Lệnh ngừng bắn Phục sinh của ông Putin và sự sốt ruột từ ông Trump

Cuối tuần qua, Tổng thống Nga Vladimir Putin tuyên bố "lệnh ngừng bắn Phục sinh" kéo dài 30 giờ, trong bối cảnh xung đột Nga-Ukraine vẫn diễn ra ác liệt trên tiền tuyến và nhiều nước phương Tây đang tích cực thúc đẩy hòa đàm giữa Moscow và Kiev.

Lệnh ngừng bắn Phục sinh

Theo hãng thông tấn TASS, "lệnh ngừng bắn Phục sinh" do ông Putin tuyên bố kéo dài 30 giờ, tính từ 18 giờ ngày 19-4 (giờ Moscow) cho đến nửa đêm ngày 21-4 (tức 4 giờ sáng VN). Ngay sau tuyên bố của Tổng thống Putin, Bộ Quốc phòng Nga ngày 19-4 xác nhận việc áp dụng lệnh ngừng bắn tạm thời, đồng thời kêu gọi phía Ukraine có hành động tương tự.

“Theo chỉ thị của Tổng Tư lệnh Tối cao, một lệnh ngừng bắn đã được thiết lập nhằm mục đích nhân đạo. Lệnh này sẽ được các đơn vị thuộc Nhóm tác chiến liên hợp của Nga tuân thủ nghiêm ngặt, với điều kiện phía chính quyền Kiev cũng thực hiện cam kết ngừng bắn tương tự” - thông cáo của Bộ Quốc phòng Nga nêu rõ.

Đáp lại, Tổng thống Ukraine - ông Volodymyr Zelensky nói rằng Kiev sẽ phản ứng tương ứng với lệnh ngừng bắn mà Nga vừa tuyên bố, tức ngưng chiến nếu Nga ngừng bắn, tấn công nếu Nga tấn công, theo hãng thông tấn Ukrinform.

Ông Zelensky cũng cáo buộc Nga vẫn tấn công Ukraine bất chấp tuyên bố về lệnh ngừng bắn Phục sinh. “Hiện tại, theo báo cáo từ Tổng Tư lệnh quân đội Ukraine, các cuộc tấn công của Nga vẫn đang diễn ra tại một số khu vực tuyến đầu, và pháo binh Nga vẫn chưa dừng lại. Vì thế, không thể tin vào những lời từ Moscow. Chúng tôi quá hiểu cách họ thao túng và luôn trong tư thế sẵn sàng. Lực lượng phòng vệ Ukraine sẽ phản ứng hợp lý, tương xứng. Mỗi cuộc tấn công của Nga đều sẽ nhận được đáp trả thích đáng” - tổng thống Ukraine nói thêm.

Theo ông Zelensky, Mỹ đã làm trung gian cho một thỏa thuận ngừng bắn toàn diện và vô điều kiện kéo dài 30 ngày nhưng đã bị Nga phớt lờ. “Nếu hiện tại Nga đột nhiên sẵn sàng thực sự tham gia vào hình thức ngừng bắn toàn diện và vô điều kiện, Ukraine sẽ hành động tương xứng. Im lặng để đáp lại im lặng, phản công để phòng vệ trước các đòn tấn công. Nếu trạng thái ngừng bắn toàn diện thực sự được duy trì, Ukraine đề xuất kéo dài thời gian này vượt qua cả ngày lễ Phục sinh 20-4” - ông Zelensky lưu ý.

Theo tổng thống Ukraine, việc ngừng bắn này sẽ cho thấy ý định thực sự của Nga, vì 30 giờ đồng hồ chỉ đủ để lên tiêu đề báo chí, chứ không đủ để xây dựng lòng tin thực chất. 30 ngày mới có thể trao cơ hội cho hòa bình.

