Chiều 12-11, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giá. Nhiều vấn đề thực tiễn từ thị trường đã được đặt lên nghị trường. Bộ trưởng Bộ Tài chính đã có một số giải trình sau đó.
Giải pháp nào để bình ổn giá?
Đại biểu (ĐB) Phạm Văn Hoà (đoàn Đồng Tháp) đồng tình với quy định về bình ổn giá và cho rằng đây là vấn đề quan trọng, thiết yếu. Ông nhận định chỉ số giá cả và lạm phát của nước ta vẫn đang được kiểm soát tốt nhưng một số hiện tượng vẫn còn bất hợp lý.
“Khi Nhà nước mới có chủ trương tăng lương cho cán bộ, công chức thì ngoài thị trường giá hàng hóa đã tăng ngay 5-10%, dù lương chưa chính thức được điều chỉnh. Như vậy, việc bình ổn giá hiện nay liệu có thực sự hiệu quả hay chưa? Giải pháp nào của Nhà nước có thể đảm bảo được mục tiêu bình ổn giá trong những trường hợp như vậy?” - ĐB Hòa nêu và đề nghị nghiên cứu, bổ sung thêm quy định cho rõ ràng.
Ông cũng băn khoăn việc giao công tác bình ổn giá cho cấp xã phối hợp với các ngành chức năng của tỉnh. “Cán bộ cấp xã hiện nay rất mỏng, kiêm nhiệm nhiều việc, không có chuyên môn sâu về giá nên nếu giao thêm nhiệm vụ bình ổn giá thì rất khó khả thi” - ông Hòa nói.
Ông cũng đề nghị quy định rõ trách nhiệm, phạm vi, cơ chế phối hợp của UBND cấp xã với các cơ quan chuyên môn cấp tỉnh trong công tác này, để khi triển khai không bị chồng chéo, hình thức.
Về danh mục hàng hóa cần bình ổn, ông Hòa nói cần thường xuyên rà soát, điều chỉnh cho phù hợp với thực tế. “Vàng tuy không phải hàng hóa thiết yếu nhưng lại có ảnh hưởng lớn đến tâm lý, niềm tin và tài sản của người dân. Giá vàng thời gian qua biến động mạnh, chênh lệch xa với giá thế giới, gây nhiều tác động đến thị trường tài chính. Vì vậy, Nhà nước có nên xem xét đưa vàng vào danh mục hàng hóa được bình ổn giá hay không, cũng là một vấn đề cần nghiên cứu kỹ” - ông Hòa nêu ý kiến.
Về thẩm quyền và cơ chế điều chỉnh danh mục hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá, ĐB Thạch Phước Bình (đoàn Vĩnh Long) đề nghị cho phép Chính phủ tạm thời điều chỉnh danh mục trong thời hạn tối đa sáu tháng khi cần bình ổn thị trường, sau đó báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định tại kỳ họp gần nhất.
“Cơ chế này vừa đảm bảo tính chủ động trong điều hành, vừa giữ nguyên nguyên tắc giám sát của Quốc hội” - ĐB Bình nói.
Cần cơ chế điều chỉnh giá rõ ràng
ĐB Nguyễn Trường Giang (đoàn Lâm Đồng) đồng tình các nguyên tắc và căn cứ định giá của Nhà nước nhưng ông thấy căn cứ định giá còn thiếu tính định lượng, mang nặng tính định tính nên khi triển khai trên thực tế gặp khó khăn, khó khả thi.
Chẳng hạn, trong luật quy định căn cứ định giá là “yếu tố hình thành giá của hàng hóa, dịch vụ tại thời điểm định giá”, “quan hệ cung – cầu”, “nhu cầu thị trường”, “sức mua của đồng tiền”.
“Đây là những yếu tố đúng nhưng mới chỉ dừng ở mức khái quát, chưa có chỉ số hoặc phương pháp định lượng cụ thể để cơ quan quản lý có thể dựa vào đó điều chỉnh giá một cách khách quan, kịp thời” - ông Giang nói.
