Ở Tây Nguyên, khắp nơi đều có nhà gỗ, đồ gỗ. Nhà gỗ của ông Trần Ngọc Quang ở huyện nghèo Ea Súp (Đắk Lắk) khá nổi bật trong huyện. Ông Quang là nguyên chủ tịch UBND huyện Ea Súp, Đắk Lắk, vừa nghỉ hưu từ năm 2016.
“Phủ ông Quang”
Ea Súp là một huyện của tỉnh Đắk Lắk, cách TP Buôn Ma Thuột 85 km theo tỉnh lộ 1 đi về phía Tây Bắc. Huyện thuộc vùng sâu, vùng xa của tỉnh, dân cư thưa thớt. Do địa bàn của huyện chủ yếu là rừng nên đời sống người dân còn gặp nhiều khó khăn. Chính vì vậy, sự xuất hiện của khu nhà toàn gỗ quý, lại cách Hạt kiểm lâm Ea Súp vài căn nhà khiến người dân không khỏi chú ý.
Trao đổi với chúng tôi, ông Trần Ngọc Quang cho biết để làm căn nhà này, nhóm thợ gỗ miền Trung đã về thị trấn Ea Súp làm ròng rã ba năm mới xong. Trong nhà, ông Quang bài trí bộ bàn ghế rất to. Ông cho biết trị giá bộ bàn ghế là 1 tỉ đồng. Khi chúng tôi hỏi vì sao bàn ghế quá lớn mà chỉ có 1 tỉ đồng, ông Quang nói rằng nhờ gỗ ông đã mua từ trước.
Cần nhớ rằng Ea Súp là nơi có Vườn quốc gia Yok Đôn, và những cánh rừng khác, đang bị phá nát trong nhiều năm nay. Là người nhiều năm liền đứng đầu địa phương, chỉ đạo việc bảo vệ rừng, chống lại lâm tặc mà ông Quang lại sử dụng toàn gỗ rừng loại lớn để làm nhà với số lượng lớn. Có thể tự hào không khi nhà ông Quang được dân gọi là “phủ ông Quang”?
Vô tư mua “nhà cũ”
Ngày 20-10-2017, Chi cục Kiểm lâm tỉnh Quảng Bình đã có Văn bản 1041 xác minh vụ “chủ tịch huyện mua nhà gỗ cho con trai”. Văn bản này gửi báo cáo Chi cục Kiểm lâm vùng II do ông Phạm Hồng Thái, Chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm tỉnh Quảng Bình, ký. Theo văn bản: Ông Nguyễn Văn Dân sinh năm 1964, nghề nghiệp lái xe, có hộ khẩu thường trú tại xã Châu Hóa, huyện Tuyên Hóa. Năm 2002, ông Dân cùng gia đình đến xã Dân Hóa, huyện Minh Hóa đăng ký tạm trú. Năm 2005, ông Dân làm một ngôi nhà gỗ ở bản Kreng, theo ông trình bày là loại nhà gỗ ba gian, 17 cột, cột lớn cao khoảng 5 m, đường kính khoảng 35 cm, cột nhỏ cao khoảng 4 m, đường kính khoảng 20 cm, loại gỗ chua, gội, ván bao quanh nhà là gỗ nhóm 7, 8. Số gỗ làm nhà ông Dân thuê, mượn, đổi lương thực, mua lại của đồng bào dân tộc và người dân địa phương, không có giấy tờ liên quan.
Bên ngoài căn nhà của ông Trần Ngọc Quang. Ảnh: HỮU DANH
Năm 2016, ông Dân bán ngôi nhà gỗ cho ông Đinh Ngọc Sĩ, là viên chức tại Trung tâm Giáo dục nghề huyện Minh Hóa, thường trú tại thôn 4 Thanh Long, xã Quy Hóa, huyện Minh Hóa với giá 700 triệu đồng. Ông Sĩ là con trai của ông Đinh Hữu Niên, hiện là chủ tịch UBND huyện Minh Hóa. Ông Sĩ và gia đình đang sống trong ngôi nhà gỗ ba gian được xây dựng trên mảnh đất bên cạnh nhà ông Đinh Hữu Niên. Kiểm lâm cho biết ngôi nhà ông Sĩ đang ở là loại nhà gỗ ba gian, trên lợp ngói, ba phía xây bao bằng gạch, phía trước bằng ván gỗ. Nhà rộng 12 m, sâu 8 m, có 17 cột, cột lớn cao 5 m, đường kính 36 cm, cột nhỏ cao 3,8 m, đường kính 22 cm. Phần gỗ làm cột, băng, kèo, đòn tay… chủ yếu là gỗ chua nhóm 3; theo ông Sĩ trình bày thì ông mua lại ngôi nhà gỗ của ông Dân ở xã Dân Hóa, nhà gỗ cũ đã qua sử dụng nên không có giấy tờ. Phần gỗ làm cửa, ván trần, nội thất hoàn thiện ngôi nhà là gỗ pơ mu nhóm 1, giổi nhóm 3, de nhóm 4 ông Sĩ mua lại của Công ty TNHH Tiến Mạnh Cường với khối lượng 12 m3, gỗ có nguồn gốc xử lý tịch thu sung công quỹ nhà nước được Sở Tài chính tỉnh Quảng Bình bán theo hóa đơn.
