Cụ thể, BLHS vừa được thông qua đã đưa ra quy định không thi hành án tử hình đối với người bị kết án tử hình về tội tham ô tài sản, tội nhận hối lộ mà sau khi bị kết án đã chủ động nộp lại ít nhất 3/4 tài sản tham ô, nhận hối lộ và hợp tác tích cực với cơ quan chức năng trong việc phát hiện, điều tra, xử lý tội phạm hoặc lập công lớn… (quy định tại điểm c khoản 3 Điều 40).
Ngoài ra, luật cũng quy định không áp dụng hình phạt tử hình đối với người dưới 18 tuổi khi phạm tội, phụ nữ có thai, phụ nữ đang nuôi con dưới 36 tháng tuổi hoặc người từ 75 tuổi trở lên khi phạm tội hoặc khi xét xử. Những người phạm tội thuộc các trường hợp này thì hình phạt tử hình được chuyển thành tù chung thân.
Bên cạnh đó, BLHS vừa được thông qua đã bỏ hình phạt tử hình đối với bảy tội danh: cướp tài sản; phá hủy công trình, phương tiện quan trọng về an ninh quốc gia; chống mệnh lệnh; đầu hàng địch; phá hoại hòa bình, gây chiến tranh xâm lược; chống loài người, tội phạm chiến tranh và tội vận chuyển trái phép chất ma túy.
Đại biểu Quốc hội nhấn nút thông qua BLHS. Ảnh: Trọng Phú
Trình bày báo cáo giải trình tiếp thu, chỉnh lý dự thảo BLHS liên quan đến nội dung này, Chủ nhiệm UBTP Nguyễn Văn Hiện cho biết: "Qua thảo luận tại tổ và tại hội trường, đa số ĐBQH cho rằng trong điều kiện hiện nay, việc giảm hình phạt tử hình là cần thiết. Tiếp thu ý kiến ĐBQH, UBTVQH đề nghị Quốc hội đồng ý bỏ hình phạt tử hình đối với bảy tội danh như dự thảo BLHS”. Tuy nhiên, theo ông Hiện, vẫn còn một số ĐBQH không tán thành hoặc đề nghị cân nhắc việc bỏ hình phạt tử hình ở tội cướp tài sản và tội phá hủy công trình, cơ sở, phương tiện quan trọng về an ninh quốc gia.
Về vấn đề này, UBTVQH xin được giải trình như sau: Đối với tội cướp tài sản, nếu hành vi phạm tội cố ý xâm phạm tính mạng của nạn nhân để chiếm đoạt tài sản thì người phạm tội bị xử lý về tội cướp tài sản và tội giết người (đã có hình phạt tử hình). đối với tội phá hủy công trình, cơ sở, phương tiện quan trọng về an ninh quốc gia, nếu không có mục đích chống chính quyền nhân dân thì việc quy định hình phạt tù 20 năm, tù chung thân cũng là nghiêm khắc và đáp ứng yêu cầu phòng, chống tội phạm. Trường hợp phạm tội có mục đích chống chính quyền nhân dân thì sẽ bị truy cứu TNHS về tội phá hoại cơ sở vật chất - kỹ thuật của Nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam (Điều 114). Nếu nhằm gây ra tình trạng hoảng sợ trong công chúng thì sẽ bị truy cứu TNHS về tội khủng bố (Điều 299), các tội danh này thuộc Chương các tội xâm phạm an ninh quốc gia và đều có hình phạt cao nhất là tử hình. Do vậy, không nhất thiết phải giữ hình phạt tử hình ở Điều 168 và Điều 303.
