việt Nam anh hùng trong hai cuộc trường chinh giữ nước. Trở về sau gần một tháng tác nghiệp tại các tỉnh Tây Bắc, Đông Bắc, tổng đạo diễn Lý Quang Trung chia sẻ: Chuyến đi tràn ngập cảm xúc, ngoài sức tưởng tượng…

Nỗi cô đơn dài dằng dặc

Chiến tranh đã lùi vào quá khứ nhưng tàn tích của nó vẫn luẩn quẩn trong đời sống, hiển hiện trên số phận của từng bà mẹ ở khắp mọi miền Tổ quốc. Nỗi đau âm ỉ, bất tận đến hôm nay khi mỗi bữa ăn, bà mẹ người Mường vẫn dọn dư chén đũa cho đứa con trai độc nhất của mình. Hầu hết các mẹ hiện sống một mình trong những căn nhà tình nghĩa, đối mặt với nỗi cô đơn, thời tiết khắc nghiệt và những thiếu thốn của vùng nông thôn xa xôi còn nhiều lạc hậu.

Mẹ Bùi Thị Triều (91 tuổi) có con trai độc nhất hy sinh. Kỷ vật duy nhất mẹ còn giữ được là cái rổ nan con trai đan cho mẹ trước khi lên đường nhập ngũ. Đi cạnh đời mẹ là người con dâu và đứa cháu nội mồ côi cha. Hai người phụ nữ có chung nỗi mất mát đi cạnh đời nhau, nương tựa vào nhau gắng gượng sống nốt quãng đời còn lại.

Số phận mẹ Vũ Thị Quyên (Bắc Kạn) cũng đầy cay đắng. Khi con trai hy sinh, mẹ liền bị chồng đuổi ra khỏi nhà để cưới vợ hai. Mấy chục năm qua, từ ngày chồng ruồng bỏ, mẹ sống không niềm vui, không hy vọng. Cuộc đời mẹ trải qua biết bao công việc có tên lẫn không tên: làm thợ hồ, xay lúa mướn, đi mót bắp… để đắp đổi qua ngày. Cho đến tuổi 60, mẹ mới có người bạn đồng niên bầu bạn tuổi già.

Bao nhiêu năm nay, mẹ Việt Nam anh hùng Trương Thị Ngưới (dân tộc Tày, Lạng Sơn) đã bầu bạn cùng nỗi cô đơn. (Đạo diễn Lý Quang Trung cung cấp)

Mẹ lặng lẽ đi nốt quãng đời còn lại. Ảnh đoàn phim tác nghiệp. (Đạo diễn Lý Quang Trung cung cấp)

Một mẹ ở huyện Lạc Sơn (Hòa Bình) đã 101 tuổi vẫn minh mẫn nói: “Khi nửa đất nước đã bị giặc xâm chiếm làm sao mẹ không thể không cho con mẹ đi”. Và người con duy nhất của mẹ đã tình nguyện vào chiến trường miền Nam chiến đấu rồi vĩnh viễn nằm lại đó. Đến nay hài cốt của con mẹ vẫn chưa được tìm thấy. Rất nhiều bà mẹ như mẹ vẫn gửi một mong ước cháy bỏng qua những thước phim: Có ai đó tìm được hài cốt những đứa con thì các mẹ mới yên lòng nhắm mắt.

Mẹ như lá cuối mùa

Đoàn phim sẽ dành hai năm để đi khắp các tỉnh, thành làm phim về các mẹ Việt Nam anh hùng. Nhà biên kịch Trầm Hương chia sẻ nỗi ngậm ngùi chạy đua với thời gian để làm phim: Có lúc đoàn phim tới nơi mới biết mẹ vừa an nghỉ tháng trước. Điều đó làm cho mọi người càng nỗ lực với quyết tâm lưu lại hình ảnh, chân dung các mẹ đi kèm những giá trị tốt đẹp để lại cho đời sau.

“Khi nói về mẹ Việt Nam anh hùng, người ta thường nghĩ đến chiến công, đến những tấm huân chương trên áo mẹ hay những con số: Có ba người con hy sinh, một người con độc nhất hy sinh… Qua dự án này, chúng tôi muốn đem đến cho khán giả những thước phim về cuộc đời mẹ. Nỗi mất mát sau chiến tranh đã đẩy số phận các mẹ sang bờ vực cô quạnh. Nhờ sức chịu đựng đáng khâm phục, các mẹ đã bật dậy sống, xây dựng cuộc sống trên sức tàn phá kinh khủng của chiến tranh” - nhà biên kịch Trầm Hương bộc bạch.

Tổng đạo diễn Lý Quang Trung cũng chia sẻ khó khăn lớn nhất đoàn gặp phải trong quá trình thực hiện bộ phim nằm ở… tuổi tác của các mẹ. Hiện các mẹ tuổi đã cao, sức đã yếu, nếu thực hiện các cảnh quay không khéo dễ tạo nên những hình ảnh buồn thảm, bi thương... Do một số mẹ tuổi cao, không còn minh mẫn nên câu chuyện các mẹ kể khó liền mạch... Bởi vậy, một ê-kíp làm phim “đa phong cách” gồm tám đạo diễn đã thành lập. Như thế, mỗi người một phong cách sẽ tự do thể hiện trong sự thống nhất xuyên suốt 100 tập phim.

Qua những thước phim kể lại từng mảnh đời của mỗi bà mẹ Việt Nam anh hùng, ê-kíp thực hiện hy vọng khán giả sẽ cảm được chất anh hùng của các mẹ trong sự chịu đựng một nỗi đau dài gần cả cuộc đời. Tất nhiên sự mất mát không làm nên khí chất anh hùng và cũng không một bà mẹ nào muốn thể hiện sự anh hùng bằng cách đánh đổi máu thịt của mình. Mẹ đã hóa anh hùng khi lặng lẽ xây dựng cuộc sống song hành với nỗi đau dằng dặc dài theo ngày tháng.

TRÀ GIANG