Trong khuôn khổ chương trình Media Tour 2025 do Tổng Lãnh sự quán Úc tổ chức nhằm giới thiệu các dự án phát triển và doanh nghiệp của Úc đang hoạt động tại khu vực Tây Nguyên và Duyên hải Nam Trung Bộ với các nhà báo tại Việt Nam, đoàn công tác đã có buổi tìm hiểu về dự án “Chống khai thác thủy sản IUU và thúc đẩy nghề cá bền vững ở Đông Nam Á”.
Dự án này kéo dài 5 năm, từ năm 2022 đến 2026, là một sáng kiến khu vực do chính phủ Úc tài trợ thông qua Bộ Nông nghiệp, Thủy sản và Lâm nghiệp (DAFF).
Nâng cao năng lực kiểm ngư khu vực
Nói về dự án, ông Trần Văn Hào - Viện Khoa học công nghệ Khai thác Thủy sản, thuộc ĐH Nha Trang - cho biết dự án tập trung vào việc đào tạo, nâng cao năng lực cho các cán bộ quản lý thủy hải sản của các nước Đông Nam Á (xin gọi chung là kiểm ngư) nhằm đối phó với nạn khai thác IUU.
ĐH Nha Trang và các đối tác của Úc đã thiết kế một chương trình học về Hệ thống theo dõi, kiểm soát và giám sát (MCS) và dự kiến đào tạo 120 học viên là cán bộ quản lý thủy hải sản của các nước Đông Nam Á. Hiện dự án đã hoàn thành 2 khóa đào tạo với 72 học viên đã tốt nghiệp và đang đào tạo khóa thứ 3 với 38 học viên.
Theo ông Trần Văn Hào, nội dung khóa học bao gồm các kiến thức từ cơ bản đến nâng cao về công tác quản lý nghề cá, như quy định về mắt lưới, mùa vụ, kích thước cá. Học viên sẽ tìm hiểu về khuôn khổ pháp lý quốc tế, khu vực và quốc gia liên quan khai thác IUU; được đào tạo kỹ năng và hướng dẫn để lập kế hoạch MCS, thực hiện kiểm tra tàu thuyền để xác định các hoạt động khai thác IUU.
“Dự án hỗ trợ cơ quan quản lý nghề cá nâng cao năng lực đội ngũ kiểm ngư viên để giám sát chặt chẽ hơn các hoạt động sản xuất thực tế từ việc kiểm soát các tàu trong nước đến kiểm soát nguồn cá từ nước ngoài nhập về” - ông Trần Văn Hào chia sẻ.
Bên cạnh đào tạo nhân lực cho khu vực, dự án cũng đã thành lập Ban quản lý dự án và đào tạo nâng cao năng lực cho 40 cán bộ kiểm ngư Việt Nam tại Đà Nẵng vào tháng 2-2025.
Ngoài khóa đào tạo diễn ra 6 tuần ở Việt Nam, 18 cán bộ kiểm ngư của các nước sẽ có chuyến đi thực địa tới Thái Lan vào tháng 6 tới để chia sẻ và học hỏi kinh nghiệm. Vào năm 2015, Thái Lan đã bị Ủy ban châu Âu (EC) gắn “thẻ vàng” - cảnh cáo của EC đối với quốc gia không tuân thủ quy định IUU, nhưng đến năm 2019, Thái Lan đã gỡ được “thẻ vàng” này.
Xây dựng mạng lưới chống khai thác IUU
Ông David Power - Quản lý cấp cao của Cơ quan quản lý Nghề cá Úc (AFMA) - nhấn mạnh rằng một trong những thành công của dự án là xây dựng một mạng lưới kết nối khu vực giữa những người làm công tác kiểm ngư để chia sẻ kinh nghiệm, giải pháp và cùng phối hợp chống nạn IUU.
Trong ba năm triển khai, dự án đã nhận được những phản hồi tích cực từ các học viên đã tốt nghiệp và những học viên này cũng đã có những đóng góp tích cực trong việc chống IUU ở nước mình cũng như trong khu vực, do đó, phía Úc sẽ gia hạn dự án thêm 1 năm nữa và dự kiến kết thúc vào năm 2027.
Trả lời Pháp Luật TP.HCM, ông Keith E. Carloy - cán bộ phụ trách của Trung tâm Thực thi và Điều hành Kiểm soát, Giám sát khu vực của Philippines, hiện là học viên của khóa học - cho biết hợp tác quốc tế là điều cần thiết để chống IUU hiệu quả vì trữ lượng cá và các hoạt động đánh bắt cá bất hợp pháp vượt ra ngoài biên giới quốc gia. Nếu không, nạn khai thác IUU có thể tăng mạnh nhờ việc khai thác lỗ hổng từ sự khác biệt về quy định giữa các quốc gia.
“Các khóa học trong dự án này thúc đẩy đáng kể sự hợp tác trong khu vực bằng cách nâng cao hiểu biết chung về các vấn đề liên quan, tạo cơ hội để thảo luận và chia sẻ các phương pháp hay và công nghệ tiên tiến nhất; thiết lập các mạng lưới chuyên môn quan trọng, đóng góp vào việc xây dựng và phát triển các kế hoạch hành động chung đồng thời khuyến khích sự hài hòa của các khuôn khổ pháp lý và quy định giữa các nước” - ông Carloy chia sẻ.
Theo học viên này, kiến thức thu được từ khóa học có tính thực tiễn cao và có thể áp dụng trực tiếp trong nhiều tình huống thực tế đối với hoạt động quản lý nghề cá.
Chẳng hạn, được học về kỹ thuật theo dõi, kiểm soát và giám sát, học viên sẽ có được những kiến thức giá trị để duy trì sức khỏe lâu dài của đàn cá để bảo vệ nguồn lợi bền vững.
Cạnh đó, học viên cũng được trang bị kiến thức quan trọng về khuôn khổ pháp lý, quy trình kiểm tra và kỹ thuật thực thi pháp luật mà các cán bộ quản lý nghề cá trực tiếp dùng khi làm nhiệm vụ.
