Bộ GTVT vừa gửi Văn phòng Chính phủ dự thảo báo cáo Quốc hội (QH) về tình hình triển khai dự án cao tốc Bắc - Nam giai đoạn 1 (2017-2020) và giai đoạn 2 (2021-2025). Trong đó, bộ này nêu ra một số khó khăn khi triển khai dự án này, đặc biệt là nguy cơ thiếu cát để triển khai giai đoạn 2 của dự án.
Một số dự án giai đoạn 1 chậm nhiều năm
Theo Bộ GTVT, giai đoạn 1 của dự án gồm 11 dự án thành phần, trong đó dự án thành phần Cao Bồ - Mai Sơn đã hoàn thành và đưa vào khai thác, 10 dự án thành phần đang triển khai thi công xây dựng.
 |
| Bộ GTVT cho biết dự án thành phần cầu Mỹ Thuận 2 hiện nay đang triển khai thi công, khối lượng đạt khoảng 59,4%. Ảnh: HẢI DƯƠNG |
Đánh giá cụ thể từng dự án, Bộ GTVT cho rằng đoạn Cam Lộ - La Sơn hiện nay dù khối lượng thi công đạt 95%, dự kiến hoàn thành công tác xây lắp, thông xe kỹ thuật vào cuối tháng 10-2022, đưa vào khai thác sử dụng cuối năm 2022 nhưng đoạn này chậm so với yêu cầu của QH là hoàn thành trong năm 2021.
Nguyên nhân, địa phương chậm bàn giao mặt bằng, thời tiết mưa kéo dài, ảnh hưởng bởi dịch COVID-19; nhà thầu chưa huy động kịp thời về nhân lực, tài chính, máy móc, thiết bị để triển khai thi công bù lại khối lượng đã bị chậm.
Về dự án thành phần cầu Mỹ Thuận 2, Bộ GTVT cho biết hiện nay dự án đang triển khai thi công, khối lượng đạt khoảng 59,4%, dự kiến thông xe kỹ thuật vào tháng 12-2023. Tuy nhiên, dự án này vẫn chậm so với yêu cầu của QH là hoàn thành trong năm 2021.
Nguyên nhân lùi tiến độ là do cầu Mỹ Thuận 2 có kết cấu nhịp cầu dây văng với chiều dài nhịp lớn, tính chất kỹ thuật phức tạp; công tác khảo sát, lập và thẩm định phê duyệt hồ sơ thiết kế kỹ thuật gói thầu thi công trụ và kết cấu nhịp cầu dây văng mất đến 25 tháng.
Đối với ba dự án đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP), theo Bộ GTVT, chỉ có đoạn Diễn Châu - Bãi Vọt sản lượng thực hiện đang chậm khoảng 7,7% so với kế hoạch do nhà đầu tư chậm ký kết hợp đồng tín dụng, chậm hoàn thành giải ngân vốn vay tín dụng và vốn hỗ trợ của Nhà nước.
Đối với cao tốc Bắc - Nam giai đoạn 2, Bộ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thể khẳng định đang bám sát tiến độ. Đến ngày 31-10-2022 phải hoàn thành thiết kế; chậm nhất đến ngày 15-11-2022 phê duyệt toàn bộ dự toán của dự án để sẵn sàng khởi công đồng loạt toàn bộ 12 dự án thành phần vào cuối tháng 12-2022.
Khan hiếm cát ở khu vực ĐBSCL
Đối với giai đoạn 2, Bộ GTVT cho biết có 12 dự án thành phần và được áp dụng cơ chế chỉ định thầu. Hiện Chính phủ giao Bộ GTVT có văn bản gửi Kiểm toán Nhà nước đề nghị phối hợp thực hiện kiểm toán các gói thầu xây lắp trước khi chỉ định thầu.
Về nguồn vật liệu xây dựng, Bộ GTVT cho biết dù QH cho áp dụng cơ chế đặc thù nhưng qua làm việc với Bộ TN&MT, các địa phương thì vật liệu cát đắp nền đường khu vực ĐBSCL vẫn khan hiếm.
Cụ thể, kết quả điều tra của tư vấn, nguồn cát trong khu vực bảo đảm chất lượng chủ yếu tập trung ở các tỉnh An Giang, Đồng Tháp với trữ lượng và công suất khai thác hạn chế, chưa đáp ứng nhu cầu của dự án. Chính phủ giao Bộ TN&MT chủ trì nghiên cứu sử dụng cát biển nhưng đang trong giai đoạn nghiên cứu thử nghiệm. Trong giai đoạn trước mắt, nguồn cát sông vẫn là nguồn vật liệu chính cho đắp nền các dự án trong khu vực.
Về công tác giải phóng mặt bằng (GPMB), các địa phương đã thực hiện công tác đo đạc tại thực địa đạt trên 90% và kiểm kê tài sản trên đất đạt 87%. Phấn đấu bàn giao 70% diện tích mặt bằng các gói thầu xây lắp khởi công trước ngày 20-11-2022 và bàn giao toàn bộ các diện tích còn lại trong quý II-2023.
Dù vậy, Bộ GTVT cũng bày tỏ sự lo lắng khi công tác GPMB luôn là nút thắt của dự án. Để triển khai công tác này đáp ứng tiến độ đòi hỏi sự vào cuộc quyết liệt của chính quyền, huy động cả hệ thống chính trị và sự ủng hộ của người dân. “Vì dự án có khối lượng GPMB lớn, trải dài qua nhiều địa phương, quá trình thực hiện tiềm ẩn nhiều vấn đề phát sinh như xác định nguồn gốc đất, đơn giá bồi thường, khiếu nại của người dân… gây ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống, sinh kế của người dân nên tiềm ẩn các nguy cơ ảnh hưởng tiến độ...” - Bộ GTVT phân tích.•
Cát rất hiếm, giá lại cao
Theo ông Phạm Văn Hòa, đại biểu QH tỉnh Đồng Tháp, hiện nay khu vực ĐBSCL cát rất hiếm, giá lại cao. Trong khi đó, thời gian tới nhiều công trình trọng điểm quốc gia thi công, cộng thêm các công trình ở địa phương nên đang thiếu hụt cát trầm trọng.
Vừa qua, QH cho phép chỉ định thầu nhiều dự án giao thông quan trọng. Một trong những lý do QH cho chỉ định thầu ngoài rút ngắn thời gian dự án thì vấn đề quan trọng là việc khan hiếm vật liệu xây dựng, cụ thể ở đây là cát đắp nền đường. Do vậy việc lựa chọn nhà thầu tới đây ngoài yêu cầu tài chính, kinh nghiệm phải đủ khả năng huy động vật liệu xây dựng để thi công dự án...
“Như vậy QH, Chính phủ đã có cảnh báo rồi, nếu chủ đầu tư chỉ định nhà thầu tay không bắt giặc, không dự trữ nguồn vật liệu… thì hết sức nguy hiểm. Tuy nhiên, tôi tin tưởng, yên tâm đối với những công trình xây lắp lần này…” - ông Hòa nói.
