Hiện nhiều nước xung quanh Việt Nam cũng đang thu hút dòng vốn đầu tư nước ngoài vào công nghệ cao bằng chính sách, hạ tầng nên chúng ta không thể đứng ngoài cuộc.
Nhiều chuyên gia có những nhận xét và khuyến nghị về hướng cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh để Việt Nam thu hút thêm vốn FDI vào công nghệ cao.
Kết quả trực tiếp từ cách tiếp cận chủ động của Việt Nam
Theo nhận xét của chuyên trang về đầu tư Vietnam-briefing.com của Tập đoàn Dezan Shira & Associates, sự dịch chuyển của dòng vốn đầu tư vào lĩnh vực trí tuệ nhân tạo của các doanh nghiệp (DN) toàn cầu vào Việt Nam là kết quả trực tiếp từ cách tiếp cận chủ động, tích cực của Chính phủ. Đồng thời, nó cũng phản ánh cho niềm tin của nhà đầu tư ngoại vào tiềm năng kinh tế của Việt Nam.
Theo chuyên gia của Dezan Shira & Associates, đầu tư chiến lược của NVIDIA vào Việt Nam đánh dấu sự chuyển đổi mạnh mẽ trong quá trình Việt Nam sẽ trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo AI của Đông Nam Á.
Việc NVIDIA thành lập hai trung tâm AI tại Việt Nam và thiết lập quan hệ đối tác với các công ty trong nước như VinBrain và Tập đoàn FPT chứng tỏ Việt Nam ngày càng có vị thế nổi bật trong hệ sinh thái AI toàn cầu.
Cũng theo đánh giá của Dezan Shira & Associates, thỏa thuận hợp tác giữa Chính phủ Việt Nam và DN chip của Mỹ giúp mang đến những đột phá mới về công nghệ, cùng lúc đó củng cố cho cơ sở hạ tầng công nghệ cũng như nguồn nhân lực công nghệ của Việt Nam.
Hàng loạt hoạt động hợp tác đầu tư mới nhất giữa DN hàng đầu của Mỹ với Việt Nam đánh dấu cho mốc quan trọng trong sự chuyển mình về công nghệ của Việt Nam cũng như sự phát triển của nhân lực công nghệ trong tương lai; đồng thời củng cố vị thế của Việt Nam như một điểm đến đáng tin cậy của dòng vốn toàn cầu trong lĩnh vực công nghệ.
Theo hãng nghiên cứu thị trường Statista (Đức), thị trường AI tại Việt Nam ước tính đạt quy mô 753,4 triệu USD trong năm 2024, với tốc độ tăng trưởng kép hằng năm đạt 28,36% trong giai đoạn 2024-2030. Mức tăng trưởng của Việt Nam tương đương với tốc độ tăng trưởng 28,53% của khu vực. Diễn biến này cho thấy Việt Nam có khả năng bắt kịp quá trình chuyển đổi công nghệ toàn cầu.
Dòng vốn vẫn đang đổ về Việt Nam
Nghiên cứu triển vọng DN năm 2024 của Ngân hàng UOB - Singapore dựa trên kết quả khảo sát từ hơn 4.000 DN, bao gồm cả DN lớn, DN vừa và nhỏ tại bảy thị trường trọng điểm trên khắp ASEAN và Trung Quốc, trong đó có 525 DN tại Việt Nam cho thấy tín hiệu lạc quan của DN nước ngoài với Việt Nam.
Ông Suan Teck Kin, Giám đốc điều hành Khối Nghiên cứu thị trường và kinh tế toàn cầu Tập đoàn UOB, cho rằng các động lực cho sự tăng trưởng của Việt Nam sẽ đến từ sự phục hồi của chu kỳ bán dẫn, tăng trưởng ổn định ở Trung Quốc và khu vực cũng như khả năng nới lỏng chính sách tiền tệ của các ngân hàng Trung ương lớn.
Ở khía cạnh thu hút đầu tư nước ngoài, ông nhấn mạnh: “Tiền vẫn đang đổ về Việt Nam”. Các nhà đầu tư nước ngoài phần lớn nhìn nhận tích cực về triển vọng của Việt Nam trong những năm tới.
Các DN vẫn tiếp tục coi Việt Nam là điểm đến đầu tư quan trọng trong trung và dài hạn khi nền kinh tế toàn cầu đang diễn ra sự tái cấu trúc chuỗi cung ứng…
Đa dạng hóa quan hệ đối tác thương mại và đầu tư
Còn theo chuyên gia của Ngân hàng Thế giới (WB), để thu hút dòng vốn đầu tư nước ngoài vào lĩnh vực công nghệ, hiện thực hóa tham vọng trở thành nền kinh tế hiện đại, thu nhập cao vào năm 2045, Việt Nam cần phải duy trì tốc độ tăng trưởng GDP bình quân đầu người hằng năm khoảng 6% trong hai thập niên tới.
