Khai thác quặng sắt đội lốt thăm dò

“Cuộc sống của người dân đảo lộn: Nguồn nước sinh hoạt ngả màu vàng úa, núi rừng bị cày xới, đất canh tác bị thu hẹp, tiếng ồn suốt ngày đêm. Trời mưa thì lầy lội không thể nào đi lại được, trời nắng thì bụi mù trời, nhà dân dưới chân núi này có thể bị vùi lấp bất kể khi nào nhưng chẳng biết kêu ai” - một người dân nói.

“Rút ruột” quặng sắt (!?)

Chúng tôi ngược dốc, đèo cách TP Thanh Hóa hơn 130 km về hướng tây đến xã Bát Mọt theo sự chỉ dẫn của một cán bộ huyện Thường Xuân. Vị cán bộ này nói: Bát Mọt đang là điểm nóng về khai thác quặng sắt trái phép và phải giả làm khách du lịch nếu muốn yên thân.

Giả làm khách “phượt”, chúng tôi tiếp cận nơi này để tận mắt chứng kiến cảnh cày nát núi rừng để lấy quặng.

 
Công ty mở đường ngược núi khai thác quặng dưới danh nghĩa khảo sát, thăm dò. Ảnh: Đ.TRUNG

Dọc tỉnh lộ 507 từ thị trấn Thường Xuân đi Bát Mọt đến làng Chiềng, chúng tôi dễ dàng nhận thấy không ít những điểm có chứa quặng đã bị xới tung, khoét sâu vào lòng núi nham nhở. Chưa dừng lại, để tận dụng dưới hình thức thăm dò, họ thậm chí đã mở đường vượt núi đi sâu vào phía bên trong để khai thác quặng. Tại khu vực núi bản Chiềng, từ lề đường tỉnh lộ 507 “đoàn quân” thăm dò quặng sắt đã mở sâu vào cả trăm mét và số lượng đá có chứa quặng sắt rơi vãi lung tung.

Ông Vi Văn T. ở làng Chiềng dùng tay đập những tảng quặng lớn rồi giải thích: “Ở đây quặng nhiều lắm, chỉ cách mặt đất hai gang tay đã gặp quặng. Tôi chỉ đào để chôn các trụ nhà sàn cũng gặp quặng. Chỉ tay về dãy núi thuộc bản Chiềng, ông nói: “Khai thác quặng sắt đấy! Người ta đem vào 13 xe ô tô trên 30 tấn, năm cái máy múc làm cả ngày cả đêm không ngừng nghỉ. Chính quyền có xuống nhưng sau đó thì vẫn cứ khai thác. Khai thác quặng sắt đã diễn ra nhiều tháng nay nhưng chính quyền định không có biện pháp ngăn chặn”.

Theo một người dân, họ khai thác rầm rộ nhất là vào khoảng hai tháng cuối năm 2013. Sau một thời gian khai thác, nhiều khu đồi vốn tràn ngập cây xanh đã trở nên xơ xác, nham nhở. “173 hộ dân ở làng Chiềng đã có ý kiến, phản ánh về tình trạng khai thác quặng sắt nhưng không được đáp lại. Kêu không thấu thì đành phải chịu” - ông T. nói.

“Chiêu trò” thăm dò

Theo tìm hiểu của chúng tôi, trước đó tỉnh Thanh Hóa không đồng ý cho Công ty Cổ phần Gang thép Thanh Hóa thăm dò mỏ sắt ở làng Cạn, làng Chiềng, làng Fóng, xã Bát Mọt. Đến ngày 24-10-2013, công ty trên tiếp tục có công văn xin cấp phép khai thác quặng sắt tại xã Bát Mọt để cung cấp nguyên liệu cho nhà máy của công ty đóng trên địa bàn huyện Như Thanh. Đầu tháng 11-2013, tỉnh Thanh Hóa có công văn đồng ý về mặt chủ trương, cho phép công ty được lập hồ sơ, xin giấy phép khai thác tận thu quặng sắt tại xã Bát Mọt. Đồng thời, yêu cầu công ty tiến hành thăm dò, đánh giá trữ lượng khoáng sản trình cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt. “UBND tỉnh Thanh Hóa đồng ý về mặt chủ trương cho thăm dò, hướng dẫn đơn vị liên quan, tham mưu, đề xuất UBND tỉnh thủ tục hồ sơ theo quy định để đề nghị Bộ TN&MT khoanh định điểm mỏ trên” - công văn nêu.

Mặc dù tỉnh Thanh Hóa chỉ mới đồng ý về mặt chủ trương cho thăm dò nhưng núi rừng ở đây bị xới tung để lấy quặng dưới danh nghĩa là thăm dò, đánh giá trữ lượng. Một lãnh đạo UBND huyện Thường Xuân nói: “Ngay sau khi phát hiện những dấu hiệu khai thác quặng trái phép, UBND huyện đã có ý kiến gửi UBND tỉnh Thanh Hóa. Đồng thời, trực tiếp báo cho chủ tịch, phó chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa cho dừng ngay việc khai thác quặng tại xã Bát Mọt. Công ty chưa có giấy phép khai thác nhưng lại sử dụng máy móc vào khai thác quặng đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến đất rừng, làm biến dạng đất đai, vùi lấp đất canh tác, đất ở của nhân dân…” - vị này nói.

Về phản ánh của người dân là việc khai thác quặng diễn ra nhiều tháng, huyện không biết, vị lãnh đạo này nói: “Việc này rất khó nói! Nhưng khi biết, chúng tôi đã đề nghị cho dừng lại”.

ĐẶNG TRUNG