Kiểm lâm tỉnh Quảng Bình kết luận như vậy ngôi nhà của ông Sĩ gồm phần gỗ cửa, ván, trần và nội thất ngôi nhà có nguồn gốc hợp pháp. Phần nhà gỗ gồm cột, băng, kèo, đòn tay… là gỗ cũ đã qua sử dụng, không có hồ sơ nguồn gốc theo quy định. Từ đó kiểm lâm Quảng Bình đưa ra nhận định: Huyện Minh Hóa là một huyện miền núi nghèo, do vậy được hưởng chính sách hỗ trợ làm nhà ở đối với đồng bào dân tộc, hộ nghèo, đa số người dân sống trên địa bàn các xã miền núi, đều có nhu cầu làm nhà ở và gỗ làm nhà cũ trước đây thường có nguồn gốc hợp pháp từ chính sách hỗ trợ của Nhà nước và một số có nguồn gốc không rõ ràng, không hợp pháp, đây thực sự là vấn đề tồn tại khó khăn giải quyết, xử lý tại địa bàn huyện Minh Hóa.
Qua vụ việc này, Chi cục Kiểm lâm tỉnh Quảng Bình đã chỉ đạo Hạt Kiểm lâm Minh Hóa, trạm trưởng kiểm lâm La Trọng và kiểm lâm địa bàn xã Dân Hóa kiểm điểm nghiêm túc khi để xảy ra việc mua bán, vận chuyển nhà gỗ không có hồ sơ nguồn gốc ra khỏi địa bàn quản lý thời gian qua.
Nhà của ông Đinh Ngọc Sĩ. Ảnh: HỮU DANH
Lãnh đạo kiểm lâm mê nhà gỗ
Bỏ ra vài tỉ đồng để làm căn nhà có 80 m3 gỗ ở xã Hải Ba, huyện Hải Lăng, Quảng Trị, ông Khổng Trung - Chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm Quảng Trị chỉ để làm nơi thờ cúng chứ không để ở. Căn nhà này gồm cửa chính rộng ở giữa và hai cửa phụ hai bên, phía trên mái lợp ngói vảy cá. Tường rào mặt tiền chạy dọc bên tuyến đường tỉnh lộ 583 cũng được xây bề thế. Bên trong khu đất diện tích hơn 2.000 m2 là hai căn nhà liền kề được xây dựng theo kiểu nhà rường ba gian hai chái rất đẹp, gồm hệ thống cột gỗ, mái lợp ngói, tường xây gạch, cùng hệ thống sân vườn, cây kiểng. Hiên của căn nhà chính nổi bật với mái “vỏ cua”, những cột gỗ lớn dựng đứng, hệ thống kèo gỗ vươn ngang và cạnh đó là 18 lá cửa gỗ được chạm trổ rất đẹp. Căn nhà rường ba gian hai chái này có bề rộng chừng 7 m và bề ngang chừng 15 m, đặc biệt bên trong có nhiều cột gỗ gõ tròn. Phía mái có một số đòn tay và rất nhiều kèo, xuyên, trếnh… được chạm trổ rất đẹp.
Ông Trung khẳng định với báo chí là số gỗ hơn 80 m3 ông mua làm nhà có nguồn gốc rõ ràng và có đầy đủ giấy tờ, hóa đơn... Trong đó, khoảng 40 m3 là gỗ nhóm 1, nhóm 2 như gõ, lim… chủ yếu mua lại từ các doanh nghiệp mua từ Lào về để làm cột, kèo, vì, cửa và 40 m3 gỗ nhóm 3, nhóm 8 là gỗ thông thường để làm rui lách, đòn tay, mái. Cuối tháng 9-2017, khi hình ảnh nhà gỗ của ông Trung tràn lan trên mạng xã hội, chủ tịch UBND tỉnh Quảng Trị có yêu cầu ông Trung giải trình và sau đó được xác định nguồn gốc gỗ là hợp pháp.
Đắk Lắk, Quảng Bình hay Quảng Trị, cán bộ cất nhà đều từ “gỗ mua”. Nhưng cũng cần nhớ rằng đây là những địa phương mà lâm tặc tàn phá rừng thuộc hàng mạnh nhất nước.
