Vụ Iran tấn công Israel cuối ngày 13-4 (giờ địa phương, tức rạng sáng 14-4 giờ VN) tiếp tục có nhiều diễn biến mới quan trọng, liên quan các cuộc họp của Hội đồng Bảo an Liên hợp Quốc (HĐBA LHQ) và của nội các chiến tranh Israel về vụ việc.
Đấu khẩu tại HĐBA LHQ
Ngày 14-4, HĐBA LHQ họp khẩn về việc Iran nã lượng lớn tên lửa và triển khai máy bay không người lái (UAV) tấn công vào Israel vào cuối ngày 13-4. Phiên họp chứng kiến màn tranh cãi nảy lửa từ các đại diện của Israel và Iran, theo đài CNN.
Tại phiên họp, Đại sứ Israel tại LHQ Gilad Erdan kêu gọi HĐBA lên án “hành vi khủng bố” của Iran và “áp đặt mọi biện pháp trừng phạt có thể đối với Tehran trước khi quá muộn”. Theo đại diện Israel, Iran phải bị ngăn chặn trước khi nước này đẩy thế giới đến điểm không thể quay đầu, khiến xung đột khu vực leo thang thành chiến tranh thế giới.
“Phải hành động ngay bây giờ, không phải vì lợi ích của Israel, không phải vì lợi ích của khu vực mà vì lợi ích của thế giới. Hãy ngăn chặn Iran ngay hôm nay” - ông Erdan nhấn mạnh.
Ông Erdan kêu gọi HĐBA chỉ định Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC) là một tổ chức khủng bố.
Phần mình, Đại sứ Iran tại LHQ Amir Saeid Iravani tuyên bố cuộc tấn công của Iran “hoàn toàn là thực hiện quyền tự vệ vốn có của Iran, như đã nêu trong Điều 51 của Hiến chương LHQ và được luật pháp quốc tế công nhận”.
“Hành động này là cần thiết và phù hợp” - ông Iravani nói, lưu ý rằng hoạt động của Iran là “chính xác và chỉ nhắm vào các mục tiêu quân sự” nhằm giảm nguy cơ leo thang và ngăn ngừa tổn hại cho dân thường.
“Iran không bao giờ tìm cách làm lan rộng xung đột trong khu vực, cũng như không làm leo thang hay lan rộng căng thẳng ra toàn khu vực” - ông Iravani phát biểu.
Tuyên bố của ông Iravani lặp lại sự khẳng định trước đó của Bộ Ngoại giao Iran rằng các lực lượng vũ trang Iran đang “thực hiện quyền tự vệ vốn có được quy định tại Điều 51 của Hiến chương LHQ”. Bộ này còn nhấn mạnh rằng Tehran sẽ không ngần ngại thực hiện thêm các biện pháp phòng thủ để bảo vệ lợi ích hợp pháp của mình nếu cần thiết.
Ngoài ra, đại sứ Iran cũng cho rằng “đã đến lúc HĐBA phải gánh vác trách nhiệm” và “giải quyết mối đe dọa thực sự đối với hòa bình và an ninh quốc tế”. Ông Iravani lưu ý rằng Iran “không có ý định tham gia xung đột với Mỹ trong khu vực” nhưng Tehran sẽ sử dụng “quyền vốn có của mình để đáp trả tương xứng” nếu Washington khởi xướng một chiến dịch quân sự chống lại “Iran, người dân hoặc an ninh của Iran”.
Tổng thư ký LHQ Antonio Guterres lên án cuộc tấn công của Iran vào Israel nhưng kêu gọi các nước không leo thang căng thẳng hơn nữa bằng các hành động trả đũa nhắm vào Tehran.
“Trung Đông đang trên bờ vực. Người dân trong khu vực đang đối mặt với nguy cơ thực sự của một cuộc xung đột toàn diện tàn khốc. Bây giờ là lúc để xoa dịu và xuống thang” - ông Guterres nói.
Nội các Israel chưa chốt phương án đối phó
Cũng trong ngày 14-4, nội các chiến tranh của Israel nhóm họp để bàn cách mà nước này đáp trả vụ tấn công của Iran, theo tờ The Times of Israel.
Nội các chiến tranh Israel bao gồm Thủ tướng Benjamin Netanyahu, Bộ trưởng Quốc phòng Yoav Gallant, lãnh đạo đảng đối lập Đoàn kết quốc gia Benny Gantz,...
Tuy nhiên, theo The Times of Israel, sau cuộc họp kéo dài ba tiếng, nội các chiến tranh Israel vẫn chưa thống nhất về việc nước này sẽ phản ứng thế nào trước cuộc tấn công của Iran.