Mục tiêu này phụ thuộc vào việc nâng cao vị thế trong chuỗi giá trị toàn cầu, thông qua đầu tư mạnh mẽ vào công nghệ, kỹ năng và đổi mới sáng tạo. Thách thức đặt ra là Việt Nam phải thực hiện quá trình chuyển đổi này trong bối cảnh thương mại toàn cầu đang có nhiều biến động sâu sắc.
“Để duy trì tăng trưởng nhanh chóng, Việt Nam cần chuyển đổi từ tham gia vào khâu lắp ráp cuối cùng thâm dụng lao động và có giá trị gia tăng thấp sang phát triển sản xuất và dịch vụ có giá trị gia tăng cao hơn” - bà Manuela V. Ferro, Phó Chủ tịch Ngân hàng Thế giới phụ trách khu vực Đông Á và Thái Bình Dương, cho biết.
“Trong bối cảnh thương mại toàn cầu thay đổi và bất ổn gia tăng, việc đa dạng hóa quan hệ đối tác thương mại và đầu tư sẽ rất cần thiết để xây dựng khả năng phục hồi và đảm bảo thành công lâu dài” - bà V. Ferro nhấn mạnh.
Ngân hàng Thế giới đề xuất một chiến lược tổng thể nhằm thúc đẩy tăng trưởng năng suất, thu hút đầu tư từ khu vực tư nhân và nâng cao vị thế của Việt Nam trong chuỗi giá trị toàn cầu.
Các giải pháp chính sách trọng tâm bao gồm: Đẩy mạnh hội nhập thương mại chiều sâu; tăng cường kết nối giữa DN trong nước với chuỗi giá trị toàn cầu; thúc đẩy các hoạt động sử dụng công nghệ cao và kỹ năng chuyên sâu và khu vực dịch vụ có giá trị gia tăng cao, bao gồm cả lĩnh vực dịch vụ và chuyển đổi sang mô hình sản xuất carbon thấp, thích ứng với biến đổi khí hậu.
Chất lượng cơ sở hạ tầng vẫn là một thách thức
Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) đã công bố nâng dự báo tăng trưởng kinh tế Việt Nam năm 2025. Theo ADB, tăng trưởng tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của Việt Nam được dự báo đạt 6,4% trong năm 2024 và sẽ cao hơn trong năm 2025 nhờ sự phục hồi mạnh mẽ trong sản xuất và thương mại, cùng các biện pháp tài khóa hỗ trợ.
Giám đốc Quốc gia ADB tại Việt Nam Shantanu Chakraborty cũng khẳng định đầu tư công sẽ là “chìa khóa” thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.
Ông Chakraborty khẳng định đầu tư công không chỉ giúp thúc đẩy nhu cầu và việc làm, mà còn tác động tích cực đến các ngành phụ thuộc khác như xây dựng, hậu cần và vận tải.
ADB đặc biệt nhấn mạnh Việt Nam cần cải cách nhằm tăng cường sự thuận tiện trong kinh doanh; đồng thời đảm bảo rằng Việt Nam tiếp tục duy trì các lợi thế cạnh tranh trong bối cảnh nhiều quốc gia khác trong khu vực đang đầu tư xây dựng những cơ sở hạ tầng đẳng cấp thế giới.
Theo chuyên gia ADB, chất lượng cơ sở hạ tầng vẫn là một thách thức đối với Việt Nam, mặc dù đã có những tiến bộ đáng kể nhưng vẫn cần nỗ lực để cải thiện chất lượng cơ sở hạ tầng.
Việt Nam cũng cần phát triển sâu rộng hơn thị trường tài chính, để có thể thu hút các khoản đầu tư dài hạn vào cơ sở hạ tầng. Đồng thời tập trung vào việc nâng cao kỹ năng cho lực lượng lao động và giải quyết tình trạng thiếu hụt lao động đang gia tăng.
Ông Chakraborty nhấn mạnh: Những dấu hiệu tích cực từ các cải cách thể chế toàn diện gần đây, đặc biệt trong các luật liên quan đến nhiều lĩnh vực quan trọng như đầu tư công, đấu thầu, điện lực và quan hệ đối tác công - tư khi được triển khai sẽ phát huy tác dụng. “Điều này sẽ giảm bớt thủ tục hành chính, cải thiện dịch vụ công và cắt giảm chi phí kinh doanh cho doanh nghiệp, từ đó thúc đẩy thêm các động lực tăng trưởng” - giám đốc ADB nhấn mạnh.
