Thủ tướng nhấn mạnh như vậy tại diễn đàn quốc gia “nâng tầm kỹ năng lao động Việt Nam” tổ chức ngày 16-11.
Theo Thủ tướng, kinh nghiệm thành công của nhiều quốc gia phát triển cho thấy khi các điều kiện khác không thay đổi thì nhân lực có kỹ năng, nhất là những người có tay nghề cao, đóng góp vai trò đặc biệt quan trọng, góp phần tạo năng suất lao động vượt trội, thúc đẩy tăng trưởng GDP và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.
Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc tham quan các mô hình đào tạo nghề bên lề diễn đàn, sáng 16-11.
Khoảng 30 năm trở lại đây, gia tăng dân số và lực lượng lao động đã là một động lực quan trọng, đóng góp trong tăng trưởng GDP quốc gia. Tuy nhiên, kể từ năm 2013, quy mô lao động của Việt Nam bắt đầu tới hạn so với quy mô của nền kinh tế. Do vậy, nâng cao năng suất chất lượng của lực lượng lao động có vai trò sống còn trong cải thiện tốc độ tăng trưởng và nỗ lực tái cơ cấu kinh tế, đổi mới mô hình tăng trưởng.
Việc gắn kết giáo dục nghề nghiệp với doanh nghiệp có chuyển biến tích cực. Nhấn mạnh vai trò doanh nghiệp, Thủ tướng dẫn câu nói của GS Robert Kaplan (ĐH Harvard) rằng “quốc gia là con thuyền, doanh nghiệp là những tay chèo”, nếu tay chèo yếu thì con thuyền không vượt lên được.
Tuy nhiên, Thủ tướng cũng chỉ ra rằng còn có những khó khăn, khuyết điểm trong giáo dục nghề nghiệp. Cụ thể, tỉ lệ lao động qua đào tạo có bằng cấp, chứng chỉ nói chung còn thấp. Việt Nam có số lao động đứng thứ ba ASEAN nhưng lực lượng lao động, đặc biệt là lao động qua đào tạo mới đạt trên 22%, chỉ bằng 1/3 Hàn Quốc, Singapore.
Vẫn còn phổ biến tình trạng thiếu thầy, thiếu cả thợ, tâm lý của cha mẹ là con mình không vào được đại học thì mới học nghề. Nhiều người làm trái ngành nghề. Chưa có sự tổng hợp phân tích, đánh giá lực lượng lao động đi làm việc ở nước ngoài quay về nước.
“Chúng ta có quy mô dân số đứng thứ 13, 14 trên thế giới và đặc biệt có quy mô nền kinh tế đứng thứ 37, 38 nhưng chưa vào được tốp 50 thế giới về đào tạo nghề nghiệp” - Thủ tướng nói.
Đồng thời, Thủ tướng cho rằng bộ trưởng Bộ LĐ-TB&XH, các tỉnh, các nhà trường, doanh nghiệp phải có khát vọng mãnh liệt hơn nữa để vươn lên sánh ngang bằng với các nước tiên tiến khu vực và thế giới. Chỉ có như thế Việt Nam mới đưa được nền kinh tế thăng tiến trong chuỗi giá trị cao hơn.
Để làm được như vậy, theo Thủ tướng, trước hết cần bám sát hơn nữa vào nhu cầu thực tiễn của thị trường, bảo đảm hài hòa cung cầu về lao động có kỹ năng nghề.
Thứ hai, phát triển đào tạo nghề với chuẩn mực chất lượng quốc tế để đáp ứng yêu cầu cao của các doanh nghiệp trong và ngoài nước. Thứ ba, nâng cao tính dự báo, cần hiểu, nắm bắt nhanh nhạy và dự báo sớm được nhu cầu nhân lực kỹ năng cao của doanh nghiệp và nền kinh tế trong giai đoạn tới để định hướng hợp tác doanh nghiệp, nhà trường.
“Anh đừng đào tạo thứ người ta không cần” - Thủ tướng phát biểu và đề nghị Bộ LĐ-TB&XH suy nghĩ thiết kế và đề xuất một “hiệp ước xã hội”. Đó là cơ chế hợp tác giữa nhà trường, doanh nghiệp và Chính phủ trên các lĩnh vực ngành nghề trọng điểm để gắn kết nội dung, chất lượng đào tạo nhân lực kỹ năng cao với nhu cầu thị trường và nền kinh tế.
