Bảo hiểm xã hội (BHXH) Việt Nam cho rằng quy định phân tuyến khám chữa bệnh (KCB) và phân loại bệnh nhân theo tuyến là cần thiết, đảm bảo hệ thống y tế phát triển bền vững.
Nếu không phân tuyến, người bệnh sẽ đổ dồn lên tuyến trên dẫn đến quá tải, hệ thống y tế có nguy cơ bị phá vỡ, ảnh hưởng lớn đến công KCB cho người dân.
Quản lý bệnh nhân theo tuyến là cần thiết
Theo Luật khám bệnh, chữa bệnh năm 2009, hệ thống y tế của nước ta gồm 4 tuyến: xã, huyện, tỉnh, trung ương.
Tại Luật khám bệnh, chữa bệnh sửa đổi, bổ sung (có hiệu lực từ 1-1-2024) cũng quy định sự phân cấp chuyên môn trong KCB gồm 3 cấp: KCB ban đầu, cơ bản và chuyên sâu.
Tuyến đầu tiên, gần người dân nhất là trạm y tế tuyến xã với hơn 10.000 trạm y tế trên cả nước. Đây là tuyến y tế cơ sở chăm sóc sức khoẻ ban đầu của người dân.
Tại tuyến này, người dân không chỉ được KCB các bệnh thông thường mà còn được phổ biến, giáo dục liên quan đến các vấn đề sức khỏe, ngăn ngừa và kiểm soát bệnh tật, tiêm chủng phòng các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm.
Tuyến huyện và một phần tuyến tỉnh có chức năng khám và điều trị hầu hết các bệnh trừ các trường hợp bệnh nặng, cần trình độ chuyên môn sâu và trang thiết bị hiện đại. Hiện cả nước có hơn 2.500 cơ sở KCB tuyến huyện và tuyến tỉnh.
Các bệnh viện chuyên khoa tuyến tỉnh, các khoa đầu ngành của bệnh viện đa khoa tỉnh, các bệnh viện trung ương (hơn 200 cơ sở) tập trung KCB đối với các trường hợp bệnh nặng, thực hiện các kỹ thuật đòi hỏi chuyên môn cao, trang thiết bị hiện đại mà tuyến dưới không thực hiện được.
Ngoài ra, tuyến này còn có chức năng nghiên cứu, đào tạo chuyển giao kỹ thuật và chỉ đạo tuyến. Các bệnh viện được đầu tư ở mức độ cao nhất cả về cơ sở vật chất và nhân lực.
Bác sĩ Lê Văn Phúc – Trưởng Ban Thực hiện chính sách BHYT (BHXH Việt Nam), cho biết mô hình hệ thống y tế hình tháp được hầu hết các nước áp dụng và chỉ có mô hình này mới đảm bảo được việc quản lý và chăm sóc sức khoẻ một cách toàn diện, hiệu quả.
“Nếu không quản lý bệnh nhân theo tuyến chắc chắn sẽ phá vỡ hệ thống y tế. Do đó, việc quản lý KCB tại các tuyến bằng giấy chuyển viện là công cụ phù hợp, cần thiết”- bác sỹ Phúc nhấn mạnh.
Thời gian qua, các cơ sở y tế tuyến dưới được đầu tư nguồn lực và ngày càng nâng cao chất lượng KCB. Dẫn chứng vấn đề này, bà Nguyễn Thị Thu Hằng, Phó Giám đốc BHXH TP.HCM, cho biết thực tế tại địa phương, hầu hết các bệnh viện quận, huyện đều là các bệnh viện được phân hạng 1, hạng 2 thực hiện được rất nhiều dịch vụ kỹ thuật tuyến tỉnh và tuyến trung ương.
Các bệnh viện đa khoa, chuyên khoa tuyến tỉnh của thành phố đều là các bệnh viện lớn thực hiện được nhiều kỹ thuật chuyên sâu và đã thu hút số lượt bệnh nhân các nơi về KCB. Trong đó, người có thẻ BHYT luôn được giải quyết đầy đủ quyền lợi theo quy định.
Không chỉ gây lãng phí y tế, túi tiền của người bệnh cũng bị ảnh hưởng bởi chi phí đi lại, ăn ở, chờ đợi khi bệnh viện quá tải bệnh nhân… Cùng một loại bệnh, nếu điều trị tại tuyến huyện sẽ có chi phí thấp hơn nhiều so với tuyến trung ương.
