Sáng 30-8, Viện Nghiên cứu phát triển TP.HCM đã tổ chức Hội thảo khoa học Giải pháp quản lý và khai thác vỉa hè trên địa bàn TP. Hội thảo nhằm lấy ý kiến góp ý của các sở, ngành, địa phương, chuyên gia về việc quản lý, tổ chức thu phí tạm thời một phần lòng đường, vỉa hè.
Kinh tế vỉa hè không còn xa lạ
Phát biểu tại hội thảo, ông Phạm Bình An, Phó Viện trưởng phụ trách Viện Nghiên cứu phát triển TP, cho biết vỉa hè là một phần không gian công cộng quan trọng của đô thị, không chỉ là nơi bố trí hạ tầng kỹ thuật, cây xanh hay dành cho người đi bộ, mà còn là nơi diễn ra dòng chảy về kinh tế chính thức và phi chính thức với các hoạt động mua bán, dịch vụ rất đa dạng.
Theo ông An, khi các hoạt động diễn ra trên vỉa hè được đưa vào khuôn khổ sẽ vừa đảm bảo trật tự mỹ quan đô thị, vừa chia sẻ lợi ích. Đồng thời khi khai thác cần làm từng bước chắc chắn và không nên theo phong trào.
 |
Tình trạng lấn chiếm vỉa hè trên đường Nguyễn Siêu, quận 1. Ảnh: ĐÀO TRANG |
Bà Đào Thị Hồng Hoa, Phó Trưởng phòng Phụ trách nghiên cứu quản lý đô thị Viện Nghiên cứu phát triển TP, cho biết kinh tế vỉa hè không còn xa lạ với các nước trên thế giới, song việc quản lý vỉa hè là vô cùng quan trọng bởi nó cung ứng hơn 20% việc làm cho người dân.
“Do đó, việc quản lý vỉa hè là bài toán khó. Để đảm bảo quản lý vỉa hè, TP cần có nhiều giải pháp, tùy theo từng giai đoạn cần ưu tiên phát triển sao cho phù hợp. Quyết định 32 của UBND TP đã ghi nhận một số hoạt động trên vỉa hè so với quyết định trước đó. Hiện Sở Tư pháp và một số ngành ở TP đang thẩm định đề án và dự kiến trình HĐND TP thông qua đề án và mức phí trong thời gian tới” - bà Hoa nói.
Mở rộng mô hình “phố hàng rong”
Góp ý tại hội thảo, TS Dư Phước Tân, chuyên gia đô thị, Viện Nghiên cứu phát triển TP cũng đưa ra một số giải pháp để quản lý vỉa hè đạt hiệu quả, bền vững. TS Tân cho rằng thời gian qua, kinh tế vỉa hè vẫn đang tạo thu nhập cho người dân, giải quyết việc làm cho người dân nhưng lại gây mất trật tự và gây ùn tắc giao thông. Vì vậy, cần giải pháp làm sao để việc sử dụng vỉa hè không gây ùn tắc giao thông, đảm bảo an ninh trật tự và là “kế sinh nhai” cho người dân.
TS Tân lấy ví dụ ở Thái Lan đã sắp xếp, thu phí vỉa hè có hiệu quả bằng cách tổ chức sắp xếp vỉa hè, xử phạt nếu có vi phạm. Tại Singgapore cũng có mô hình bố trí, chuyển những người bán hàng rong ở vỉa hè, lòng đường đến trung tâm ăn uống được xây dựng phù hợp…
Vì vậy, TS Tân cho rằng TP cần khoanh vùng lại và xác định khu vực nào cho phép, khu vực nào không. Đặc biệt, TP phải đặt sự công bằng giữa những người đóng phí và không đóng phí. TP cũng nên ưu tiên lựa chọn những người bán hàng rong trung niên ưu tiên đưa vào các khu quy hoạch tập trung (phố hàng rong), nhất là người được xem là nguồn thu nhập chính của hộ gia đình. Khi di chuyển những người bán hàng rong vào phố hàng rong, chính quyền cũng cần kiểm soát địa điểm bán hàng rong cũ để tránh lấn chiếm mới.
