Đáng chú ý, dự thảo trình xin ý kiến Quốc hội lần này đã bổ sung tội vi phạm quy định về kinh doanh theo phương thức đa cấp đồng thời bãi bỏ Điều 292 về tội cung cấp dịch vụ trái phép trên mạng máy tính, mạng viễn thông.
Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga cho biết đa số ý kiến ĐBQH đề nghị bổ sung một điều luật mới về tội vi phạm quy định về kinh doanh theo phương thức đa cấp để xử lý hình sự hành vi kinh doanh đa cấp trái phép, tránh để xảy ra hậu quả rồi mới xử lý về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản như một số vụ án liên quan đến kinh doanh đa cấp vừa qua.
Tuy nhiên, vẫn có một số ý kiến đề nghị không bổ sung tội này vào BLHS.
Bà Nga cũng cho biết quan điểm của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, kinh doanh đa cấp là phương thức kinh doanh hiện đại, nếu tuân thủ đúng pháp luật thì sẽ phát huy hiệu quả. Tuy nhiên, nếu kinh doanh theo phương thức đa cấp mà vi phạm quy định của pháp luật thì sẽ tiềm ẩn nguy cơ gây ra hậu quả rất lớn. Thực tế vừa qua, nhiều vụ kinh doanh đa cấp vi phạm quy định của pháp luật đã gây thiệt hại cho hàng chục ngàn người, chủ yếu là người dân nghèo ở các vùng nông thôn.
Tiếp thu ý kiến của đa số ĐBQH và theo đề nghị của Chính phủ, dự thảo luật đã bổ sung Điều 217a - tội vi phạm quy định về kinh doanh theo phương thức đa cấp.
Theo đó, người nào tổ chức hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp mà không có giấy chứng nhận đăng ký hoạt động bán hàng đa cấp hoặc không đúng với nội dung giấy chứng nhận đăng ký hoạt động bán hàng đa cấp thuộc một trong các trường hợp quy định tại điều này thì bị phạt tiền từ 500 triệu đến tối đa là tỉ đồng; phạt cải tạo không giam giữ đến ba năm hoặc phạt tù tối đa đến năm năm.
Thảo luận nội dung này, ĐB Bùi Văn Xuyền (Thái Bình) bày tỏ không đồng tình với quan điểm trên. Ông cho rằng chưa có cơ sở để bổ sung quy định trên và giải trình cũng chưa làm rõ nguyên nhân và cách xử lý.
“BLHS đã bỏ tội kinh doanh trái phép vì nó không phù hợp tình hình thực tế vì người dân có quyền tự do kinh doanh ở lĩnh vực mà pháp luật không cấm, nay có thêm tội vi phạm quy định về kinh doanh theo phương thức đa cấp là không phù hợp” - ông Xuyền nói.
Cũng theo ĐB Thái Bình, với thiết kế như dự thảo thì chưa chắc xử lý được vì họ được cấp phép đăng ký kinh doanh đầy đủ. Hơn nữa, khung hình phạt cao nhất chỉ năm năm tù là nhẹ hơn rất nhiều so với với tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản, tội sử dụng mạng máy tính, mạng viễn thông, mạng Internet hoặc thiết bị số thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản với khung hình phạt lên đến 20 năm và chung thân.
“Bổ sung tội mới có thể tạo khe hở là nơi trốn để đối tượng không bị xử lý hình sự về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản, tội sử dụng mạng máy tính, mạng viễn thông để chiếm đoạt tài sản” - vẫn theo lời ông Xuyền.
Theo ĐB Bạch Thị Hương Thủy (Hòa Bình), kinh doanh đa cấp trá hình thời gian qua diễn ra phức tạp, thủ đoạn tinh vi đánh vào tâm lý hám lợi, lợi dụng khe hở pháp luật để trục lợi, lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Thực tiễn cho thấy tình hình diễn biến phức tạp, gây hậu quả nghiêm trọng nên bổ sung tội trên vào luật là cần thiết.
Tuy nhiên, cũng theo đại biểu Thủy, cần thiết kế xử lý nghiêm người đứng đầu tổ chức vì kinh doanh đa cấp có nhiều tầng nấc, thực tế những người khác tham gia đều phải ký hợp đồng và doanh thu được chuyển về cho người tổ chức.
