Chiều 19-12, Học viện Cán bộ TP.HCM và Tạp chí Cộng sản tổ chức hội thảo khoa học cấp bộ “Phát triển kinh tế tư nhân trên địa bàn các tỉnh, TP phía Nam”. Tại hội thảo, nhiều chuyên gia, nhà khoa học nhìn nhận việc phát triển kinh tế tư nhân còn gặp nhiều khó khăn.
Đột phá thể chế, điều kiện kinh doanh
Theo PGS.TS Trương Thị Hiền, nguyên Giám đốc Học viện Cán bộ TP.HCM, kinh tế tư nhân đang đóng vai trò là động lực quan trọng nhất của nền kinh tế. Tại TP.HCM, kinh tế tư nhân là trụ cột trong tăng trưởng ngân sách, an sinh xã hội. Doanh nghiệp tư nhân không chỉ tăng về số lượng mà còn tăng dần về chất lượng. Nhiều doanh nghiệp đã vươn ra thị trường quốc tế, tham gia sâu vào các lĩnh vực công nghệ, logistics, bất động sản và kể cả công nghiệp chế biến, dịch vụ số.
Đặc biệt, trong giai đoạn dịch COVID-19, khu vực kinh tế tư nhân đã hỗ trợ chính quyền trên nhiều mặt, chứng tỏ khả năng thích ứng và sức phục hồi mạnh mẽ. Tuy nhiên, PGS.TS Trương Thị Hiền nhìn nhận doanh nghiệp tư nhân vẫn gặp khó khăn về tiếp cận vốn. Phần lớn doanh nghiệp nhỏ và vừa phải dựa vào vốn tự có do thủ tục vay vốn nhà nước còn rườm rà.
Thể chế và thủ tục hành chính có cải thiện nhưng vẫn còn chồng chéo, nhất là trong các lĩnh vực đất đai, đầu tư, xây dựng. Không ít doanh nghiệp mất hàng năm để làm một thủ tục cho dự án. Tỉ lệ đầu tư nghiên cứu khoa học, đổi mới sáng tạo còn thấp, chưa tương xứng với yêu cầu chuyển đổi số và kinh tế tri thức.
Trên tinh thần Nghị quyết 68, PGS.TS Trương Thị Hiền đề nghị TP.HCM cần đột phá mạnh mẽ về thể chế và môi trường kinh doanh. TP phải đi đầu trong xây dựng chính quyền số, cơ chế một cửa liên thông thực chất, rút ngắn tối đa thời gian xử lý thủ tục. “Mục tiêu không chỉ là nhanh hơn mà phải minh bạch và dự đoán được chi phí thấp nhất”, bà nói.
Bà Hiền cũng đề nghị mở rộng thêm các kênh huy động vốn dài hạn như thị trường chứng khoán, quỹ đầu tư, quỹ đổi mới sáng tạo để doanh nghiệp tiếp cận thuận lợi nhất. Kinh tế tư nhân cũng cần được khuyến khích trở thành lực lượng đi đầu trong công nghệ, kinh tế số và kinh tế xanh.
ThS Lê Văn Phúc, Phân hiệu Học viện Hành chính và Quản trị công tại TP.HCM, cũng nêu các điểm nghẽn trong phát triển kinh tế tư nhân hiện nay. Theo ThS Phúc, quan niệm “con ông cháu cha” dù đã được cải thiện nhưng vẫn còn tồn tại, ảnh hưởng đến sự phát triển chung. Cải cách hành chính giúp giảm nhiều khâu nhưng một số thủ tục vẫn rườm rà, gây phiền hà. Chưa kể, các “thủ tục phi chính thức”, “bôi trơn” còn tồn tại dai dẳng.
Để phát triển kinh tế tư nhân, ThS Phúc đề nghị cần cởi trói về mặt tư duy, giúp khối tư nhân sáng tạo và chịu trách nhiệm trước việc làm của họ. Ông cũng đề nghị cải cách mạnh thủ tục hành chính, đặc biệt là phát triển chính phủ số, hạn chế tiếp xúc trực tiếp giữa doanh nghiệp với cơ quan thẩm quyền để tránh phát sinh tiêu cực.
Phải nuôi để doanh nghiệp lớn
PGS.TS Võ Phước Tấn, Trường Đại học Cửu Long, nhìn nhận phát triển kinh tế tư nhân là quá trình dài với nhiều nghị quyết của Trung ương, gần đây nhất là Nghị quyết 68.
Hiện Nhà nước cho phép các tập đoàn tham gia làm những dự án lớn như metro càng khẳng định đường lối của Đảng, Nhà nước là rất đúng đắn. Để Nghị quyết 68 thành công, ông đề nghị nới lỏng các điều kiện vay tín dụng. Việt Nam có 96,8% là doanh nghiệp nhỏ và vừa, song việc tiếp cận vốn vay không đơn giản bởi họ không có tài sản thế chấp.
Ông cũng đề xuất tiếp tục chính sách miễn giảm hoặc kéo dài thời gian nộp thuế cho doanh nghiệp nhỏ và vừa. “Phải nuôi doanh nghiệp lớn hơn, doanh nghiệp chưa kịp lớn mà thuế phí nặng quá thì khó phát triển”, PGS.TS Tấn nêu.
Cũng theo ông Tấn, một doanh nghiệp nhỏ cần thời gian 10 năm để trở thành doanh nghiệp lớn. Nếu sau 10 năm không thành công thì đồng nghĩa sẽ phá sản. Các startup cần được nuôi dưỡng và hướng dẫn để trở thành doanh nghiệp lớn mạnh. PGS.TS Võ Phước Tấn nhấn mạnh phải tạo hành lang an toàn về thể chế, pháp lý để doanh nghiệp yên tâm bỏ tiền làm ăn.
Ông Phạm Đức Hải, nguyên Phó Trưởng ban Tuyên giáo Thành ủy TP.HCM (nay là Ban Tuyên giáo và Dân vận), đề xuất giải pháp tập trung cho 4% doanh nghiệp lớn. Theo ông, cần có chính sách đặc biệt, táo bạo hơn nữa cho nhóm này để tạo ra kỳ lân, siêu kỳ lân. Từ đó, ông Hải đề nghị 5 cơ chế gồm: Bảo vệ quyền sở hữu tài sản; phân bổ nguồn lực; liên kết công – tư; cơ chế đặc thù tham gia lĩnh vực chiến lược và hỗ trợ đổi mới sáng tạo.
Phát biểu tại hội thảo, PGS.TS Nguyễn Văn Y, Giám đốc Học viện Cán bộ TP.HCM, nhìn nhận thực hiện Nghị quyết 68, thời gian qua, các tỉnh, TP phía Nam đã tổ chức nhiều hoạt động để đồng loạt triển khai, đưa Nghị quyết vào thực tiễn bằng nhiều chương trình, kế hoạch, nhiệm vụ - giải pháp cụ thể, quyết liệt.
Quá trình này đã thu hút sự quan tâm, đồng thuận của các tầng lớp nhân dân, đặc biệt là cộng đồng doanh nghiệp.
"Thực tế này là minh chứng cho tính đúng đắn của Nghị quyết 68 cũng như các chủ trương, chính sách, pháp luật của Đảng, Nhà nước về phát triển kinh tế tư nhân trong thời gian qua" - PGS.TS Nguyễn Văn Y nói.