Tờ The Wall Street Journal cuối tuần qua đưa tin Mỹ đã chia sẻ một bản dự thảo về cơ chế giám sát lệnh ngừng bắn tiềm năng tại Ukraine với các quan chức châu Âu và Ukraine trong cuộc họp tại Paris (Pháp) hôm 17-4. Đây là lần đầu tiên Washington hé lộ một kế hoạch cụ thể nhằm theo dõi thỏa thuận ngừng bắn toàn diện nếu đạt được giữa Kiev và Moscow, dù chi tiết nội dung chưa được công bố.

Phản hồi của Nga trước sự sốt ruột từ Mỹ?

Theo giới quan sát, Tổng thống Putin ban bố lệnh ngừng bắn Phục sinh chỉ vài giờ sau khi Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio và Tổng thống Mỹ Donald Trump nhấn mạnh rằng cần “một dấu hiệu khẩn cấp” từ phía Nga cho thấy Moscow nghiêm túc với các cuộc đàm phán hòa bình. Do đó hành động của ông Putin dường như là một nỗ lực mang tính đối ngoại nhằm xoa dịu Washington.

“Lệnh ngừng bắn thực sự cần có đối thoại, đàm phán và chuẩn bị kỹ lưỡng. Quyết định đột ngột này dường như nhằm làm vừa lòng yêu cầu từ phía Nhà Trắng hơn là thể hiện mong muốn thực sự từ phía Nga” - ông Nick Paton Walsh, tay bút chuyên về an ninh quốc tế của đài CNN, nhận định về lệnh ngừng bắn Phục sinh mà phía Nga đưa ra.

Đồng quan điểm, ông Ivor Bennett - phóng viên thường trú của tờ Sky News tại Moscow - nhắc lại vụ ông Trump cảnh báo sẽ rút khỏi hòa đàm Nga-Ukraine nếu không thấy tính khả thi của nỗ lực này.

“Có thể với Nga, việc Mỹ rút lui khỏi vai trò trung gian sẽ không gây nhiều sức ép về mặt quân sự. Nhưng nếu ông Trump đổ lỗi cho ông Putin về sự đình trệ rồi đóng băng luôn tiến trình cải thiện quan hệ Nga-Mỹ, thì đó lại là một rủi ro lớn về mặt ngoại giao. Do đó, bước đi này dường như là cách nhà lãnh đạo Nga ‘đưa ra vừa đủ’ để duy trì thiện chí từ phía ông Trump, mà không cần phải có nhượng bộ lớn” - ông Bennett nhận định.

Trong khi đó, ông Michael Maloof - cựu chuyên gia phân tích chính sách an ninh cấp cao tại Văn phòng Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ - nhận định với hãng tin Sputnik rằng lệnh ngừng bắn do Tổng thống Putin công bố nhân dịp Lễ Phục sinh là minh chứng rõ ràng cho “mong muốn chấm dứt khủng hoảng Ukraine” của Nga.

“Đây là dấu hiệu cho thấy Moscow thực sự muốn tìm kiếm một giải pháp hoà bình. Tôi nghĩ ông Trump cũng muốn xúc tiến điều này. Bước đi nhân đạo này của Nga càng củng cố mong muốn của ông Trump trong việc tái thiết lập quan hệ ngoại giao với Moscow và công nhận Nga là một đối tác chiến lược ngang hàng” - ông Maloof nhận định.

Bà Hanna Shelest - Giám đốc chương trình an ninh tại viện nghiên cứu Ukrainian Prism - nói với kênh Al Jazeera rằng thông thường lệnh ngừng bắn sẽ được chấp nhận rất tích cực ở Ukraine, nhưng điều quan trọng là phải xem thực tế diễn ở tiền tuyến. “Ukraine đã sẵn sàng và sẽ cố gắng để có được [lệnh ngừng bắn], nhưng Ukraine phải cảnh giác cao độ vì những kinh nghiệm trước đây đã chứng minh rằng chúng ta không thể lơ là” - bà Shelest nói.