Việt Nam đang dịch chuyển lên nấc thang cao
Các khu vực kinh tế trọng điểm phía Bắc và phía Nam là những điểm đến chính cho dòng vốn FDI.
Khu vực kinh tế trọng điểm phía Bắc, bao gồm các tỉnh như Bắc Ninh, Hải Phòng có vị trí chiến lược gần Trung Quốc và thị trường Đông Bắc Á, có lợi cho các ngành tập trung vào xuất khẩu.
Trong khi đó, khu vực kinh tế trọng điểm phía Nam bao gồm TP.HCM, Bình Dương và Đồng Nai với mạng lưới logistics mạnh và hệ thống cảng thuận lợi, lý tưởng cho cả xuất khẩu và sản xuất nội địa.
Các hiệp định thương mại tự do (FTA) của Việt Nam, bao gồm với EU và Anh, còn giúp gia tăng sức hấp dẫn với khả năng tiếp cận thị trường rộng và ưu thế thương mại cạnh tranh.
Ông John Campbell (ảnh), Giám đốc, Trưởng bộ phận Bất động sản công nghiệp Savills Việt Nam, nhấn mạnh: Dòng vốn FDI mạnh mẽ, vị trí chiến lược, chi phí cạnh tranh, tăng trưởng thương mại điện tử, chính sách thương mại cởi mở và vai trò trong chuỗi cung ứng toàn cầu của Việt Nam sẽ rất cần thiết cho nguồn cung và hiệu suất dài hạn của phân khúc kho bãi.
Để củng cố làn sóng đầu tư mới, Việt Nam đang đẩy mạnh đầu tư vào hạ tầng, dành ra 7% GDP cho các dự án trọng điểm như cao tốc Bắc - Nam, sân bay quốc tế Long Thành và các cảng nước sâu như Cái Mép ở Bà Rịa-Vũng Tàu, sẽ tạo kết nối trực tiếp với khu vực châu Âu, châu Mỹ và Đông Nam Á.
Khu vực kinh tế trọng điểm phía Bắc hưởng lợi từ cơ sở hạ tầng mạnh mẽ, bao gồm các tuyến cao tốc và cảng chính như Hải Phòng và Lạch Huyện, nâng cao sức hút cho các ngành công nghiệp xuất khẩu. Hệ thống cảng rộng lớn của khu vực kinh tế trọng điểm phía Nam, đặc biệt là cảng nước sâu Cái Mép, cho phép vận chuyển trực tiếp đến các thị trường quốc tế và củng cố vai trò của Việt Nam như một trung tâm logistics chủ chốt.
Ngoài cơ sở hạ tầng giao thông, Việt Nam cũng đang đẩy mạnh kết nối kỹ thuật số với việc mở rộng mạng lưới sóng 5G và phát triển các trung tâm dữ liệu, hỗ trợ tăng trưởng thương mại điện tử và logistics.
Savills Việt Nam nhận xét sự hỗ trợ của Chính phủ cho phát triển logistics, thông qua đầu tư vào các hình thức vận tải đa dạng và các khu vực logistics chuyên dụng, còn giúp thúc đẩy tăng trưởng, định vị Việt Nam là địa điểm được ưu tiên cho các giải pháp công nghiệp hiệu quả cùng với chi phí hợp lý.
Với khoảng gần 50% vốn FDI mới đến từ các sản phẩm có giá trị gia tăng như điện tử và thiết bị điện, điều này nhấn mạnh hoàn hảo sự dịch chuyển lên chuỗi giá trị của Việt Nam. NGỌC DIỆP
PGS-TS BURKHARD SCHRAGE, ĐH RMIT Việt Nam:
Chất lượng các dự án đầu tư vào Việt Nam tăng
Các nhà đầu tư đến Việt Nam chọn Việt Nam vì vị trí chiến lược và lực lượng lao động được đào tạo bài bản. Điều này đã được chứng minh rõ ràng khi 11 tháng trong năm 2024, Việt Nam đã thu hút FDI hơn 30 tỉ USD.
Bên cạnh việc gia tăng về số lượng, điều quan trọng hơn là chất lượng của các dự án đầu tư này tại Việt Nam. Đây là những công ty uy tín không tìm kiếm lao động giá rẻ mà thực sự cam kết đầu tư lâu dài cũng mang đến các dự án có tiềm năng nơi có thể phát sinh một hệ sinh thái, như hệ sinh thái nghiên cứu và phát triển (R&D).