Lấy ví dụ về quy định điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh và mức thu nhập chịu thuế thu nhập cá nhân dựa vào CPI, ĐB Giang so sánh nếu lĩnh vực giá chỉ nêu “quan hệ cung cầu” hay “sức mua của đồng tiền” nhưng không có quy định cụ thể thế nào là mức biến động cần điều chỉnh, cũng không có công cụ định lượng rõ ràng. Trong khi đó, sức mua của đồng tiền lại phụ thuộc trực tiếp vào chỉ số CPI và tỉ lệ lạm phát.
Ông Giang đề nghị bổ sung các chỉ tiêu định lượng như CPI, tỉ lệ lạm phát, chỉ số giá sản xuất PPI… làm căn cứ để cơ quan quản lý nhà nước trình cấp có thẩm quyền hoặc tự ban hành giá tối đa, giá tối thiểu đối với các hàng hóa, dịch vụ thuộc danh mục do Nhà nước định giá.
ĐB Thạch Phước Bình (đoàn Vĩnh Long) đồng tình với những vấn đề ĐB Giang nêu. Ông cho rằng nhiều quy định của Luật Giá còn độ trễ chính sách, thiếu tính linh hoạt trong phản ứng với các biến động giá và chưa thực sự đồng bộ với một số luật chuyên ngành như Luật Cạnh tranh, Luật Dược, Luật Năng lượng, Luật Lực lượng Quản lý thị trường.
Giải trình vấn đề này, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng nói sẽ tiếp tục phối hợp với các cơ quan chủ trì soạn thảo các luật có liên quan như Luật Hàng không dân dụng (sửa đổi), Luật Dự trữ quốc gia, Luật Công nghiệp quốc phòng – an ninh và Luật Động viên công nghiệp, để bảo đảm sự đồng bộ, thống nhất trong hệ thống pháp luật.
Đảm bảo sự phối hợp chặt chẽ
Về ý kiến liên quan đến việc chuyển trách nhiệm từ UBND cấp huyện xuống cấp xã, ĐB Nguyễn Văn Hòa nêu, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng giải trình: Theo cơ chế phân cấp cho địa phương được quy định trong Luật Giá, việc phân công, hướng dẫn UBND cấp xã thực hiện nhiệm vụ cụ thể sẽ do UBND cấp tỉnh chủ động điều phối, căn cứ tình hình thực tế.
Luật Giá năm 2023 và Nghị định 85/2024 đã quy định rõ trình tự, các bước tổ chức thực hiện bình ổn giá tại địa phương. Trong đó, Sở quản lý ngành chính chịu trách nhiệm đánh giá diễn biến giá cả hàng hóa, dịch vụ trên địa bàn, có văn bản gửi Sở Tài chính để trình UBND cấp tỉnh xem xét, quyết định chủ trương, biện pháp, thời hạn bình ổn giá.
Hiện nay, UBND các tỉnh, TP đã ban hành quyết định phân công, phân cấp quản lý giá, giao nhiệm vụ cụ thể cho các cơ quan chuyên môn và chính quyền cấp dưới thực hiện.
“Tuy nhiên, tiếp thu ý kiến của các ĐB Quốc hội, đặc biệt là ĐB Phạm Văn Hòa, Bộ Tài chính sẽ tiếp tục rà soát, nghiên cứu kỹ hơn, bảo đảm sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng, nhất là trong điều kiện thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp, để việc phân cấp, phân quyền thực sự khả thi và hiệu quả trong thời gian tới” - Bộ trưởng nói.
Về danh mục hàng hóa, dịch vụ bình ổn giá, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết trong quá trình xây dựng Luật Giá (sửa đổi) năm 2023, Bộ đã phối hợp chặt chẽ với các cơ quan của Quốc hội rà soát, đánh giá, loại bỏ các mặt hàng không còn phù hợp và bổ sung một số mặt hàng thiết yếu.
“Qua tổng kết thi hành Luật Giá, đến nay chưa có biến động lớn trong danh mục này, do đó Bộ Tài chính đề nghị tạm thời chưa điều chỉnh danh mục hàng hóa, dịch vụ bình ổn giá” - Bộ trưởng nói.
Ông cũng cho hay Bộ Tài chính đã tiếp thu ý kiến của các ĐB khác, sẽ phối hợp với Bộ Y tế để chỉnh lý, bổ sung quy định bao quát đầy đủ các tình huống phát sinh liên quan đến dịch vụ khám, chữa bệnh, bảo đảm phù hợp với thực tế đa dạng của lĩnh vực này.
