Theo các chuyên gia, TP.HCM đang đối mặt với nhiều vấn đề môi trường khác nhau do quá trình đô thị hóa như rác thải, ô nhiễm tiếng ồn, biến đổi khí hậu, đặc biệt là ô nhiễm không khí. Thời gian qua, nhiều đơn vị liên quan đã thực hiện các giải pháp nhằm cảnh báo sớm và giảm tình trạng ô nhiễm không khí trên địa bàn TP.
Bụi mịn vượt ngưỡng ở TP.HCM
PGS-TS Nguyễn Minh Tâm, Phó Giám đốc ĐH Quốc gia TP.HCM, đánh giá: Hàm lượng các vật chất siêu nhỏ (bụi mịn PM2.5) tại Hà Nội, TP.HCM đang vượt quá tiêu chuẩn khuyến nghị cho sức khỏe.
Ô nhiễm không khí nói chung và phơi nhiễm bụi mịn nói riêng hiện nay là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây ra các rủi ro về sức khỏe, bệnh tật, nhất là bệnh về đường hô hấp… Điều này buộc chúng ta phải nhanh chóng có giải pháp để kiểm soát hàm lượng chất gây ô nhiễm không khí càng sớm càng tốt.
Chia sẻ nguyên nhân chủ yếu gây ô nhiễm không khí ở TP.HCM, PGS-TS Hồ Quốc Bằng, Giám đốc Trung tâm nghiên cứu ô nhiễm không khí và biến đổi khí hậu (ĐH Quốc gia TP.HCM), cho rằng: Nguồn phát thải gây ô nhiễm không khí từ các phương tiện tham gia giao thông chiếm tỉ lệ rất lớn, trong đó chủ yếu là xe máy. Ngoài ra, các ngành sản xuất công nghiệp cũng là nguồn phát thải cao.
 |
Khí thải xe máy là nguyên nhân chủ yếu gây nên ô nhiễm không khí. Ảnh: NGUYỄN CHÂU |
“Tổng lượng phát thải khí nhà kính của TP.HCM năm 2019 là 58.272.149 tấn CO2eq/năm. Chỉ riêng giao thông đường bộ chiếm 13.484.958 tấn CO2eq/năm. Trong đó, xe máy đóng góp cao nhất (63%) phát thải khí nhà kính. Lĩnh vực công nghiệp chiếm 17.612.942 tấn CO2eq/năm” - PGS-TS Bằng thông tin.
Đề xuất giải pháp hạn chế khí thải, PGS-TS Đoàn Thị Phương Diệp, Trường ĐH Kinh tế - Luật (ĐH Quốc gia TP.HCM), kiến nghị: TP cần bổ sung danh mục kiểm tra về đo lường khí thải các phương tiện cơ giới nhập khẩu. Đồng thời, cần triển khai áp dụng nhanh chóng các quy định kỹ thuật về khí thải cho việc sản xuất cũng như nhập khẩu các phương tiện giao thông cơ giới. Bên cạnh đó, TP cần có chính sách nâng cao chất lượng giao thông công cộng…
Quan trắc thường xuyên chất lượng không khí
Để giảm thiểu ô nhiễm không khí, UBND TP.HCM đưa ra nhiều giải pháp. Cụ thể, TP yêu cầu Sở TN&MT quan trắc thường xuyên, liên tục chất lượng không khí. Cạnh đó, thực hiện mở rộng mạng lưới quan trắc môi trường trên địa bàn TP, đảm bảo liên tục cập nhật thông tin về chất lượng môi trường không khí.
Đồng thời, TP yêu cầu Sở TN&MT theo dõi dữ liệu quan trắc tự động chất lượng khí thải của các đơn vị được kết nối về sở. Từ đó kịp thời cảnh báo, đề xuất xử lý các trường hợp xả khí thải vượt chuẩn quy định.
Sở GTVT được giao tập trung nguồn lực để triển khai thực hiện các dự án giao thông theo quy hoạch nhằm góp phần giảm ùn tắc giao thông, giảm ô nhiễm không khí do hoạt động giao thông vận tải.
Bên cạnh đó, Sở GTVT cần chủ trì thực hiện các giải pháp kiểm soát ô nhiễm không khí do các phương tiện giao thông gây ra. Trong đó, sở này cần tăng cường vận tải hành khách công cộng kết hợp kiểm soát sử dụng xe cá nhân. Song song đó, khuyến khích chuyển đổi phương tiện giao thông sử dụng nhiên liệu thân thiện với môi trường; xây dựng và triển khai các đề án phát triển kết cấu hạ tầng giao thông trên địa bàn TP.
Một trong những nhiệm vụ trọng tâm triển khai kế hoạch năm 2022 về chương trình giảm ô nhiễm môi trường của TP là thực hiện dự án đầu tư nâng cao năng lực quan trắc môi trường do Sở TN&MT chủ trì thực hiện.
Viện Môi trường và Tài nguyên (ĐH Quốc gia TP.HCM) cho biết thời gian qua viện đã ra mắt ứng dụng HealthyAIR - ứng dụng theo dõi chất lượng không khí. Ứng dụng cho phép mọi người biết mức độ ô nhiễm ở hiện tại và dự báo ô nhiễm không khí.
Ứng dụng này được phát triển trong khuôn khổ dự án HealthyAIR, với sự hợp tác giữa CeADAR, Trung tâm ứng dụng trí tuệ nhân tạo Ireland (có trụ sở tại University College Dublin, Ireland) và ĐH Quốc gia TP.HCM thông qua Viện Môi trường và Tài nguyên.
PGS-TS Hồ Quốc Bằng (đồng Giám đốc dự án HealthyAIR) cho biết: Hiện dự án có sáu trạm quan trắc tại TP.HCM để thu thập dữ liệu.
Sau khi thu thập dữ liệu, xử lý và đưa ra những dự đoán về ô nhiễm không khí thông qua app, dự án sẽ đưa ra chính sách làm thế nào để giảm tình trạng này.
PGS-TS Bằng cho biết thêm để đo lường chất lượng không khí toàn TP theo chuẩn của Mỹ và châu Âu, TP.HCM cần phải có ít nhất 16 trạm. Hiện đơn vị đã xây dựng bản đồ các vị trí cần lắp đặt, đồng thời làm hồ sơ xin tài trợ kinh phí đầu tư 10 trạm còn lại ở các vùng ngoại ô như Hóc Môn, Cần Giờ, Củ Chi…•
Tác hại của ô nhiễm không khí đối với sức khỏe con người
PGS-TS Lê Thị Tuyết Lan, Chủ tịch Hội Hen suyễn, dị ứng và miễn dịch lâm sàng TP.HCM, cho biết: Theo báo cáo thường niên về chỉ số môi trường (EPI) do tổ chức môi trường Mỹ thực hiện, Việt Nam là một trong 10 nước ô nhiễm môi trường không khí hàng đầu châu Á. Hà Nội và TP.HCM là hai đô thị có mức độ ô nhiễm cao nhất.
Ô nhiễm không khí gây ra tác động nặng nề lên sức khỏe con người, đặc biệt là trẻ em. Cụ thể, hệ hô hấp là cơ quan đầu tiên chịu ảnh hưởng và đem chất ô nhiễm đi khắp cơ thể.
Bệnh nhân tim mạch, hô hấp thường bị phát bệnh cấp mỗi khi ô nhiễm không khí gia tăng. Mỗi năm có hơn 1.000 người tại TP.HCM tử vong bởi các bệnh liên quan đến ô nhiễm không khí, trong đó chủ yếu là nhồi máu cơ tim, bệnh lý hô hấp và ung thư phổi.
