Tuy cùng là đối tượng bị xâm hại, bị tấn công nhưng ở nhiều vụ án, tư cách họ lại được tòa xác định không thống nhất.
Trong vụ Mai Xuân Mẫn, TAND huyện Sơn Hòa xử ngày 7-4, người thi hành công vụ tham gia với tư cách là người bị hại. Nhưng trong vụ Phan Văn Linh, TAND huyện Phú Hòa xử ngày 31-12-2009, họ lại được triệu tập với tư cách là người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan. Còn trong vụ Bùi Văn Thanh, TAND thị xã Sông Cầu xử ngày 27-1, hay vụ Nguyễn Thị Điểu, TAND huyện Tây Hòa xử ngày 5-1, họ lại tham gia tố tụng với tư cách là người... làm chứng.
Việc xác định chính xác tư cách tố tụng có ý nghĩa quan trọng trong quá trình giải quyết vụ án. Bởi người tham gia tố tụng như người bị hại, người làm chứng, người liên quan… được pháp luật dành cho các quyền nhất định để bảo vệ lợi ích của mình, đồng thời họ cũng có nghĩa vụ cụ thể.
Nếu xác định họ là người bị hại thì họ được quyền kháng cáo toàn bộ bản án, đề nghị tăng, giảm hình phạt đối với bị cáo... Nhưng nếu xác định họ là người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan đến vụ án thì họ chỉ có quyền kháng cáo bản án về phần có liên quan đến mình. Còn xác định họ là người làm chứng thì họ không được quyền kháng cáo...
Tương tự, nghĩa vụ của họ cũng rất khác nhau. Nếu như người bị hại, người làm chứng từ chối khai báo, khai báo gian dối... thì họ có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự nhưng người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan đến vụ án từ chối khai báo, khai báo gian dối thì họ lại không phải chịu trách nhiệm hình sự...
Có ý kiến cho rằng tội chống người thi hành công vụ là tội thuộc nhóm các tội xâm phạm trật tự quản lý hành chính. Các tội phạm thuộc nhóm này trực tiếp xâm phạm hoạt động bình thường, đúng đắn của các cơ quan nhà nước, tổ chức, làm giảm hiệu lực quản lý của các cơ quan, tổ chức đó. Vì vậy, trong các tội này thường không có… người bị hại. Do đó họ thường được xác định là người liên quan hoặc người làm chứng tùy theo cách hiểu của từng tòa… Thậm chí có tòa vẫn xác định họ là người bị hại như một vụ án kể trên.
Nhưng dù gì đi nữa, việc xác định tư cách của người thi hành công vụ cần phải được rõ ràng, nhất quán. Thiết nghĩ để bảo đảm cho pháp luật được chấp hành nghiêm chỉnh, thống nhất, đề nghị các cơ quan có thẩm quyền sớm có hướng dẫn về vấn đề này.
HỒ LƯU