Việc tăng nhu cầu lao động trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo (AI) và bán dẫn, có thể tăng giá trị lao động. Nhưng nguồn cung nhân tài Việt Nam vẫn còn hạn chế, với chỉ khoảng 3.000-5.000 chuyên gia thực sự hiểu biết về AI.
Nvidia có thể thu hút nhân sự các công ty khác làm gia tăng sự cạnh tranh. Điều này nhấn mạnh vai trò của các trường ĐH và Chính phủ trong việc nhận diện và lấp đầy khoảng cách kỹ năng thông qua cải thiện hệ thống giáo dục.
Chính phủ Việt Nam đã đưa chuyển đổi số vào kế hoạch phát triển với các chương trình đào tạo và chứng chỉ về công nghệ với tham vọng là đào tạo 50.000-150.000 nhân sự.
Chính phủ cũng cần tăng ngân sách cho giáo dục Stem, đồng thời việc thành lập các trung tâm và nghiên cứu AI liên kết với các trường ĐH hoặc tổ chức tư nhân để xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao. Điều này sẽ thúc đẩy mạnh mẽ hơn nữa sức hấp dẫn với các đại bàng công nghệ trên thế giới đến Việt Nam.
Bà LINDA TAN, Chủ tịch Hiệp hội bán dẫn Đông Nam Á (SEMI SEA):
Việt Nam sẽ hấp dẫn nhiều tập đoàn công nghệ bán dẫn
Với tốc độ tăng trưởng ấn tượng 11,48% mỗi năm, thị trường bán dẫn Việt Nam dự kiến sẽ đạt con số 31,39 tỉ USD vào năm 2029, khẳng định vị thế ngày càng quan trọng của Việt Nam trong ngành công nghiệp bán dẫn toàn cầu.
Chính phủ Việt Nam đã ban hành nhiều chính sách ưu đãi, tạo điều kiện thuận lợi cho các DN đầu tư vào ngành bán dẫn. Việt Nam có nguồn lao động trẻ, đông và có trình độ khi các trường ĐH đang đào tạo ra một lượng lớn kỹ sư, kỹ thuật viên có khả năng đáp ứng nhu cầu của ngành công nghiệp bán dẫn.
Chi phí lao động và các yếu tố sản xuất khác tại Việt Nam giúp giảm chi phí sản xuất và tăng lợi nhuận cho các DN.
Với những lợi thế cạnh tranh về chính sách hỗ trợ hấp dẫn và hệ sinh thái bán dẫn đang hình thành, Việt Nam có tiềm năng lớn tiếp tục thu hút các ông lớn trong lĩnh vực bán dẫn cũng như trở thành một trung tâm sản xuất linh kiện bán dẫn quan trọng trên thế giới.
Ông MICHAEL KOKALARI, Giám đốc Phòng Phân tích kinh tế vĩ mô và nghiên cứu thị trường Tập đoàn VinaCapital:
Việt Nam vẫn hấp dẫn với các nhà đầu tư
Ông Trump đã chọn ông Scott Bessent, người được coi là bộ trưởng Tài chính và ông này ủng hộ việc xem xét các mục tiêu địa chính trị của Mỹ khi xác định mức thuế đối với từng quốc gia.
Chi tiết về cách thức chiến lược thuế quan của ông Trump, đã được phác thảo trong một báo cáo có tên “Hướng dẫn về cải cách hệ thống thương mại toàn cầu”. Trong đó đề cập đến việc xem xét các yếu tố địa chính trị để xác định mức thuế đối với từng quốc gia.
Ông Donald Trump tái đắc cử Tổng thống Mỹ sẽ không gây tác động lớn đến kinh tế Việt Nam, dù có thể Mỹ sẽ áp thuế mới đối với hàng hóa nhập khẩu nhưng chúng tôi cho rằng rất khó có khả năng Mỹ sẽ áp thuế nặng với hàng hóa nhập khẩu từ Việt Nam.
Nếu Mỹ áp thuế toàn diện, ví dụ như 5%-10% đối với hàng hóa nhập khẩu từ tất cả quốc gia ngoài Trung Quốc, Việt Nam vẫn sẽ giữ được lợi thế so với các đối thủ cạnh tranh khác về dòng vốn FDI.
Do đó, Việt Nam vẫn hấp dẫn đối với các nhà sản xuất và tiếp tục duy trì thu hút FDI.
MINH PHƯƠNG