Tạo thuận lợi cho người bệnh trong chuyển tuyến, thông tuyến KCB
Từ năm 2014, người bệnh phải chuyển từ tuyến dưới lên tuyến trên một cách tuần tự, năm 2016 đã thông tuyến KCB ở cấp huyện và từ năm 2021 đã thông tuyến tỉnh.
Theo đó, người tham gia BHYT khi tự đi KCB BHYT tại các bệnh viện tuyến huyện, điều trị nội trú tuyến tỉnh trên toàn quốc đều được quỹ BHYT thanh toán như đi KCB tại nơi đăng ký KCB ban đầu.
Theo bác sĩ Lê Văn Phúc, BHXH Việt Nam luôn ủng hộ quan điểm đơn giản thủ tục hành chính, tạo điều kiện thuận lợi cho người tham gia BHYT khi đi KCB. Tuy nhiên, phải gắn liền với sự bền vững của hệ thống y tế, đặc biệt là tuyến y tế cơ sở đang được Đảng và Nhà nước rất quan tâm. Tránh tình trạng bệnh nhẹ cũng điều trị tại tuyến trung ương, gây quá tải, lãng phí nguồn lực tài chính không cần thiết, không phát huy được hiệu quả của y tế tuyến cơ sở.
Nhằm tạo thuận lợi cho người bệnh trong chuyển tuyến và đảm bảo đúng quy định, ông Phúc cho rằng sắp tới cần quy định cơ sở y tế thuộc cấp ban đầu, cấp cơ bản (tương đương cơ sở KCB tuyến huyện theo quy định hiện hành) là các đơn vị chịu trách nhiệm quản lý KCB ban đầu cho tất cả các đối tượng tham gia BHYT; Cơ sở KCB thuộc cấp cơ bản (tương đương cơ sở KCB tuyến tỉnh theo quy định hiện hành) và cơ sở KCB cấp chuyên sâu không điều trị các bệnh và không thực hiện các thủ thuật, phẫu thuật mà cấp ban đầu có thể thực hiện được.
“Lý do là để đảm bảo công bằng trong tiếp cận dịch vụ KCB ban đầu của người tham gia BHYT; phù hợp với nhiệm vụ phân cấp cho cơ sở KCB các cấp theo quy định của Luật KCB sửa đổi…”- ông Phúc nói.
Tiếp đó, nghiên cứu quy định chỉ áp dụng “thông tuyến KCB BHYT” giữa cơ sở KCB các cấp đối với các trường hợp đã được chẩn đoán bệnh và cần điều trị chuyên khoa sâu (như ung thư, tâm thần, bệnh máu, các bệnh cần sử dụng kỹ thuật can thiệp điều trị hoặc phẫu thuật, lao kháng thuốc, HIV) mà cơ sở thuộc cấp cơ bản không thực hiện được.
Thêm vào đó, giao Sở Y tế phối hợp BHXH các tỉnh căn cứ danh mục bệnh được thông tuyến KCB của Bộ Y tế quy định và khả năng cung ứng dịch vụ KCB của địa phương để quy định các bệnh, tình trạng bệnh được thông tuyến KCB BHYT.
“Việc này nhằm tạo thuận lợi trong KCB cho những người bệnh thực sự cần được thăm khám, theo dõi, điều trị chuyên khoa sâu; hạn chế các bất cập của quy định “thông tuyến KCB BHYT” tại Luật số 46/2014/QH13 dẫn đến tình trạng quá tải tại cơ sở y tế tuyến trên, cũng như gia tăng chi phí KCB không thực sự cần thiết…”- ông Phúc lý giải.
“Ngoài ra, quy định cơ sở KCB thuộc cấp chuyên sâu chuyển người bệnh về cấp cơ bản điều trị tiếp sau khi đã hết giai đoạn cấp tính đối với các trường hợp cần tiếp tục theo dõi, quản lý và điều trị nội trú; chuyển về cơ sở KCB thuộc cấp KCB ban đầu quản lý, theo dõi đối với các trường hợp bệnh mạn tính…”- ông Phúc cho biết thêm.