Theo kênh Channel 12 của Israel, trước một số thông tin rằng Mỹ đang kêu gọi Israel thận trọng và chính Tổng thống Mỹ Joe Biden cũng đã kêu gọi ông Netanyahu "suy nghĩ cẩn thận và có chiến lược", nội các chiến tranh Israel đã tạm dừng các cuộc thảo luận trên.
Hiện chưa có tuyên bố chính thức hay bình luận của các thành viên trong nội các chiến tranh Israel sau cuộc họp chiều 14-4. Tuy nhiên, nhật báo Hayom của Israel dẫn lời một quan chức Israel rằng “sẽ có phản ứng” của Israel đối với cuộc tấn công của Iran.
Tờ NBC News dẫn lời một nguồn tin từ Văn phòng Thủ tướng Israel rằng mặc dù quyết định vẫn chưa được đưa ra “nhưng Lực lượng Phòng vệ Israel sẽ cần đưa ra các lựa chọn” và “rõ ràng là Israel sẽ đáp trả”.
Trao đổi với báo Pháp Luật TP.HCM, TS. Nguyễn Tăng Nghị, Phó trưởng khoa Quan hệ Quốc tế - ĐH KHXH&NV nhận định rằng việc Iran tấn công Israel sẽ tạo cớ để Israel, dưới sự ủng hộ của Mỹ, tấn công vào các cơ sở quân sự, chính phủ Iran, đặc biệt là cơ sở nghiên cứu hạt nhân và lò phản ứng hạt nhân mà Iran đã nỗ lực xây dựng trong nhiều năm qua.
Cuộc tấn công của Iran cũng khiến các nước phương Tây, gồm Mỹ, Anh, Đức, đồng loạt lên án và thể hiện cam kết an ninh với Israel, qua cả những phát ngôn và hành động quân sự trên thực địa, theo TS. Nguyễn Tăng Nghị.
Ở một khía cạnh khác, Lực lượng phòng vệ Israel cho biết lực lượng này đã chặn được “phần lớn” tên lửa đạn đạo của Iran bắn vào Israel, và xác định rằng thiệt hại mà cuộc tấn công gây ra không đáng kể.
Theo tờ The Telegraph, điều này có thể khiến Israel đưa ra một phản ứng tương tự, bao gồm không kích vào các mục tiêu ở Iran nằm trong tầm bắn của Israel, chẳng hạn như các căn cứ quân sự, trụ sở của IRGC, hoặc các tòa nhà chính phủ. Vào thời điểm đó, hai bên có thể chấm dứt hành động thù địch vì cả hai đều cảm thấy mình đã tỏ rõ thái độ và đã đủ răn đe.
Thực hư việc Iran nói đã báo trước vụ tấn công Israel?
Ngày 14-4, các quan chức Thổ Nhĩ Kỳ, Jordan và Iraq cho biết Iran đã thông báo rộng rãi về đòn trả đũa Israel vài ngày trước khi cuộc tấn công này xảy ra, hãng Reuters đưa tin.
Ngoại trưởng Iran - ông Hossein Amirabdollahian cho biết Tehran đã thông báo cho các nước láng giềng và Israel trước 72 tiếng rằng nước này sẽ tiến hành tấn công Israel.
Bộ Ngoại giao Thổ Nhĩ Kỳ cho biết đã nói chuyện với cả Washington và Tehran trước vụ tấn công, và đã truyền tải thông điệp với tư cách là người trung gian để đảm bảo các phản ứng tương xứng.
"Iran cho biết phản ứng này sẽ là phản ứng đáp trả cuộc tấn công của Israel vào đại sứ quán của họ ở Damascus và đòn đáp trả sẽ không đi quá xa. Chúng tôi đã biết trước các khả năng có thể xảy ra. Diễn biến này không có gì đáng ngạc nhiên" - một nguồn tin ngoại giao Thổ Nhĩ Kỳ cho hay.
Tuy nhiên, một quan chức cấp cao trong chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden phủ nhận tuyên bố của ông Amirabdollahian, nói rằng Washington có liên hệ với Iran thông qua trung gian Thụy Sĩ nhưng không nhận được thông báo trước 72 giờ.
"Điều đó hoàn toàn không đúng sự thật. Họ không đưa ra thông báo, cũng không đưa ra bất kỳ cảm giác nào về đòn trả đũa" - quan chức này cho biết, thêm rằng Tehran chỉ gửi cho Mỹ một thông điệp sau khi cuộc tấn công bắt đầu.
