Ngày 13-12, một cây Tung cổ thụ đường kính khoảng 2 m, cao khoảng 40 m trong nhà dân tại đường Thi Sách, phường Tân Lập, tỉnh Đắk Lắk bị bật gốc, đổ nghiêng sang phía bên kia đường, thuộc địa bàn phường Buôn Ma Thuột; làm hỏng mái nhà, sập tường ở phòng khách của một nhà dân khác.
Từ sự việc này, bạn đọc thắc mắc cây cổ thụ đổ có phải tài sản công không, nếu việc đổ cây gây thiệt hại cho nhà dân thì ai bồi thường, việc bồi thường như thế nào?
Nêu quan điểm về vụ việc, luật sư Trương Văn Tuấn, Đoàn Luật sư TP.HCM, cho biết:
Theo khoản 8 Điều 3 Nghị định 258/2025, cây cổ thụ là cây thân gỗ lâu năm được trồng hoặc mọc tự nhiên, có độ tuổi tối thiểu 50 năm.
Về quản lý, bảo tồn cây cổ thụ, khoản 6 Điều 3 Nghị định 258/2025 quy định: Cây xanh cần bảo tồn là cây cổ thụ, cây thuộc danh mục loài thực vật nguy cấp, quý, hiếm, cây được liệt kê trong sách đỏ thực vật Việt Nam, cây có giá trị lịch sử văn hóa.
Tuy nhiên, pháp luật cũng cho phép cây xanh nằm trong diện quản lý, bảo tồn được chặt hạ khi cây đã chết, đã bị đổ gãy; cây có nguy cơ gây nguy hiểm. Việc chặt, hạ cây xanh được miễn giấy phép trong trường hợp cây xanh có nguy cơ do thiên tai hoặc cây đã chết, đã bị đổ gãy (Điều 27 Nghị định 258/2025).
Bên cạnh đó, cây mọc trên quyền sử dụng đất cá nhân thì thuộc về cá nhân (tài sản khác gắn liền với đất), trừ khi Nhà nước có văn bản xác lập cây xanh đó thuộc diện phải bảo tồn mặc dù nằm trên quyền sử dụng đất của cá nhân.
Điều 177 Bộ luật Dân sự 2015 quy định như sau: Trường hợp cây cối, công trình xây dựng có nguy cơ sập đổ xuống bất động sản liền kề và xung quanh thì chủ sở hữu tài sản thực hiện ngay các biện pháp khắc phục, chặt cây, sửa chữa hoặc dỡ bỏ công trình xây dựng đó theo yêu cầu của chủ sở hữu bất động sản liền kề và xung quanh hoặc theo yêu cầu của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.
Nếu không tự nguyện thực hiện thì chủ sở hữu bất động sản liền kề và xung quanh có quyền yêu cầu cơ quan nhà nước có thẩm quyền cho chặt cây, phá dỡ. Chi phí chặt cây, phá dỡ do chủ sở hữu cây cối, công trình xây dựng chịu.
Về trách nhiệm bồi thường trong trường hợp cây xanh ngã đổ vào nhà dân, LS Tuấn cho biết Điều 604 Bộ luật Dân sự 2015 quy định về bồi thường thiệt hại do cây cối gây ra như sau: Chủ sở hữu, người chiếm hữu, người được giao quản lý phải bồi thường thiệt hại do cây cối gây ra.
Như vậy, chủ sở hữu, quản lý cây Tung cổ thụ có trách nhiệm bồi thường thiệt hại do cây ngã đổ gây ra (bao gồm tài sản bị mất, hủy hoại hoặc hư hỏng).
Trường hợp không phải bồi thường
Pháp luật không phải lúc nào cũng buộc bên gây thiệt hại phải bồi thường. Trong một số trường hợp, dù thiệt hại đã xảy ra, người bị thiệt hại vẫn không được bồi thường nếu thiệt hại đó xuất phát từ lỗi của chính họ hoặc do sự kiện bất khả kháng.
Cụ thể, khoản 3 Điều 28 Nghị định 258/2025, khoản 2 Điều 584 Bộ luật Dân sự 2015 đều quy định nguyên tắc: người gây thiệt hại không phải chịu trách nhiệm bồi thường nếu thiệt hại xảy ra hoàn toàn do lỗi của người bị thiệt hại hoặc do sự kiện bất khả kháng, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác.
Theo Điều 156 Bộ luật Dân sự 2015, sự kiện bất khả kháng là sự kiện xảy ra một cách khách quan; không thể lường trước được; và không thể khắc phục được dù đã áp dụng mọi biện pháp cần thiết và mọi khả năng cho phép.
Tuy nhiên, nếu một sự kiện có thể lường trước được mà chủ thể không có biện pháp phòng ngừa, để xảy ra thiệt hại, thì không được coi là bất khả kháng và người có trách nhiệm liên quan vẫn phải bồi thường theo quy định của pháp luật.
