Ngày 26-10, Quốc hội tiếp tục thảo luận đề về tình hình phát triển kinh tế-xã hội.
Bàn về các dự án giao thông, ĐB Đinh Văn Nhã (Phú Yên) cho rằng trong báo cáo đánh giá giữa kỳ, Chính phủ đưa ra nhận định do hạn chế ngân sách nhà nước, nên việc khởi công các dự án giao thông rất hạn chế. Nguyên nhân, do thời gian qua chính sách thu phí dịch vụ sử dụng đường bộ chưa có các cơ chế bảo vệ rủi ro doanh thu, tỉ giá nên khó khăn thu hút được các nhà đầu tư vào lĩnh vực giao thông theo hình thức BOT.
Đại biểu Đinh Văn Nhã nói về những bất cập trong đầu tư các dự án BOT.
Vị đại biểu đánh giá nhận định trên của Chính phủ là sát thực tế. Tuy nhiên, ngoài những lý do trên thì việc thực hiện không nhất quán các cơ chế chính sách. Đặc biệt, chưa tuân thủ nội dung trong hợp đồng giữa cơ quan quản lý nhà nước và nhà đầu tư. Từ đó, gây thiệt hại nghiêm trọng cho nhà đầu tư.
ĐB Đinh Văn Nhã dẫn chứng, Công ty Cổ phần Đèo Cả (chủ đầu tư hầm Đèo Cả, đèo Cù Mông và dự án mở rộng hầm đường bộ Hải Vân) được đầu tư dự án hầm Đèo Cả, với suất đầu tư lớn nhưng chỉ được thu bằng mức phí đường bộ quốc lộ 1 là thấp.
Bên cạnh đó, phương án tài chính thu phí để hoàn vốn cho dự án đèo Hải Vân để bù vào hai khoản đã ứng cho Nhà nước (900 tỉ đồng để sửa chữa, mở rộng hầm Hải Vân giai đoạn 1 và 300 tỉ đồng xin vận hành đèo Hải Vân). Nhưng thực tế, từ năm 2016 đến nay không thể thực hiện thu phí do không thể lập thêm thu phí ở đường Nam hầm Hải Vân vì trước đó Bộ GTVT đã lập sai vị trí trạm thu phí Bắc đèo Hải Vân để thu phí hoàn vốn cho dự án hầm Phước Tượng - Phú Gia. Điều này làm thất thu khoảng 4.000 tỉ đồng của công ty. Đồng thời, đòi hỏi Nhà nước phải bố trí ngân sách Nhà nước để duy trì vận hành của đèo Hải Vân theo đúng cam kết.
Ngoài ra, Bộ GTVT cũng vi phạm hợp đồng với chủ đầu tư khi báo cáo Chính phủ không lập trạm thu phí La Sơn - Túy Loan. Theo vị ĐB, điều này khiến từ ngày 1-1-2019 Công ty Cổ phần đầu tư Đèo Cả không được tổ chức thu phí. Để bù nguồn thu này, ngân sách Nhà nước phải bố trí để hỗ trợ như cam kết: “Nhưng điều quan trọng ở đây là giảm sút niềm tin của nhà đầu tư, các tổ chức tín dụng cho vay để thực hiện dự án…”.
Một điểm nữa được ĐB Đinh Văn Nhã đề cập đến là hạng mục hầm Đèo Cả và đường dẫn hầm Cổ Mã ban đầu được đầu tư theo hình thức BT và BOT. Theo đề nghị của Chính phủ, Quốc hội khóa XIII phê duyệt bố trí vốn ngân sách là hơn 5.000 tỉ đồng nhưng chỉ thực hiện hơn 3.000 tỉ đồng.
Tuy nhiên, sau đó Chính phủ quyết định mở rộng dự án, đầu tư BOT hầm Cổ Mã và mở rộng hầm Hải Vân. Theo đó, Chính phủ cho phép sử dụng nguồn dư còn lại của dự án trên, để ưu tiên mở rộng giải phóng mặt bằng, tái định cư. Nhưng sau đó Ủy ban thường vụ Quốc hội không tán thành nên giao Chính phủ thu hồi số tiền còn dư.
“Như vậy các cơ quan quản lý nhà nước tham mưu cho chính phủ về dự án hầm Đèo Cả vừa không đúng thẩm quyền, chậm, kéo dài gây thiệt hại cho Công ty Đèo Cả… Nếu những kiến nghị này không được giải quyết thì theo dự báo của các cơ quan vài năm nữa Công ty cổ phần đầu tư Đèo Cả buộc đóng hầm Đèo Cả, dở dang dự án đèo Cù Mông và bàn giao cho nhà nước dự án hầm Hải Vân” - vị ĐB nhấn mạnh.