“UBND TP cần tiến hành tổng kết mô hình thí điểm phố hàng rong trên địa bàn quận 1 qua tám năm thực hiện. Đồng thời, mạnh dạn nghiên cứu, cho phép thí điểm mô hình mới với quy mô lớn hơn (như khu hàng rong) sao cho phù hợp với đặc điểm tình hình tại TP” - TS Tân nói.
Khi các hoạt động diễn ra trên vỉa hè được đưa vào khuôn khổ, điều đó sẽ vừa đảm bảo trật tự mỹ quan đô thị, vừa chia sẻ lợi ích.
Thu phí để đảm bảo công bằng
Với đề xuất thu phí vỉa hè, đại diện Trung tâm Quản lý giao thông đường bộ, Sở GTVT TP cho biết tình trạng tái chiếm vỉa hè vẫn tiếp tục diễn ra. Vì vậy, trung tâm đề nghị TP cần có phương pháp quản lý riêng, ban hành danh mục thu phí, phạm vi và những tuyến đường có thu phí vỉa hè.
Đại diện UBND quận 3 cũng cho biết quận thường xuyên nhận được phản ánh của người dân về việc lấn chiếm vỉa hè, quận cũng đã xử lý, tuy nhiên đa phần đều là hàng rong “di động”. Đại diện quận 3 cho rằng TP cần triển khai thu phí, tổ chức sắp xếp có hiệu quả để đảm bảo mỹ quan đô thị, việc này cũng mang lại nguồn kinh phí để duy tu vỉa hè.
Trong khi đó, đại diện UBND quận 4 cho biết một số địa phương quản lý vỉa hè không hiệu quả do còn vấn đề “lợi ích” hoặc mức lương của lực lượng trật tự đô thị quá thấp. Vì vậy, quận 4 đề xuất TP cân nhắc mức lương cho lực lượng này để mang lại hiệu quả hơn khi triển khai thu phí vỉa hè.
Theo đại diện Công an TP, lực lượng công an sẽ phối hợp kiểm tra và xử lý trật tự vỉa hè trên cơ sở đảm bảo quyền và lợi ích cho người dân. Tuy nhiên, trong quá trình triển khai cần huy động cả hệ thống chính trị vào cuộc, quản lý và nêu rõ trách nhiệm của từng đơn vị. Trước hết, ngoài lực lượng chuyên trách như công an, Sở GTVT, trật tự đô thị thì các địa phương phải chịu trách nhiệm chính trong việc quản lý, đảm bảo mỹ quan đô thị gắn với việc đảm bảo kinh tế vỉa hè, kinh tế đêm ở địa phương mình.•
Thu phí thử nghiệm trước khi nhân rộng
Quận Hải Châu, TP Đà Nẵng đã triển khai mô hình thu phí vỉa hè hiệu quả. Hoạt động kinh tế vỉa hè là một phần của nền kinh tế, tác động trực tiếp đến nền kinh tế quận. Đồng thời, kinh tế vỉa hè giải quyết việc làm cho người lao động tự nuôi sống bản thân và gia đình.
Do đó, TP.HCM muốn áp dụng, thu phí vỉa hè cần xem xét, điều tra tổng thể toàn bộ hoạt động vỉa hè, xu hướng hành vi của người tiêu dùng để có giải pháp cụ thể. Với đặc thù về đô thị, TP.HCM cần xây dựng và thử nghiệm trên một khu vực cụ thể như phường hay tổ dân phố trước khi triển khai nhân rộng. Sau đó, TP cần có chính sách, đề xuất ra một số giải pháp phù hợp.
TS BÙI NGỌC NHƯ NGUYỆT, Chánh văn phòng Viện Nghiên cứu phát triển kinh tế - xã hội Đà Nẵng
