Những ngày qua, các cựu sinh viên Trường Cao đẳng nghề Thiết kế và Thời trang London (LCDF, Hà Nội) đang bức xúc vì bằng cử nhân do Đại học Liverpool John Moores (Anh) cấp thông qua chương trình liên kết đào tạo 9 tháng không được Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) Việt Nam công nhận. Nhiều người choáng váng vì họ đã đầu tư tài chính và kỳ vọng vào giá trị bằng cấp.
Trước phản ứng của cựu sinh viên và báo chí, LCDF đã lên tiếng xin lỗi. Trong thông báo ngày 13-12, trường thừa nhận "thiếu sót trong việc cập nhật quy định pháp luật của Việt Nam" khi quảng bá. LCDF cam kết phối hợp với các cơ quan chức năng (Đại sứ quán Anh, Bộ GD&ĐT) để đảm bảo quyền lợi cho người học và rà soát lại quy trình pháp lý.
Về phía cơ quan quản lý, Bộ GD&ĐT khẳng định LCDF “chưa được cấp phép hoạt động liên kết đào tạo với bất kỳ chương trình đại học nào tại Việt Nam”, và việc liên kết đào tạo này có dấu hiệu chưa tuân thủ quy định pháp luật hiện hành. Các bằng cử nhân được cấp theo chương trình này chưa đủ điều kiện được công nhận tại Việt Nam.
Bộ GD&ĐT đang xem xét thành lập đoàn kiểm tra toàn diện các hoạt động của LCDF để làm rõ việc liên kết đào tạo, cấp bằng và các hoạt động liên quan, xử lý nếu phát hiện vi phạm, đồng thời bảo đảm quyền lợi hợp pháp của người học.
Sự việc này một lần nữa đặt ra nhiều câu hỏi về quản lý liên kết đào tạo quốc tế, tính minh bạch của cơ sở giáo dục, quyền lợi của người học, điều kiện hợp pháp của chương trình liên kết đào tạo và giá trị pháp lý của văn bằng nước ngoài tại Việt Nam.
Trao đổi với PV, luật sư Vũ Duy Nam, Đoàn Luật sư TP.HCM, cho biết vụ việc phân biệt đúng các loại giấy phép, hiểu đúng quy định về liên kết đào tạo và công nhận văn bằng là yếu tố then chốt để bảo vệ quyền lợi của người học.
Trước hết, cần phân biệt rõ giữa giấy phép hoạt động của cơ sở giáo dục và giấy phép liên kết đào tạo với cơ sở giáo dục nước ngoài.
Luật sư cũng cho biết thêm, theo Luật Giáo dục năm 2019, giấy phép hoạt động chỉ xác lập tư cách pháp lý cho cơ sở giáo dục được tổ chức đào tạo trong phạm vi ngành, nghề và trình độ đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cho phép.
Giấy phép này không bao hàm quyền tự động tổ chức các chương trình liên kết đào tạo với nước ngoài hay cấp văn bằng nước ngoài tại Việt Nam.
Đối với hoạt động liên kết đào tạo, pháp luật yêu cầu phải có sự chấp thuận riêng của Bộ GD&ĐT, bởi đây là hoạt động có yếu tố nước ngoài, ảnh hưởng trực tiếp đến hệ thống văn bằng quốc gia và quyền lợi lâu dài của người học. Quy định về liên kết đào tạo được cụ thể hóa tại Thông tư 07/2025/TT-BGDĐT quy định về liên kết đào tạo giữa cơ sở giáo dục đại học Việt Nam và cơ sở giáo dục đại học nước ngoài trình độ đại học, thạc sĩ và tiến sĩ.
Liên quan trực tiếp đến giá trị pháp lý của văn bằng, luật sư cho rằng Thông tư 13/2021/TT-BGDĐT và Thông tư 07/2024/TT-BGDĐT sửa đổi Thông tư 13/2021 của Bộ GD&ĐT quy định điều kiện, trình tự, thủ tục và thẩm quyền công nhận văn bằng do cơ sở giáo dục nước ngoài cấp.
Theo Thông tư 07/2024, văn bằng do cơ sở giáo dục nước ngoài cấp chỉ được xem xét công nhận tại Việt Nam khi đáp ứng đồng thời các điều kiện: cơ sở cấp bằng phải hợp pháp theo pháp luật nước sở tại; chương trình đào tạo phù hợp với quy định của pháp luật Việt Nam; và đặc biệt, đối với trường hợp người học học tập tại Việt Nam theo chương trình liên kết, chương trình đó phải được Bộ GD&ĐT cho phép thực hiện.
Trường hợp chương trình chưa được cấp phép liên kết, thì dù văn bằng được cấp bởi một trường đại học nước ngoài hợp pháp, vẫn không đủ điều kiện để được công nhận tại Việt Nam.
Về trình tự, thủ tục công nhận văn bằng được quy định tại Điều 7 Thông tư 13/2021/TT-BGDĐT và Thông tư 07/2024/TT-BGDĐT sửa đổi thông tư 13/2021 của Bộ GD&ĐTthì người đề nghị công nhận văn bằng cung cấp các thông tin về văn bằng quy định tại Phụ lục I Thông tư 13/2021 tại Cổng dịch vụ công trực tuyến của Bộ GD&ĐT hoặc Sở GD&ĐT.
Cơ quan này có trách nhiệm thẩm tra hồ sơ, đối chiếu với quy định pháp luật và ra văn bản công nhận hoặc không công nhận. Điều này cho thấy, việc quảng bá rằng văn bằng “được công nhận trên toàn thế giới” hay “do đại học nước ngoài cấp” không thể thay thế cho thủ tục công nhận theo pháp luật Việt Nam, và cũng không làm phát sinh đương nhiên giá trị sử dụng của văn bằng trong nước.
Từ phân tích nêu trên, có thể rút ra bài học quan trọng: Trước khi đăng ký, sinh viên cần chủ động kiểm tra không chỉ tư cách pháp lý chung của nhà trường, mà quan trọng hơn là tình trạng pháp lý cụ thể của chương trình liên kết, bao gồm quyết định cho phép liên kết đào tạo của Bộ GD&ĐT.
"Người học cần hiểu rõ rằng việc công nhận văn bằng tại Việt Nam là một thủ tục pháp lý độc lập, phụ thuộc vào sự tuân thủ pháp luật của cả cơ sở đào tạo và chương trình học, chứ không chỉ dựa vào uy tín hay danh tiếng của trường nước ngoài” - luật sư Vũ Duy Nam nói.
