Thị trường M&A 2025: Doanh nghiệp minh bạch mới có 'vé' đón vốn tỉ USD

Nhận định trên được đưa ra tại Diễn đàn Mua bán - Sáp nhập Doanh nghiệp Việt Nam 2025 (M&A Vietnam Forum 2025) lần thứ 17 với chủ đề “Vị thế mới, Vận hội mới” do Báo Tài chính - Đầu tư tổ chức chiều 9-12 tại TP.HCM. Sự kiện diễn ra trong bối cảnh giới đầu tư kỳ vọng các nút thắt pháp lý sớm được tháo gỡ để khơi thông nguồn lực ngoại chảy vào thị trường M&A.

Dòng tiền mua bán, sáp nhập tìm về giá trị thật

Sau giai đoạn tăng trưởng nóng, thị trường M&A năm 2025 chứng kiến bước lùi cần thiết về số lượng để chuyển dịch sâu về chất lượng. Số liệu từ KPMG công bố tại diễn đàn cho thấy trong 10 tháng đầu năm 2025, tổng giá trị giao dịch đạt mức 2,3 tỉ USD với 218 thương vụ.

Con số này phản ánh xu hướng kỷ luật hơn của dòng tiền M&A. Thời của những thương vụ M&A đầu cơ lướt sóng đã qua, nhường chỗ cho các quyết định đầu tư dựa trên thẩm định chi tiết và thận trọng.

Quy mô trung bình mỗi thương vụ M&A quay về mức 29,4 triệu USD, cho thấy hoạt động sôi động đang tập trung ở phân khúc trung cấp. Đây là phân khúc tài sản có giá trị thực, dễ kiểm chứng pháp lý và phù hợp khả năng hấp thụ của nhà đầu tư.

Đáng chú ý, dòng vốn nội tiếp tục khẳng định vai trò trụ cột khi chiếm hơn 30% tổng giá trị giao dịch các thương vụ M&A. Điều này chứng tỏ năng lực tích lũy tư bản và quản trị của doanh nghiệp Việt đã lớn mạnh, sẵn sàng dẫn dắt cuộc chơi trên sân nhà.

Song song đó, dòng vốn ngoại có dấu hiệu tăng tốc trở lại thị trường M&A. Số liệu từ Bộ Tài chính cho thấy vốn đầu tư nước ngoài qua hình thức góp vốn, mua cổ phần trong 11 tháng năm 2025 đạt trên 6,1 tỉ USD, tăng tới 50,7% so với cùng kỳ. Sự lệch pha giữa vốn đăng ký và giá trị thương vụ thực tế cho thấy lượng vốn lớn đang chờ cơ hội giải ngân phù hợp.

Về khẩu vị đầu tư, ông Michael Dwyer, Trưởng bộ phận Tư vấn Thương vụ KPMG Việt Nam, nhận định dòng vốn đang dịch chuyển mạnh sang các lĩnh vực tạo dòng tiền ổn định. Nhà đầu tư từ Singapore và Mỹ ưu tiên nhóm ngành y tế, bất động sản và các mô hình kinh doanh dễ mở rộng. Trong khi đó, nhà đầu tư Nhật Bản và Hàn Quốc kiên định với chiến lược M&A thâu tóm doanh nghiệp công nghiệp, vật liệu để củng cố chuỗi cung ứng.

Minh bạch hút vốn ngoại

Từ góc độ pháp lý, bà Võ Hà Duyên, Chủ tịch Công ty Luật VILAF, chỉ ra thực tế: Minh bạch và quản trị không còn là yếu tố trang trí mà là biến số sinh tử của thương vụ. Hiện khoảng cách định giá giữa bên mua và bên bán vẫn còn lớn. Tuy nhiên, các doanh nghiệp có hệ thống sổ sách minh bạch, tuân thủ pháp luật vẫn giữ được mức định giá tốt.

Đại diện VILAF cũng nhấn mạnh mối quan tâm hàng đầu của các quỹ đầu tư hiện nay là chiến lược thoái vốn. Nếu hành lang pháp lý cho việc thoái vốn không rõ ràng, khoản đầu tư sẽ bị coi là không thể ngân hàng hóa. Điều này dẫn đến việc nhà đầu tư rút lui hoặc yêu cầu mức chiết khấu rủi ro cực cao.

Phát biểu tại diễn đàn M&A 2025, Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Quốc Phương khẳng định nền kinh tế Việt Nam đang đứng trước vận hội mới. Dự báo tăng trưởng GDP năm 2025 đạt khoảng 8%, mức cao kỷ lục kể từ năm 2007.

Ông Phương nhấn mạnh Việt Nam đang trở thành điểm đến chiến lược trong chuỗi cung ứng toàn cầu, đặc biệt ở lĩnh vực công nghệ cao. Minh chứng rõ nét là việc các tập đoàn như NVIDIA và Qualcomm đã mua lại cổ phần doanh nghiệp trong nước để phát triển AI. Điều này cho thấy chất lượng dòng vốn M&A đang chuyển dịch mạnh sang hàm lượng xám và công nghệ lõi.

Để hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng, Bộ Tài chính đang xây dựng Đề án Thu hút vốn đầu tư nước ngoài thế hệ mới. Trọng tâm là cải thiện môi trường đầu tư qua việc sửa đổi đồng bộ các luật thuế, Luật Đất đai và Luật Đầu tư.

Ở góc độ thị trường vốn, ông Bùi Hoàng Hải, Phó Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, phát tín hiệu tích cực về việc tháo gỡ rào cản kỹ thuật. Cơ quan quản lý đang rà soát để loại bỏ hoặc nới lỏng giới hạn sở hữu nước ngoài (FOL) tại những ngành nghề không thiết yếu. Đây là bước đi đột phá nhằm hiện thực hóa mục tiêu nâng hạng thị trường chứng khoán.

Ông Hải cũng khuyến nghị các doanh nghiệp đại chúng cần chủ động rà soát, loại bỏ các ngành nghề đăng ký nhưng không hoạt động thực tế. Việc "ôm" quá nhiều mã ngành không cần thiết vô tình tự trói chân doanh nghiệp vào các quy định hạn chế sở hữu nước ngoài.

Nhìn về năm 2026, các chuyên gia đồng thuận thị trường đang nén lại để chuẩn bị cho sức bật mới. Một số thương vụ M&A lớn trị giá 1-1,5 tỉ USD đang trong giai đoạn hoàn tất, dự kiến tạo cú hích cho giai đoạn 2026-2027. Tuy nhiên, cơ hội M&A chỉ chuyển hóa thành giá trị thật khi doanh nghiệp nội bộ chuẩn bị kỹ lưỡng về sự minh bạch.