"Qua giám sát khu vực phía Nam, Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng (SR-KST-CT) TP.HCM phát hiện ổ bệnh sán dây heo từ những con heo ở thôn Bù Gia Phúc 1, xã Phú Nghĩa, huyện Bù Gia Mập, tỉnh Bình Phước”.
Chiều 6-11, PGS-TS Lê Thành Đồng, Viện trưởng Viện SR-KST-CT TP.HCM, cho biết thông tin trên.
“Điều đáng nói là sau đó Viện SR-KST-CT TP.HCM cũng đã phát hiện nhiều người nhiễm bệnh sán dây heo (heo gạo) ở địa phương này và các xã lân cận” - ông Đồng cho biết thêm.
Kết quả xét nghiệm những con heo nghi bị nhiễm ấu trùng sán dây heo ghi nhận các mẫu thịt heo bị nhiễm với mật độ rất lớn (50-70 nang ấu trùng/kg thịt). Các bộ phận của heo như cơ, não, lưỡi… cũng nhiễm nang ấu trùng.
Cơ quan chức năng đang lấy mẫu thịt heo nghi nhiễm bệnh xét nghiệm. Ảnh: CTV
Sau khi có kết quả xét nghiệm, từ ngày 2-4 đến 10-4, Viện SR-KST-CT TP.HCM kết hợp Trung tâm Y học dự phòng quân đội phía Nam (Bộ Quốc phòng) và các đơn vị y tế địa phương tiến hành xét nghiệm máu chẩn đoán huyết thanh bệnh ấu trùng sán dây heo ở người. Người dân sống ở những xã được xét nghiệm máu bao gồm Phú Nghĩa, Đak Ơ, Bù Gia Mập thuộc huyện Bù Gia Mập.
Kết quả cho thấy 108/904 mẫu máu (gần 12%) nhiễm ấu trùng sán dây heo. Trong đó xã Phú Nghĩa có 26/283 mẫu (gần 10%), xã Đăk Ơ có 48/322 mẫu (gần 15%). Riêng xã Bù Gia Mập có 34/299) mẫu (trên 11%).
Theo ông Đồng, đây là tình trạng nhiễm bệnh rất cao, khả năng lây lan rất lớn. Nguyên nhân là do tập quán chăn nuôi heo thả rong và thói quen ăn thịt heo chưa nấu chín của người dân ở khu vực nhiễm bệnh. Viện SR-KST-CT TP.HCM đã thông báo cho y tế địa phương tình trạng nói trên để phối hợp tổ chức phòng chống dịch bệnh cho dân.
“Tuy nhiên, đến nay việc điều trị cho những người nhiễm bệnh chỉ được thực hiện một số rất ít. Nguyên nhân có thể do y tế địa phương thiếu thuốc điều trị. Bên cạnh đó, các biện pháp tuyên truyền vệ sinh ăn uống, vệ sinh môi trường chưa được giải quyết triệt để. Điều đáng quan tâm tình trạng nhiễm bệnh nói trên có thể đã xảy ra ở nhiều địa phương có phong tục, tập quán nuôi heo thả rông tương tự như các xã của huyện Bù Gia Mập nhưng chưa phát hiện” - ông Đồng lưu ý.
Mẫu thịt heo bị nhiễm sán dây heo. Ảnh: CTV
Ông Đồng cho biết thêm bệnh sán dây heo/ấu trùng sán heo phân bố nhiều nơi trên thế giới. Việc mắc bệnh liên quan đến tập quán ăn thịt heo chưa nấu chín. Tại Việt Nam, bệnh xuất hiện ở tất cả vùng miền và tỉnh, thành. Theo số liệu nghiên cứu, đến nay ít nhất 55 tỉnh, thành có ca bệnh sán dây heo/ấu trùng sán heo.
Ông Đồng còn cho biết nếu con người ăn phải trứng sán dây heo, trứng sẽ vào dạ dày và nở ra ấu trùng. Sau đó ấu trùng đến ruột non, xuyên qua thành ống tiêu hóa vào máu và di chuyển đến ký sinh tại các cơ vân, não, mắt… Trường hợp này do nhiễm từ môi trường ngoài cơ thể nên có thể thấy ít ấu trùng ở các mô.
“Trong trường hợp con sán trưởng thành sống trong ruột người, khi đốt sán già rụng có thể trào ngược lên dạ dày do phản ứng của nhu động ruột. Điều này tương tự như ăn đốt sán mới và khiến lượng ấu trùng tăng nhiều hơn” - ông Đồng giải thích.
Ấu trùng sán theo máu đến các cơ, mắt hay não của người và sẽ hóa nang. Tùy thuộc vào vị trí ký sinh của nang sán mà có những biểu hiện khác nhau. Nếu nang sán nằm trong cơ sẽ thấy có những u nhỏ, chắc, kích thước khoảng 1 cm đến 2 cm hoặc bằng hạt đậu, hạt đậu phộng. Nang sán di động dễ, không gây ngứa, không đau.
“Tuy nhiên, nếu nang sán nằm trong não người thì có thể bị động kinh, liệt tay, chân, thậm chí liệt nửa người. Chưa hết, người bệnh còn rơi vào tình trạng nói ngọng, rối loạn trí nhớ hoặc đau đầu dữ dội. Ngoài ra, nếu nang sán nằm trong mắt có thể tăng nhãn áp, giảm thị lực hoặc mù” - ông Đồng giải thích thêm.
Liên quan đến điều trị bệnh sán dây và ấu trùng sán dây heo, nguyên tắc đầu tiên phải chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời ngay khi phát hiện có đốt sán để tránh bị bệnh ấu trùng sán heo.
“Về phòng bệnh, không ăn thực phẩm sống như thịt heo, nem chua, thịt heo tái (nguy cơ nhiễm sán dây trưởng thành), rau sống (nguy cơ bệnh ấu trùng sán heo). Quản lý phân tươi, nhất là ở những vùng có người nhiễm sán dây heo trưởng thành trong ruột. Bên cạnh đó, không nuôi heo thả rông và cơ quan chức năng phải quản lý chặt những cơ sở giết mổ.
