Ngày 7-6, Đài khí tượng thủy văn tỉnh Kon Tum đã có báo cáo gửi Sở Công Thương tỉnh Kon Tum, cung cấp số liệu về tình hình mưa lũ xảy ra trong hai đợt bão năm 2020, nhằm làm rõ quy trình xả lũ khiến 62 hộ dân khu vực lòng hồ thủy điện Đắk Psi 5 (xã Đắk Psi, huyện Đắk Hà) thiệt hại nặng nề. Đây là cơ sở quan trọng xác định nguyên nhân gây thiệt hại cho dân để yêu cầu đền bù.
Theo Đài khí tượng thủy văn tỉnh Kon Tum, trong hai đợt bão diễn ra vào ngày 11-10-2020 (bão số 6) và ngày 28-10-2020 (bão số 9) ở khu vực thượng nguồn sông Đắk Psi có mưa rất to, gây lũ lớn. Sự việc diễn ra nhanh trong khoảng 24 giờ.
 |
Sở Công Thương tỉnh Kon Tum tổ chức họp liên ngành để làm rõ quy trình xả lũ thủy điện Đắk Psi bậc 1 và bậc 2 để xác định nguyên nhân gây thiệt hại hoa màu, nhà cửa của dân. |
Về số liệu lưu lượng lũ trên sông Đắk Psi ghi nhận: Ngày 11-10-2020 (bão số 6), lũ cao điểm nhất vào lúc 15 giờ: Qua thủy điện Đắk Psi bậc 1 là 1.150 m3/s; Đắk Psi bậc 2 là 1.108 m3/s và thủy điện Đắk Psi 5 là 1.450 m3/s. Ngày 28-10-2020 (bão số 9), lũ cao điểm vào lúc 14 giờ: Qua thủy điện Đắk Psi bậc 1 là 1.950 m3/s; Đắk Psi bậc 2 là 1.940 m3/s và Đắk Psi 5 là 2.050 m3/s.
Đánh giá việc xả lũ, Đài Khí tượng thuỷ văn tỉnh Kon Tum căn cứ vào quy trình vận hành hồ chứa các thuỷ điện nhận thấy: hồ thuỷ điện Đắk Psi bậc 1 xả lũ thông qua tràn tự do kết hợp tràn xả sâu. Theo nhật ký vận hành trước khi có lũ, hồ Đắk Psi bậc 1 không thấy thực hiện mở van tràn xả sâu để hạ mức nước đón lũ. Đến khi lũ về lớn, mực nước hồ dâng nhanh, đơn vị vận hành mới mở tràn xả sâu, khiến cho lũ ở hạ du tăng rất nhanh.
Hồ thuỷ điện Đắk Psi bậc 2 xả lũ thông qua ba cửa van tràn. Theo nhật ký vận hành trước khi có lũ, hồ Đắk Psi bậc 2 cũng chưa thấy mở van tràn để hạ mức nước hồ đón lũ. Đến khi lũ về sớm, mực nước hồ dâng lên nhanh, đơn vị mới mở cửa van tràn. Do mưa lớn tập trung trong thời gian ngắn, lũ từ các hồ thuỷ điện bậc trên như Đắk Psi 3, Đắk Psi 4, Đắk Psi bậc 1 xả về, làm mức nước hồ Đắk Psi bậc 2 tăng rất nhanh, nên việc mở tràn khi đã có lũ về khiến lũ hạ du tăng rất nhanh.
Đài khí tượng thuỷ văn Kon Tum cho rằng, hồ thuỷ điện Đắk Psi bậc 2 có dung tích khá lớn (4,6 triệu m3) nên cần phải xả nước đón lũ trước khi lũ về.
Đối với thủy điện Đắk Psi 5 là hồ có tràn tự do, không có khả năng điều tiết lũ. Khi mực nước hồ lớn hơn cao trình nước dâng bình thường (605 m), lượng nước về dư thừa sẽ chảy qua tràn về hạ lưu. Khi có lũ lớn, hồ sẽ mở thêm cửa xả cát để bớt bùn cát và hỗ trợ xả lũ.
