Nga và Ukraine đã ký kết thỏa một thuận do Liên Hợp Quốc và Thổ Nhĩ Kỳ làm trung gian, cho phép vận chuyển lúa mì, ngô và các loại hạt có dầu của Ukraine ra thị trường thế giới. Thỏa thuận được ký kết trong bối cảnh thế giới đang ngày càng lo ngại về một cuộc khủng hoảng lương thực toàn cầu.
Tuy nhiên, bà Joanna Partridge - tay bút kỳ cựu của tờ The Guardian - nhận định rằng việc chuyển số ngũ cốc này ra khỏi Ukraine sẽ gặp nhiều khó khăn. Theo bà, việc tìm kiếm tàu và thủy thủ đoàn sẵn sàng vận chuyển những hàng hóa này không phải là việc một sớm một chiều.
Thách thức bủa vây
Các công ty vận tải biển cũng như các nhà kinh doanh ngũ cốc hoan nghênh thỏa thuận là bước đi tích cực, song cũng cảnh báo rằng vẫn sẽ vướng nhiều trở ngại. Các trở ngại này bao gồm việc đảm bảo an toàn cho tàu hàng và thủy thủ đoàn, đảm bảo chính sách bảo hiểm đầy đủ và giá cả vận chuyển hợp lý.
Trước hết, các vùng nước ven biển của Ukraine sẽ cần phải được gỡ mìn, hoặc ít nhất là phải khai thông được một hành lang vận chuyển ngũ cốc dài vài km. Phía Kiev cho hay quá trình rà phá thủy lôi ước tính mất từ 10 ngày đến vài tháng.
Thứ hai, cần có một đội 400 tàu chở hàng rời (hàng hóa không đóng gói) có tải trọng lên đến 50.000 tấn. Số lượng tàu này là cần thiết để có thể vận chuyển 20 triệu tấn ngũ cốc kẹt ở các cảng của Ukraine trong mấy tháng qua.
 |
Nhiều tàu hàng bị kẹt ở các cảng của Ukraine do Nga phong tỏa Biển Đen trước khi 2 bên đạt thỏa thuận xuất khẩu ngũ cốc. Ảnh: REUTERS |
Các nhà phân tích vận tải biển ước tính sẽ mất vài tuần để các tàu đến được Biển Đen. Theo ông Peter Sand - nhà phân tích trưởng của công ty phân tích thị trường vận tải hàng hóa Xenet, tiến độ sẽ phụ thuộc vào việc liệu tàu thuyền hiện có sẵn ở các khu vực lân cận hay không, chẳng hạn như Địa Trung Hải.
Hơn 100 tàu đã không thể rời các cảng của Ukraine kể từ khi bắt đầu xung đột, phần lớn trong số đó là các tàu chở hàng rời. Tuy nhiên, theo ông Guy Platten - Tổng thư ký của Phòng Vận chuyển Quốc tế (ICS), những con tàu này không thể ra khơi ngay lúc này.
“Các con tàu đã dừng hoạt động kể từ ngày 24-2, vì vậy chúng tôi cần phải xem xem chúng còn đủ khả năng đi biển hay không. Chúng tôi cũng phải đảm bảo thủy thủ đoàn đầy đủ, vì rất nhiều thành viên đã được sơ tán" - ông nói.
Khoảng 2.000 thuyền viên có mặt tại các cảng của Ukraine khi cuộc xung đột mới bắt đầu. Tuy nhiên, sau nhiều tháng chiến sự căng thẳng, nhiều người đã hồi hương và hiện chỉ còn khoảng 450 nhân viên vẫn còn ở các cảng này.
Không rõ liệu Ukraine có thể cung cấp đủ số lượng thuyền viên để tham gia vào việc vận chuyển ngũ cốc hay không. Trước chiến tranh, người Nga và Ukraine thường chiếm khoảng 1/5 tổng số thành viên thủy thủ đoàn.
Theo bà Partridge, sau khi có đủ số lượng tàu và thủy thủ, các chủ tàu sẽ cần phải có đủ “bảo hiểm xung đột” để đảm bảo cho tàu và nhân viên của họ, khiến phí bảo hiểm cho các chuyến hàng cao hơn đáng kể. Bất chấp những đảm bảo quốc tế, các chủ tàu vẫn có thể khá do dự trong việc cử nhân viên và tàu thuyền của họ tham gia sứ mệnh này.
Quỹ thời gian eo hẹp
Bà Partridge cho rằng sẽ mất nhiều thời gian để có thể đạt được những điều kể trên, trong khi quỹ thời gian lại đang dần cạn. Nông dân Ukraine sắp bắt đầu mùa thu hoạch mới và các kho chứa cần được giải phóng trước lúc đó.
Trong thời gian các cảng của Ukraine ở Biển Đen bị phong tỏa, các quan chức chính phủ Ukraine và các nhà sản xuất nông nghiệp nước này đã nỗ lực tăng mức xuất khẩu ngũ cốc bằng cách vận chuyển bằng đường bộ, đường sắt và đường sông.
Theo Hội đồng Ngũ cốc Quốc tế (IGC) - tổ chức liên chính phủ tìm cách thúc đẩy hợp tác toàn cầu trong lĩnh vực thương mại ngũ cốc, lượng xuất khẩu ngũ cốc của Ukraine qua các tuyến này đạt kỷ lục 2,3 triệu tấn vào tháng 6. Tuy nhiên, con số này chỉ bằng 1/3 lượng ngũ cốc mà nước này xuất khẩu hàng tháng bằng đường biển trước chiến sự.
Theo IGC, để đảm bảo đủ không gian trong các hầm chứa ngũ cốc cho vụ thu hoạch mới, Ukraine cần xuất đi 7 triệu tấn ngũ cốc/tháng và duy trì trong vòng 3 tháng tới.
“Bắt đầu vận chuyển 5 triệu tấn ngũ cốc trong tháng đầu tiên sau khi mở lại các tuyến hàng hải ở Biển Đen sẽ là nhiệm vụ vô cùng khó khăn. Theo quan điểm của chúng tôi, ngay cả khi các cảng được mở lại, Ukraine vẫn sẽ cần xây thêm các hầm chứa mới” - ông Alexander Karavaytsev, chuyên gia kinh tế cấp cao tại IGC, nhận định.