Theo số liệu vận hành lúc 2 giờ ngày 28-10-2020, mực nước hồ Đắk Psi 5 đạt 605 m, bằng mặt tràn tự do. Từ 2-11 giờ ngày 28-10-2020, mực nước hồ tăng 1,2 mét và đến 15 giờ tăng lên rất nhanh, tăng 3,2 mét, sau đó duy trì từ 609 m đến 609,6 m, rồi giảm dần.
 |
Bảng số liệu về lưu lượng lũ xảy ra năm 2020 do Đài Khí tượng thủy văn tỉnh Kon Tum ghi nhận. |
Như PLOđã phản ánh, trong hai đợt mưa bão năm 2020, nhà ở và nhiều diện tích hoa màu của dân vùng lòng hồ thủy điện Đắk Psi 5 (xã Đắk Psi, huyện Đắk Hà, Kon Tum) bị ngập lụt, gây thiệt hại nặng nề cho 62 hộ dân. Tuy nhiên, từ đó đến nay, các hộ dân vẫn chưa được các thủy điện đền bù, hỗ trợ.
Tháng 4-2022, Sở Công thương tỉnh Kon Tum ra “tối hậu thư” yêu cầu hạn cuối 30-6-2022, Công ty CP Đức Thành Gia Lai (Công ty Đức Thành Gia Lai, chủ đầu tư thủy điện Đắk Psi 5) phải hoàn thành việc rà soát, thống kê thiệt hại và hỗ trợ cho người dân bị ảnh hưởng. Nếu công ty chưa hoàn thành, Sở sẽ tham mưu UBND tỉnh Kon Tum đề nghị Tổng Công ty Điện lực miền Trung dừng huy động công suất nhà máy thuỷ điện Đắk Psi 5.
Ngay sau đó, Công ty Đức Thành Gia Lai đã có văn bản gửi Bí thư Tỉnh ủy Kon Tum Dương Văn Trang. Theo đó, công ty đề nghị xem xét và có văn bản chỉ đạo các sở, ban ngành của tỉnh giải quyết vấn đề ngập lụt cho 62 hộ dân một cách thấu tình đạt lý, không gây oan ức cho công ty.
Để có cơ sở xác định nguyên nhân gây thiệt hại cho 62 hộ dân và thực hiện theo kiến nghị của Công ty Đức Thành Gia Lai, Sở Công Thương tỉnh Kon Tum tổ chức họp liên ngành “làm rõ quy trình xả lũ thủy điện Đắk Psi bậc 1 và bậc 2” (chủ đầu tư là Công ty CP thủy điện Đức Nhân - Đắk Psi, gọi là Công ty Đức Nhân).
Theo đó, Sở Công Thương đề nghị Công ty Đức Nhân báo cáo quy trình vận hành xả lũ của công trình Đắk Psi bậc 1 và Đắk Psi bậc 2. Bao gồm: Lưu lượng đến hồ, lưu lượng qua cửa van, lưu lượng qua các tổ máy, lưu lượng qua cống xả môi trường theo giờ trong ba ngày (trước, trong, sau lũ) do ảnh hưởng cơn bão số 6, số 9 năm 2020; photo sổ ghi chép số liệu vận hành.
Sở Công thương cũng yêu cầu tương tự đối với Công ty Đức Thành Gia Lai, báo cáo đầy đủ quy trình vận hành xả lũ của công trình thủy điện Đăk Psi 5.
Đồng thời, đề nghị Đài Khí tượng thủy văn tỉnh Kon Tum cung cấp số liệu thủy văn trên lưu vực sông Đắk Psi trong hai cơn bão số 6, số 9 vào năm 2020. Qua đó, cho ý kiến về việc ảnh hưởng đến đập, hồ chứa các công trình thủy điện Đắk Psi 5, thủy điện Đắk Psi bậc 1 và bậc 2.
